Dat we daar niet eerder opgekomen zijn…. Sinds een jaar of twee is er een werkgroep van een aantal samenwerkend wetenschappers in Europa, onder de vleugels van een internationale NGO ( iiSBE) die onderzoeken wat het ‘carbon budget‘ betekent voor de bouw sector of de gebouwde omgeving. Het carbon budget is het door het IPCC berekende hoeveelheid CO2 die nog maximaal uitgestoten mag worden om (een kans te houden) onder de 1,5 of 2 graden opwarming te blijven. [1]. Uit de vele beschouwingen volgt de conclusie dat het resterende budget geheel nodig is om de huidige uitstoot te dekken, van de bestaande voorraad, en de investeringen om deze af te bouwen tot 2050.
Bijvoorbeeld: 250.000 woningen per jaar isoleren naar 0- energie of energieneutraal, betekent dat het 30 jaar duurt eer ze allemaal aan de beurt zijn geweest. In die tussentijd veroorzaken de ongeisoleerde woningen nog steeds CO2 uitstoot. Die het laatst aan de beurt komen dus nog 30 jaar lang. Het CO2 budget dat daarmee gemoeid is overschrijdt ruimschoots het aandeel naar rato van de bouwsector voor 1,5 graad opwarming, en kan daarmee maar net onder de 2 graden blijven.[2] Eenzelfde redenering geldt trouwens voor andere sectoren.
Maar dat houdt tevens in dat nieuwbouw, extra toevoegingen aan de voorraad , zij het woningen, of andere gebouwen, geen emissies mogen veroorzaken, anders gaat dat ten koste van budget voor de reeds bestaande gebouwen en woningen, en wordt de hele operatie sowieso onhaalbaar. De facto betekent dat dat nieuwbouw nu al aan de bouw normen moet voldoen die vanaf 2050 gelden, wanneer CO2 neutraal verplicht is. Alleen als ze daar nu al aan voldoen vergroten zij ons huidige probleem niet. De maatschappij heeft sowieso al moeite om die huidige doelen in de bestaande bouw te halen, laat staan als nieuwbouw dat probleem nog eens komt vergroten.
BENG achterhaald
In feite zijn de nu in te voeren BENG regels dus achterhaald: die laten nog steeds emissies toe, wat ten koste gaat van het budget voor de bestaande bouw, en de doelstellingen al bij voorbaat onderuit haalt.
Het gaat dus niet alleen om operationele energie , om de gebouwen te verwarmen en te ventileren. De materialen waarmee gebouwd of gerenoveerd worden veroorzaken in hun productie ook aanzienlijke CO2 emissies. En die zijn niet gespreid over 30 of 50 jaar levensduur, maar direct, en onmiddellijk, bij productie . [3]
Natuurlijk, de opwekking van energie zal steeds meer van hernieuwbare bronnen komen, dus de CO2 emissies van producten doen afnemen, maar in feite moet daar dan de emissies van de bouw van hernieuwbare energie installaties weer bij worden opgeteld. Wat wel duidelijk is dat de Embodied energie een steeds grotere rol zal gaan spelen. Nu al is het de helft van alle energie over de levensduur van een gebouw [4] , maar dat zal zelfs de operationele energie ver gaan overstijgen zoals Deens onderzoek laat zien. [5]
Nieuwbouw dient dat dus ook niet alleen 0-energie te zijn ( operationeel) maar ook nog eens 0-CO2 wat betreft materiaal emissies. Dat sluit traditionele westerse bouwmethoden vrijwel uit, omdat die per m2 minimaal zo‘n 6 GJ/m2 aan fossiele energie vereisen, met bijbehorende emissies. Bouwen met materialen met een zeer lage energie-inhoud, en zelfs met negatieve emissies is dan de enige mogelijkheid om de emissies niet te laten stijgen door nieuwbouw. Denk daarbij vooral aan biobased materialen. Dat werd ook nog eens bevestigd door een lezing van de Vice-chair Werkgroep 3 van het IPCC, Dr Urge-Vorsatz, die stelde dat de bouw sowieso nul energie operationele diende te zijn, dat materialen dienen te worden gebruikt die CO2 vastleggen, en dat beton en staal uitgefaseerd dienen te worden in de bouw.
De werkgroep Buildings-carbonbudget [6] zal komend jaar in een speciaal nummer van het wetenschappelijk tijdschrift Buildings and Cities hierover een aantal papers publiceren.[7] In die tussentijd wordt ook verkend wat dan die bouwregels anno 2050 zouden kunnen uitzien, waaraan we nu in feite al zouden moeten voldoen. Ik neem daarop een klein voorschot, met een eerste poging die enige indicatie geeft waar het naar toe gaat:
1. Het gebouw, voor zover er energie nodig is voor het gebruik van het gebouwen, zal exclusief moeten komen van hernieuwbare energie.*
( hernieuwbare energie is energie die geen voorraden uitput en geproduceerd zonder CO2 emissies te veroorzaken. De eventuele CO2 emissies van de materialen voor productie daarvan dienen meegenomen te worden in 2. )
2. Het gebouw dient netto 0-CO2 te zijn voor wat betreft gebruikte materialen. (dat wil zeggen de vastgelegde CO2 (of Carbon) in het gebouw dient minstens zo groot te zijn als de door de bouw veroorzaakte emissies. *
3. de bouwvergunning wordt uitsluitend verleend, als materialen zijn gebruikt die een gecertificeerde herkomst hebben. (dwz zijn beschikbaar via biobased productie, zonder effect op biodiversiteit of voedselproductie, of die op geen enkele manier voorraden uitputten. Een ontheffing is nodig voor evt andere materialen ) *
Afijn, dit is nog niet waterdicht, slechts een eerste aanzet, maar het geeft een idee waaraan we moeten gaan voldoen.
Vanaf nu dus eigenlijk, voor nieuwbouw….
* fundamenteel gesproken gaat het nog een stap verder, want ook biobased bronnen zijn eindig, dat wil zeggen gemaximaliseerd in productie. Ofwel, we kunnen niet meer gebruiken als weer wordt aangevuld, voorraden hersteld. Zie daarvoor ook oa de Trias Exergetica http://ronaldrovers.nl/de-trias-exergetica-22/
[1] carbon budget:
clock: https://www.mcc-berlin.net/en/research/co2-budget.html
background: https://www.carbontracker.org/carbon-budgets-explained/
[2] see also http://ronaldrovers.nl/hybride-versus-0-energie-nom-aanpak-2/
[3] ee is now: http://ronaldrovers.nl/embodied-energie-emissies-zijn-nu-niet-in-2050/
[4]See strugis and Rics publications http://www.targetingzero.co.uk/publications.html
[5] SBI 2017:08 Bygningers indlejrede energi og miljøpåvirkninger . Vurderet for hele bygningens livscyklus
https://sbi.dk/Pages/Bygningers-indlejrede-energi-og-miljoepaavirkninger.aspx
[6] buildings carbon budgte workgroup http://www.buildingscarbonbudget.org/
[7] https://www.buildingsandcities.org/
