Er is een nieuwe regeling in de maak in Europa: No Net Land Take. Dat is even iets anders als tegelwippen…. PBL organiseerde er onlangs een bijeenkomst over.[1] Het is een interessante benadering en formulering, maar wat is nu eigenlijk de bedoeling? In eerste instantie is er de veronderstelling dat er geen land meer opgeofferd mag worden aan verstedelijking. In principe kan dat makkelijk, de bewoningsdichtheid in steden in Nederland is erg laag, In Eindhoven is dat bijvoorbeeld 27 mensen per hectare., in den Haag, Amsterdam en Utrecht iets hoger, resp. 63, 53 en 38. [2] Al zijn er wel kleine stadsdelen met een wat hogere dichtheid, in de Parijse binnenstad zijn dat er 220 per hectare ( in ‘laagbouw’, ) over het gehele gebied binnen de ‘periferique , en we vinden het allemaal prachtig. Ruimte zat dus alhier, beetje inschikken en klaar. (Overigens dus niet in hoogbouw, dat is nergens voor nodig: http://ronaldrovers.nl/hoogbouw-nergens-goed-voor/)
Jammer genoeg werkt het in de praktijk in Nederland niet zo: in Europa heeft Nederland relatief gezien het meeste nieuwe landgebruik per jaar. Tussen 2000 en 2018 is dat ongeveer tien hectare per dag. aan woningbouw, bedrijventerreinen, infrastructuur, parken en andere vormen van ruimtebeslag bij. [3] We hebben al het minste land per inwoner binnen onze grenzen (0,2 ha pp, all incl.) , en we raken dus ook nog veel land kwijt van dat schaarse beetje dat we hebben.
Maar goed Nederland is natuurlijk een uitzondering, als een van de dichtstbevolkte landen ter wereld, het is eigenlijk 1 grote stad. Dat is overigens precies een van de discussies, ook mbt die nieuwe wet, eindeloze discussies over wat nou tot stad gerekend moet worden. Horen daar bijvoorbeeld tuinderijen bij, bebouwde grond met kassen, of wat te denken van Golf terreinen… Als die meetellen zijn we in Nederland gauw klaar, zoals ik eerder al uitrekende: op alle golfterreinen in Nederland is genoeg plaats voor 1 miljoen nieuwe woningen, aan een dichtheid van ca 57 woningen per hectare. De infrastructuur ligt er al, evenals het gemeenschapshuis en de centrale parking. [4]
Maar eigenlijk zouden we die naam van die wet moeten omdraaien in: No Net Land Loss. We mogen absoluut geen land meer verliezen, land om van te leven, dat dus in staat is opbrengst te genereren, voor een onvermijdelijke periode waarin we weer van het land moeten gaan leven. [5] Voor voedsel, materiaal en energie. De toekomst zonder fossiel is biobased, cq vegetarisch, in alles. En in gedachten dat Havanna tijdens de beroerde jaren negentig periode 35% van zijn groenten binnen de stadsgrenzen kweekte, is de vraag wat stedelijk is dus niet zo interessant, maar is de vraag feitelijk: is een hectare consumptief dan wel productief. Wat draagt een hectare, als we even in die eenheid denken, bij aan de voorzieningen, of is die ontrokken en vindt op die hectare alleen maar consumptie plaats? Consumptie van voedsel, maar ook bouwmateriaal, energie en goederen en producten,. Die elders landbeslag hebben veroorzaakt, via grondstoffen, (biobased) of energie (zon wind biomassa).
Per hectare is dus belangrijk : wordt er meer geconsumeerd, aan energie en grondstoffen , dan dat het oplevert? En andersom.
Je zou de wet dus zelfs kunnen herformuleren als de Net land take law, maar dan van steden! In plaats van niets afsnoepen van landbouw en natuur(-bouw) , juist wel afsnoepen van stedelijk gebied, meer land productief maken, maakt niet uit waar. Net land increase!
Maar ja, dan is wel weer de gerelateerde vraag, wat is productief…? Want de Nederlandse landbouw levert wel veel op ( output) , maar er gaat nog veel meer in, het is ongeveer 7 staat tot 1: er is 7 x keer het land nodig voor de opbrengst van 1 hectare. [6] [7] Dat zit hem vooral in grondstoffen en energie die dan dus van elders komen. En dat dan omgerekend naar landgebruik. In Nederland hebben we feitelijk al lang geen productieve hectares meer, hectares met een netto positieve output van vastgelegde zonne-energie.
Maar goed, we gaan natuurlijk uit van een samenleving zonder fossiel, (post-fossiel [8]) dus productie van kunstmest en pesticiden elders is dan niet meer aan de orde, Het gaat er om wat er netto op basis van de land zon relatie uit een hectare komt.
