Er zijn vele manieren waarop je kan ‘boekhouden” mbt tot CO2 (zoals ook uit commentaren nav 1e deel bleek), maar uiteindelijk gaat het om absolute CO2 emissies, van welke activiteit ook. En nu een boom kappen en als kolom gebruiken (of als tafel, of als pollepel) heeft geen negatief of positief effect (nu). ( afgezien van evt. embodied energie, maar dat is ander verhaal) Dat was de strekking van 1e deel, een wat klinische redenering mbt 1 voorbeeld , en voor het gemak even uitgaand van aantal vaste waarden, een statische berekening.
Maar feitelijk is het een dynamisch proces, waarbij land en tijd belangrijke factoren zijn: in de redenering is voor het gemak uitgegaan van de hergroei van 1 boom, die daar in het voorbeeld 50 jaar over doet. Het is dan wel 1 boom, maar dan gaat het niet alleen over die boom, die boom neemt namelijk ook ruimte in, ofwel land, zeg 25 m2 , dan moet je dus die 25 m2 land vastleggen voor 50 jaar en meer. Je kan de grondstof sneller compenseren, en dus ook sneller CO2 binding creëren, maar dan moet je een groter (land-)oppervlak vastleggen: bij twee bomen zou het in 25 jaar kunnen*. Maar dan moet je dus 2 x zoveel land , ofwel 50 m2, voor lange tijd vast leggen.
Ik gebruik graag het eiland voorbeeld: stel je komt op een klein onbewoond eiland van 25m2 , en daar staat 1 boom. Van dat hout bouw je een hut. Daar kan maar 1 boom groeien (25 m2) , en je moet dus 50 jaar wachten eer die is hergroeid, en de hout voorraad terug op oude niveau is, en daadwerkelijk een hoeveelheid CO2 extra is vastgelegd in dezelfde hoeveelheid die in de houten hut is opgeslagen en daarvoor al in de boom zat… In dit geval is die boom uiteraard ‘verzekerd’, die staat op datzelfde eiland. Je kan dan op t=50 die boom weer opnieuw kappen, en gebruiken, zeg voor een vissersbootje, en het proces begint van voren af aan, wel op een hoger vastgelegd CO2 niveau. Maar het duurt weer 50 jaar eer de volgende hoeveelheid CO2 is vastgelegd. Als je dat proces sneller wil laten verlopen, dat kan, maar dan heb je dus een groter eiland nodig…. Een eiland van 50 m2 bijvoorbeeld, met 1 boom op t=0. Dan kap je op t=0 die ene boom, en je plant er 1 extra bij. Dan is na 25 jaar , t=25, de houtvoorraad hersteld, en de CO2 vastgelegd, 2x zo snel, maar ook 2x groter landgebruik…. Het land per tijdseenheid beslag blijft hetzelfde. En bedenk, de aarde is ook een eiland…
En ja. het kan ook in 1 jaar, maar dan met 50 x groter landgebruik. Dan is er na 1 jaar net zoveel CO2 vastgelegd als in die woning gestoken is. En je kan dat nieuwe hout weer inzetten. Maar over 50 jaar gerekend maakt het geen verschil, per woning. Tenminste, die ene eerste woning moet nog wel steeds lang, zeg 50 jaar meegaan, en langer, anders is het effect te verwaarlozen… Als die eerste woning eerder vergaat of verbrandt, dan is er binnen die tijd geen CO2 effect, en dan moeten opvolgende oogsten in vervanging gestoken worden, dus schieten we daar nog geen meter mee op. Nog afgezien van steeds weer embodied energie investeren. ( met ook een land-tijd relatie…)
Feitelijk is dus de enige goede manier om in land-tijd te rekenen, dat is het mechanisme dat zowel hout als CO2 reguleert**. En dat is een gegeven, de hoeveelheid land ( per land of mondiaal) is gelimiteerd, en tijd valt niet te versnellen of te verlangzamen.
