Willen we echt naar een CO2 neutrale samenleving, of zelfs een samenleving met gesloten kringlopen zo u wil, dan zal er veel moeten veranderen en zullen we enorm creatief meten worden. En dan niet direct met de inzet van veel ‘ technologie’, in de zin van high tech, maar weer terug naar methoden die heel weinig energie en materiaal inzet vragen, en de zon of afgeleiden daarvan haar werk laten doen. Ik schreef eerder al over de-elektrificatie, waarbij ik mijn elektrische transformator deur bel vervangen heb door een fietsbel XL. Die functioneert prima, kan ik u vertellen. Alleen achter in de tuin hoor je hem niet. Maar of dat nu het voornaamste criterium is….
Er zijn vele onderzoeken die aangeven in welke richting we ons moeten ontwikkelen, als we naar een CO2 neutrale, of zoals in Duitsland het uitgangspunt is: een 1 ton CO2/jaar pp samenleving moeten. Dat kan niet zonder aanpassingen in de levensstijl. Nu valt dat met een deurbel nog wel mee, die aanpassing van de levensstijl, ( waarom doet dat dus niet iedereen?) maar iets verder gaat bijvoorbeeld al ‘kleiner wonen’. Maar een aansprekende is bijvoorbeeld ook: de was weer buiten te drogen hangen. Laat de zon en wind haar werk doen. Zo deden wij dat 30 jaar geleden zelf ook nog. Dat weer opnieuw introduceren stuit natuurlijk op weerstand ( ook bij mijn echtgenote!) , want iemand moet die was ophangen. Maar als we dat eens systeem-technisch vergelijken, een elektrische wasdroger versus de was te drogen hangen, blijkt het in veel opzichten voordelig uit te pakken.
We zetten wel miljoenen kostende windmolens neer om de elektriciteit op te wekken om onze wasdroger aan te drijven, maar de was gewoon buiten hangen in diezelfde wind, negeren we… De overheid vangt die wind maar, wij doen het lekker met een droger…
Buiten drogen slaat alle systeem-stappen over, en is dus qua kosten een no-brainer: de meest simpele manier om iets aan de CO2 uitstoot te doen, en kost niets, wat zeg ik, dat bespaart jezelf en de samenleving een hoop geld. Maar ja, wat is geld ? Kinderen opvoeden kost ook niks , en toch brengen we ze naar het kinderdagverblijf voor veel geld, een soort ‘robot’ training-center avant la lettre. Dat is ook het probleem dadelijk met echte en lerende robots: die hebben helemaal geen ouders meer, waaraan ze loyaal zijn, of ouders die de robots bijsturen. Of later kinderen waarvoor ze zich verantwoordelijk voelen. Maar dat terzijde. We willen ook fysisch weten of het werkt. Dat was drogen, bedoel ik natuurlijk.
laten we maar eens rekenen : De ruimte tijd van was drogen
Bij ruimte-tijd berekeningen gaat het uitsluitend om systeemwaarde: daarbij wordt gerekend met zonne energie input, de echte drijfveer achter het leven op aarde, en de enige bron die ons systeem niet uitput, daarvan afgeleid het land cq oppervlak nodig om die zon te onderscheppen en om te zetten: dat is een bepaalde hoeveelheid die per hectare en jaar kan worden vastgelegd of omgezet, in energie , voedsel of massa. .
We gaan even uit van 4 kg was per beurt, 200 was/droog beurten per jaar en ca 4 uur droogtijd voor een cyclus.
de drooglijn variant
Daarvoor is nodig: 4 mtr waslijn, die uitgehangen , evt aan kleerhangers, ca 40 cm breedte inneemt. Dat maal 4 meter, geeft een grond projectie van 1,6 m2 .
Het hangt daar 4 uur , ( dus neemt per was beurt 4 uur ‘zonneschijn’ en/of windvermogen weg als energiebron) Dat is van 1 jaar (a 12 uur per dag) is 0,00092 jaar .
Dus samen is dat 1,6 m2 maal 0,00092 jaar, is 0,00147 m2-jaar. Dat is het aandeel in tijd en ruimte nodig voor het leveren van directe zon/wind energie voor het droogproces.
Het gaat niet vanzelf dus er is arbeid (-senergie) nodig: 10 minuten voor het ophangen, 5 min voor het inpakken, totaal 15 min per beurt. Omgeslagen over max 8 uur te leveren arbeids-energie per dag ( de gangbare actieve dag) , dan is die 15 minuten dus de energie inname van 1/32 voedsel per dag. Bij een dieet dat ca. 3000 m2 per jaar vergt ( huidige vleesrijk dieet) , dient dus 0,26 m2-jaar aan ruimte tijd ( zonne energie oppervlak voor voedsel verbouwen) gereserveerd te zijn voor (1x) buiten de was drogen.
Dat opgeteld levert dus per wasbeurt van 4 kg: 0,00147 + 0,26 = 0,26147 m2-jaar.
Dat is nog excl. waslijn en knijpers , echter te verwaarlozen: kan van organisch materiaal en gaan jaren mee ( en dan nog tellen ze per jaar slechts 1/200 ste deel mee, bij 200 wasbeurten per jaar)
Het is ook weer exclusief dubbel gebruik van de ruimte: boven de waslijn zouden natuurlijk zonnepanelen kunnen worden geïnstalleerd.
Droogmachine variant :
Een energie droog cyclus, kost ca. 1,35 kWh per beurt ( voor een A++ machine, en bij 200 beurten per jaar, levensduur 10 jaar)
Als 1 m2 zonnepaneel ca. 120 kWh /jaar levert, dan is 0,0112 m2-jaar van dat oppervlak nodig voor die droogbeurt.
