Er wordt vaak een beroep op ons gedaan om ons gedrag aan te passen: geen onzin kopen, minder vliegen, geen fast fashion aanschaffen. Of het wordt zelfs afgedwongen door de overheid: een elektrische auto kopen, je huis isoleren, of een warmtepomp verplichten bijvoorbeeld. Iets als minder vliegen vertaalt zich dan niet in minder vliegen of vliegangst, maar in vlieg-schaamte… Minder vlees eten, of helemaal vegetarisch worden, leidt tot vlees-schaamte, en ga zo maar door. Als we het zouden doen, prima: minder vliegen, minder vlees en zo, maar het leidt vooral tot gradaties in schuldgevoel en schaamte.
Overigens is dat beroep op ons allemaal individueel gericht, als appel aan iedere individuele inwoner van dit land. Echt centraal geregeld wordt er weinig tot niets; alle opties worden opengelaten, vooral voor het bedrijfsleven. Want verplichten zou vervelend zijn: u moet het zelf doen en anders maar in een hoekje gaan zitten schamen.
We werken ook allemaal. En de meesten van ons meer dan nodig om eenvoudig rond te komen. Dit resulteert in meer geld om meer schaamtevolle dingen mee te doen. Dus ontstaat in feite ook ‘werkschaamte’. “U werkt te veel en veroorzaakt daardoor meer schade.” Om op hetzelfde welvaartsniveau als in de jaren 50 te leven, hoef je maar 11 uur per week te werken… dus 25 uur schamen! De overheid wil echter dat niemand meer deeltijd werkt, en dat je desnoods twee baantjes neemt, anders moet je je ook weer schamen. Dat is schizofreen. Geen wonder dat veel mensen geestelijk in de knoop raken.
Je kunt natuurlijk gewoon minder werken, minder verdienen en thuis blijven; dat scheelt. Maar hoe zit het dan met dat huis? Is het huis dan schaamtevrij? Dat ligt eraan. Als je meer dan het Europees gemiddelde aantal m² per persoon bewoont, zou je je kunnen gaan schamen. Zeg, boven de 37 m² per persoon. Maar er zijn mensen die een villa bouwen, zogenaamd duurzaam, maar wel van 300 m² (150 m² per persoon). Dan moet je je pas echt schamen. Smijten met m² en het ook nog duurzaam noemen (als het dat al zou zijn, wat niet zo is, zie [1]).
Dat geldt natuurlijk voor de bewoners/eigenaren/opdrachtgever van dat huis, maar hoe zit dat met de professional: de bouwer/ontwerper/aannemer/financier? Moet je als professional wel meewerken aan groter bouwen, bijvoorbeeld?
Moet je wel meewerken aan een grote villa? Want een villa van 300 m² is 3x te groot voor eerlijke huisvesting, 3x zoveel impact. Moet je je dan gaan schamen als architect dat je daar ook nog trots op bent, of als projectontwikkelaar die voor het ‘hoger’ segment werkt? Ja, schamen zou ik zeggen. Helemaal als je die te grote villa’s ook nog eens gaat stapelen in torens van 20 verdiepingen of hoger, waardoor de impact per m² nog eens sterk toeneemt.[2] Schaamteloos. En er ook nog dik aan verdienen, en met dat geld weer schade aanrichten…
Of moet je als professional, die aan een te grote villa heeft meegewerkt maar dan wel vooral van biobased materiaal, de schaamte wegredeneren? Want je kan natuurlijk stellen dat een 3x zo groot biobased huis ook 3x zoveel opslag aan CO2 heeft…? (Spoiler: flauwekul natuurlijk, het kost 3x zoveel materiaal dat dan niet voor anderen beschikbaar is, waarmee de CO2-opslag nog steeds hetzelfde zou zijn, maar de materiaalbelasting per persoon veel kleiner).
Maar dat gaat nog verder: moet je als professional wel meewerken aan bouwen onder NAP bijvoorbeeld? Want je bouwt voor de sloop, zal ik maar zeggen. Moet je niet je eed als ingenieur eer aandoen en de eer aan jezelf houden? Informeel weet ik dat sommige bedrijven niet meer ontwikkelen en bouwen onder NAP en buiten stedelijke omgeving. Maar dat zijn uitzonderingen; de rest moet zich gaan schamen. Oftewel, bouwschaamte, en die bestaat in vele varianten.
Samengevat moet je je gaan schamen als je:
- Onder NAP bouwt, en toekomstige generaties met de kosten opzadelt.
- Meewerkt aan woningen groter dan 37 m² per persoon.
- Niet zongericht bouwt en optimaliseert. [3]
- Niet maximaal biobased bouwt.
- Op heipalen bouwt! Zie onzin [4].
- In nieuwe uitleggebieden bouwt in plaats van in bestaande bebouwing en langs bestaande infrastructuur* (de Belgische variant).
- Zesbaans wegen bouwt in plaats van snelbuslijnen en internationale treinverbindingen.
- Sloopt en nieuw bouwt in plaats van renoveert.
- Hoger dan vier lagen bouwt zodat het onbewoonbaar is zonder lift (als de stroom uitvalt [5]).
- Lobbyt voor een gunstigere waardering van je product of materiaal, als je weet dat dat niet juist is. [6]
Maar goed, we doen ons best. We zouden ons niet hoeven schamen als we het maar centraal en landelijk fatsoenlijk zouden regelen, en niet halfwas en alle opties en speelvelden openlaten, zodat iedereen individueel belast wordt met een geestelijk dilemma. Maar dat het centraal geregeld wordt, daar ziet het voorlopig ook niet naar uit, met een meerderheid die van toeten noch blazen weet of wil weten. Dus ga allen uw zonden deze zomer op het strand maar eens overdenken.
* de benodigde nieuwe infrastructuur verdubbelt ongeveer de milieubelasting per woning.
[1] villa https://ronaldrovers.nl/grensoverschrijdend-architect-en-opdrachtgever-33/
[2] hoogbouw: https://ronaldrovers.nl/hoogbouw-nergens-goed-voor/
[3] scheef: https://ronaldrovers.nl/recht-op-zon-schuin-plannen/
[4] heipalen linked in: https://www.linkedin.com/posts/roversronald_bullshit-products-2nd-season-episodes-11-activity-7126149426309406720-AOvq?utm_source=share&utm_medium=member_desktop
[5] hoogbouw 2: https://ronaldrovers.nl/hoogbouw-nogmaals-als-er-een-lift-in-moet-niet-doen/
[6] https://ronaldrovers.nl/we-moeten-gebouwen-anders-beoordelen/