Ik rekende in eerste instantie wel met 50 jaar voor woningen, voor het gemak, dat wil zeggen, de idee is dat iemand zelfstandig ongeveer 50 jaar beslag legt op een woning. ( al zou je daar met oplopende levensduur verwachting inmiddels 60 van moeten maken). En dat iemand dus maar eenmalig beslag legt op land en tijd voor zijn eigen huisvesting. Als die woning korter meegaat, dan loopt iemands persoonlijke land-tijd beslag snel op. En als die woning langer meegaat profiteert de gemeenschap, omdat er een woning beschikbaar is zonder materiaal investering (los van onderhoud). En hoe langer die woning meegaat, hoe beter, dus. Zoals ik mijn boek al concludeerde: als iedere generatie zijn eigen gebouwde omgeving moest bouwen, was vooruitgang onmogelijk. [1]
Het hout voorbeeld geldt evenzo voor kortere rotatie gewassen, die ook CO2 vastleggen. In principe dezelfde redenering: ook die korte rotatie gewassen kan je gebruiken , maar ook dat is een land-tijd relatie. Stel je hebt de oogst van 1 hectare nodig voor een hut van strobalen, dan is 1 jaar later die voorraad hersteld, en daadwerkelijk CO2 vastgelegd in de hoeveelheid die ook in de oorspronkelijke opstand zat (en nu in de hut). t = dan niet 50, maar 1 jaar, maar wel bij 1 hectare-jaar bezet land!. In het geval dat je bijvoorbeeld maar 400 m2 ter beschikking hebt, dan heb je de oogsten van 25 jaren nodig eer je diezelfde hut (weer) kan bouwen.
Een en ander doet niets af aan het feit dat in alle gevallen bij eerste gebruik geen CO2 is vastgelegd. Daarna is het dus feitelijk een land-tijd relatie: snel en veel land, of traag en weinig land. Voor zowel de grondstof als CO2 opslag is er dus een land-tijd relatie!
Over 1 gebouw rekenen is, als het om CO2 en grondstof voorraad gaat, overigens niet zo relevant. Wel als vergelijking, maar niet voor absolute effecten. Je moet zoals betoogd de grondstof keten beschouwen cq de CO2 keten.[x] En die zijn dus land en tijd gebonden.[2] Die kan je maar 1 keer tegelijk inzetten, dus het beste is om over de totale land-tijd beschikbaarheid te kijken wat het beste te realiseren is: bij wijze van spreke: 1 grote woning of meerdere kleinere woningen.
Overigens ook voor mineralen en metalen, die zijn ook hernieuwbaar! Zij het op zeer lange tijd ruimte schalen, alleen is dat nog niet algemeen aanvaard. Ik schrijf er wel al jaren over, en recent is er een mooie brochure hierover uitgebracht door de stichting Bewust Bodemgebruik, met uitleg hierover: Volhoudbaar landgebruik. (zie hier [3] en de achtergrond ervan alhier [4]. )
Wat wel kan, al wordt het dan nog iets complexer, is dat we over heel de (gebouw) voorraad rekenen: dat kan, mits je dat binnen een gegeven hoeveelheid land doet. Zoals bijvoorbeeld Nederland ( als het ‘eiland’). Dan kan je binnen die grenzen zowel de grondstof keten realistisch beheren, alsmede de absolute cumulatieve CO2 uitstoot en opslag bijhouden, in relatie tot gebouwen, met land in dat geval als een vaste grootheid (land oppervlak Nederland) , en dan is alleen tijd relevant , in relatie tot bouwvolume. ( en dan is ook weer alles te relateren aan maximum CO2 budget). (Moet dat land wel niet opgeofferd worden aan golf terreinen…[5] )
* als voorbeeld aangenomen, in werkelijkheid is CO2 opslag ook nog eens niet lineair bij boom groei, dus het is ook nog de vraag of twee bomen na 25 jaar evenveel grondstof of CO2 bevatten als 1 boom na 50 jaar.
** de oceaan neemt ook CO2 op. Dat laten we hier even buiten beschouwing, maar kan ook als een ‘land’ cq oppervlak en tijd relatie meegenomen worden.
[1] Gebroken Kringlopen, naar een volhoudbaar gebruik van bronnen, uitg Eburon, isbn 978-94-6301-203-4 https://eburon.nl/product/gebroken-kringlopen/
[2] http://ronaldrovers.nl/discussie-nav-800-000-hectare-voor-biobased-materiaal/
[3] https://bewustbodemgebruik.nl/wp-content/uploads/2021/08/Volhoudbaar-landgebruik-BROCHURE-2021-1.pdf
[4] http://ronaldrovers.nl/de-hernieuwingstijd-van-alle-bronnen-maxergy-3-0/
[4] http://ronaldrovers.nl/golf-de-decadentie-in-ons-ruimtegebruik/