Daar komt bij de Embodied energy van de droger per beurt, stel de EE van de droogmachine is 800 kWh* en de droog machine gaat 10 jaar mee aan 200 wasbeurten dan : 800/2000 is 0,4 kWh/droogbeurt nodig, en weer 0,0033 m2-jaar/beurt van dat zonnepaneel.
Tel daarbij op de ruimte die de droog machine zelf -permanent- inneemt: 0,8×0,6 m2 =~0,5 m2 /jaar ( incl werkruimte eigenlijk 1 m2, maar stapelen mogelijk met was machine dus ik heb hier dat voordeel meegenomen). (Die m2 had ook minder gebouwd kunnen worden, en dan als buiten ruimte voor de productie van voedsel of zonne energie ingezet)
Dan zitten we voor de machine variant op 0,5145 m2-jaar
Dat is dus 2 x zoveel ruimte-tijd voor de machine variant als voor de drooglijn variant! En dat is dan alleen met de primaire impact gerekend. Het verschil is in feite nog groter want aantal zaken (2e en 3e orde) zijn nog niet meegeteld:
Wat daar nog bij komt is het landbeslag veroorzaakt door de productie van zonnepanelen: we hebben tot nu toe alleen het stukje oppervlak dat de operationele energie levert genomen. Maar de panelen zelf veroorzaken ook impact in productie en regeneratie grondstoffen.**
Ook dan zijn we nog niet volledig, er ontbreekt nog de ‘circulaire energie’ voor de droger, de energie nodig om de materiaal voorraad te regenereren.[1] Helaas ontbreken daarover vooralsnog de cijfers, maar die zijn aanzienlijk gezien de vele verwerkte metalen. Plus dan nog de impact van bouwmaterialen voor die extra m2 in huis.
En aan de drooglijn kant: als de bewoner vegetariër is, dan is het voedsel landbeslag al gauw gereduceerd tot 1/3 , en de impact nog maar 1/5 van die van de machine-variant . Minimaal .
Maar de boodschap is ook zonder dat allang duidelijk: Systeem analytisch is het vele malen voordeliger de was buiten te drogen te hangen dan via een wasdroger: energetisch en materiaal technisch. Het is dus ook zeer effectief om jezelf als arbeid in te zetten. Ja, je vindt het misschien niet leuk, je werkt liever een kwartiertje per dag extra , en verdient daarmee genoeg om die droogmachine benadering te betalen. Maar ja geld is schizofreen, het waardeert bij wijze van spreken vergaderen meer dan arbeid. ( zelfs inclusief de investeringslast voor de regering om meer windparken te bouwen….)
Overigens , er is uitgegaan van de was drogen buiten aan waslijnen. De was binnen drogen is normaal gesproken in het stookseizoen niet handig, omdat dan de energie voor verwarming toeneemt. [3] . ( tenzij men over een onverwarmd of overdekte ruimte beschikt, zoals een garage.) In een vorstperiode ligt dat weer net iets anders: dan is buiten hangen lastig, en kost het binnen te drogen hangen ook extra verwarmingsenergie, maar herstelt dan wel de veelal te lage luchtvochtigheid in vorstperioden. Het aantal vorstdagen overdag is echter ( in Nederland) zeer beperkt., in 2015 slechts 1 . Dan maar even een dag overslaan. [2]
Het mooie van deze berekening is ook dat het laat zien dat een lca of andere complexe milieu impact berekening voor bijvoorbeeld een wasdroger wellicht commercieel interessant kan zijn ( voor een fabrikant) , maar maatschappelijk gezien niet nodig is. Maatschappelijk , sociaal , en milieutechnisch gezien ligt de oplossing ligt niet bij het optimaliseren van de droger, maar bij een analyse van de functie “was drogen”, en leidt tot een schaalstap, ofwel een andere systeem keuze. En die kan eenvoudiger en directer worden gemaakt en geanalyseerd . Een lca van de was buiten ophangen , beperkt zich dan tot de waslijn en de wasknijpers….
* waarschijnlijk veel te laag: een ander onderzoek komt tot ca 1000 kWh [3] Beiden zijn gebaseerd op proces analyse en die zijn erkend in de literatuur aan de lage kant . Input-output methodes om de EE te berekenen komen factoren hoger uit, maar is voor wasmachines niet openbaar bekend, in in ieder geval niet gevonden.
**Een eerste verkennende studie daarnaar komt op ca. 130 m2 ruimte aan zonne energie productie per m2 geïnstalleerd paneel gedurende de levensduur van het paneel, nodig voor het sluiten van de grondstoffen kringloop van het paneel ( Embodied Land totaal 3200 m2-jaar gedeeld door levensduur 25 jaar) . Een evenredig deel daarvan dus. 0,0112 x 130 = 1,456 m2 jaar extra [4]
[1] http://ronaldrovers.nl/circular-part-3-restore-circulaire-energie/
[2] http://www.clo.nl/indicatoren/nl000418-meteorologische-gegevens-in–nederland
[3]zie oa:
– Resource efficiency indicators for EU product policy, embedded energy in washing amchines – using EcoReport tool , Alma Garcia , thesis Aalborg University , June 2013
– Boustani, A. et al. “Appliance Remanufacturing and Life Cycle Energy and Economic Savings.” in Proceedings of the 2010 IEEE International Symposium on Sustainable Systems & Technology, IEEE, 2010. 1–6. Web..
– LCA study laundry drying systems, http://www.prosa.org/index.php?id=336
[4] zie [1] en berekening met Maxergy: http://www.maxergy.org/tool-data/ (onderaan xls file voor PV)