Eenvoudig voorbeeld: je kan de diesel voor tractoren en transport betrekken van biodiesel, bijvoorbeeld uit die land-zon relatie, in de vorm van koolzaad olie. Dan levert een hectare ca 700 liter diesel per jaar op. Reken zelf maar uit hoeveel hectare nodig is voor het energiegebruik van de eigen auto. Voor Schouwen Duiveland rekende ik uit dat als 1/3 van het land gereserveerd zou zijn voor auto brandstof, dan kon ieder gezin in SD jaarlijks 2850 km rijden…. Dat is het dan wel. Om maar aan te geven hoe kritisch het is, mbt landgebruik. [9]
De eerste creatieve afleidingsmanoeuvres zijn er ook al: Gaan ministeries toestaan dat groene daken als compensatie mogen gelden…? Maar waar laat je dan de zonnepanelen, vraag ik me af, dat wordt weer afgeschoven op landgebruik elders, maar je ziet de geitenpaadjes en schandalen al voor je.
En iemand merkte op: “die nieuwe regeling houdt geen rekening met maatschappelijke vraag” . Maar dat is nou juist het hele punt, het land zelf wordt overvraagd… ‘sociaal-maatschappelijke overwegingen’ krijgen nog steeds de overhand op ‘fysisch biologische gegevens’. De mens ziet zich zelf nog steeds niet als onderdeel van het geheel, maar natuur, land ecologie biodiversiteit moet nog steeds schuiven als er maatschappelijk cq sociale cultureel hard geroepen wordt.
Voorlopig is ieder land nog bezig te EU te overtuigen hoe ze zaken anders moeten zien. Die discussie is dan vooral weer eentje van belangen. Als je geen doelgroep vertegenwoordigt , of dat nu biologische boeren zijn, of bouwers, maakt niet uit. Dan wordt je inbreng als vrijblijvend gezien. Daar omheen wordt touw getrokken. Zelfs als die inbreng wetenschappelijk is, op basis van harde cijfers . Ik schreef al eerder dat er behoefte is aan een 4e macht: de beperkend macht, die planetaire grenzen handhaaft, los van enig belang. [10]
En dan zijn er bedreigingen, zoals dat we ook land moeten gaan opgeven? Vooral in Nederland. No net land take, moet straks de zee zich daar ook aan gaan houden? Dat zou je nog als positief kunnen zien, vanuit het perspectief van de Aarde. Van de andere kant, we komen al land tekort, en de zee wordt met schrikbarende snelheid ‘ontwikkeld’. [zie oa 11] De zee, dat is dus feitelijk ook land, alleen met water erboven ipv lucht, en de plannen zouden dus samen moeten gaan: ook No net sea take…
Ik hoor iets teveel wat wij willen. Het gaat niet om ons. Wat wij willen is ongelimiteerd, wat het land kan leveren is beperkt. Land is ons kapitaal (en biodiversiteit), en zonder fossiele brandstoffen moet alles van het land komen: voedsel materiaal en energie. En dan is iedere m2 nodig, als productief medium tussen zon en biomassa. Ben benieuwd hoe dit zich zal ontwikkelen.
[1] pbl : https://www.pbl.nl/nieuws/2022/no-net-land-take-26-minuten-en-34-seconden
[2] dichtheid: inw/ha :https://allecijfers.nl/gemeente/eindhoven/
[3] ruimte beslag https://stadszaken.nl/artikel/4778/vergeet-de-stikstofcrisis-no-net-land-take-komt-eraan
zie ook : https://www.eea.europa.eu/data-and-maps/indicators/land-take-3/assessment
en https://encyclopedia.pub/entry/25077
[4] golf : http://ronaldrovers.nl/golf-de-decadentie-in-ons-ruimtegebruik/
[5] van land leven…artikel in ‘Landschap’ : https://edepot.wur.nl/536128
[6] rapport project verrijkende landbouw : http://ronaldrovers.nl/eroi-en-landbeslag-van-aardappelteelt-een-pilot-12/
[7] http://ronaldrovers.nl/kringlopen-berekenen-embodied-land-de-landbouw/
[8] Post-Fossiel : http://ronaldrovers.nl/geen-co2-focus-maar-post-fossiel-focus/
[9] rapport Schouwen Duiveland: http://ronaldrovers.nl/co2-budget-voor-een-gemeente/
[10] 4e macht nodig: http://ronaldrovers.nl/urgenda-vonnis-toont-aan-er-is-een-4e-macht-nodig-een-tetra-politica/
[11] oceaan exploitatie https://www.theguardian.com/environment/2022/apr/29/deep-sea-gold-rush-rare-metals-environmental-harm
