Beleid, politiek, (financiële) economie, technologie, religie, and zelfs wetenschap tot op zekere hoogte, zijn allemaal door mensen bedachte constructen, die niet niet gefundeerd zijn in de fysische realiteit, maar voortspruiten uit de menselijke perceptie van hoe het leven er zou moeten uitzien en hoe het geleefd dient te worden. Ze volgen niet direct een fysische wet en bijgevolg kunnen ze gewijzigd worden naar believen. Overigens de (fysische) natuur maakt dat verder ook niet uit, die volgt zijn eigen weg, en reageert slechts en verandert koers. Met of zonder mensen daarin met hun percepties.. Dat is zoals ik eerder schreef,[1] onderdeel van wat in het PPP syndroom de P van Profit wordt genoemd. Die zgn P van profit is geen fundamenteel element, het is ondersteunend aan die andere twee, de balans tussen people and planet ( resources ) : ze moeten zorgen dat we binnen de draagkracht van het gelimiteerde systeem aarde blijven opereren. Het is geen triple bottom line, maar een balanceer act tussen resources en people, R/P , waarbij de mens allerlei trucjes uithaalt om die balans zo ver als mogelijk naar mensen te laten doorslaan, en de natuur daar primair op reageert. .
De vraag hier is, wat is de rol technologie , als een van die menselijke bedachte hulpmiddelen, daarin, en wat in feite creëert het, of wat voor effect heeft het op die R/P balans, de bronnen inzet per capita ?
Ouderwets als we zijn, maar weer eens van Dale van stal gehaald:
techniek: 1 het handwerk, om iets te kunnen maken 2 bewerking en verrichtingen mbt toegepaste exacte wetenschap
Handwerk versus machines zogezegd. En
Technologie: leer van de handelingen waardoor de mens de voortbrengselen van de natuur tot stoffen verwerkt tot bevrediging van zijn behoeften, of systematische toepassing van natuurwetenschap of andere georganiseerde kennis voor praktische doeleinden ( naar galbraith)
in feite dus : zonder technologie zou de mens niet overleven: om voedsel te verbouwen zijn handelingen nodig die stoffen creëren die zijn (voedsel) behoeften bevredigen. Dat kan dus ook ‘het schoffelen’ zijn, met een schoffel.
Maar die betekenis heeft het anno 2017 al lang niet meer. Als wij nu over technologie spreken/schrijven, wordt daar in het algemeen op zijn minst gemechaniseerde en vooral geautomatiseerde handelingen mee bedoeld. (en zo dadelijke gerobotiseerde handelingen). Dat schept verwarring, want soms wordt wel degelijk handmatige technologie bedoeld.
Dat komt tot uiting in het onderscheidt dat ook wel gemaakt wordt als ‘low tech’ en ‘high tech’.
Als wij technologie bedoelen bedoelen we in het spraakgebruik anno 2017 meestal die high tech: de high tech campus in Eindhoven bijvoorbeeld, en ook de innovatie gedreven agenda van Nederland met topsectoren mikt op op high tech, niet op low tech: Zelfs de biobased economie, waarvan je zou denken dat die richting lowtech gaat is vooral high tech bedoeld, zoals met high tech biobased plastics, en high tech bio-energie raffinage . Terwijl de biobased economie ook gaat over low tech bulk toepassingen van met eenvoudige handelingen tot stand gekomen produkten die de menselijke behoefte kunnen bevredigen, zoals houtbouw, leembouw, strobouw, en aanverwante producten. Maar daar wordt absoluut niet op gestuurd, en niet altijd maar wel vaak als minderwaardig gezien,vooral door de professionele wereld, in ieder geval niet als exploiteerbare kennis waarmee wij geld kunnen verdienen. ( mijn spelling checker kent de woorden niet eens…)
Dat zien we ook terug in van Dale. De beschrijving boven komt uit mijn trouwe van Dale uit het jaar 1976. Wat lees ik echter anno 2017 in de online van Dale?
Technologie : de leer van de bewerkingen die de grondstoffen ten behoeve van een bepaalde tak van industrie ondergaan; leer van de bewerkingen en mechanische hulpmiddelen.
De impliciete handmatige kant is verdwenen, de low tech is weg. “Praktische doeleinden” is nu “tbv industrie” geworden. Zien we hier het liberalisme terug?
In ieder geval is ( de inzet en keuze van ) technologie een van die elementen die sturend zijn in het creëren van een balans tussen bronnen ( beschikbaarheid ) en mensen ( in aantal en behoefte) .
Technologie is er dus altijd, het is een intermediair tussen mens en overleven, tussen mens en stoffen in praktische en bruikbare vorm. Er moet altijd energie geïnvesteerd worden om stoffen geschikt te maken. Maar dat heeft een hoge vlucht genomen waarbij technologie eerst als hulmiddel voor versnelde groei en grondstoffen verwerking werd gezien, om in de 21ste eeuw niet meer als hulpmiddel te fungeren maar als redmiddel: We innoveren er ons wel uit, met high tech wel te verstaan. Technologie niet meer om leven te verbeteren, maar om erger te voorkomen. Zie het vorige stuk , of wat te denken van geotechnologie, om bijv met spiegels in de ruimte de zon terug te kaatsen… We maken van de aarde een discobol… hebben ze in het heelal daar ook nog wat lol van …
De start van dat alles is grofweg te plaatsen bij het einde van het nomaden bestaan, en we de zaken moetsen gaan organiseren omdat niet meer alles vanzelf tot ons kwam. Met nederzettingen is technologie belangrijk geworden. Ik las eens ( ben de naam va het boek even kwijt) , dat vooral belangrijk was dat mensen ‘containers’ hadden: kommen, urnen en wat dies meer zij waar voedsel in opgeslagen kon worden, waarmee water in voorraad kon zijn. Opslaan van zaken was essentieel om zich te kunnen vestigen. Kijk naar vogels, die kunnen niets opslaan, en moeten dus ieder zomer/winter verkassen, een nomadenbestaan zeg maar.
Die eerste containers zijn nog geen ‘High tech’ maar de zaken beginnen te veranderen, en met iedere technologie wordt per definitie de kwaliteit van de grondstoffen(voorraad) minder , de entropie vergroot. Dat kan dan nog herstellen, voornamelijk door input van zonne energy, kwaliteit van buiten systeem die de aarde kan opnemen om weer kwaliteit te organiseren: de entropie daalt weer. Maar dan groeit de kennis van technologie, door bijv het wiel, weer veel later de motor , en binnenkort de robot. Ergens onderweg daar zijn we van low tech naar high tech overgestapt, en dan worden de veranderingen groter en gaan sneller, dus de degradatie van kwaliteit verloopt sneller , van 1 afspraak per dag te voet of postkoets, naar 2 per dag met de trein, naar 4 per dag met de auto . Of een meeting in Parijs, die eerder twee dagen kostte, en nu in een dag op en neer kan vanaf Rotterdam, om nog op tijd terug te zijn voor de zwemles van de kinderen. Of zelfs 8 afspraken per dag via skype, als het moet . Met bijbehorend effect in werkomvang en gerealiseerde veranderingen daardoor (produktie, consumeren en dus vergroten entropie). Bovendien neemt het aantal mensen nog eens toe dus de technologie snelheid wordt verveelvoudigd. Dus ook de veranderingen nemen exponentieel toe, en naderen het herstelvermogen van het systeem of gaan daar al aan voorbij. Meer technologie versneld dat steeds weer. Wat betreft fossiele brandstoffen heeft [2] uitgerekend dat we ergens in 1880 het punt voorbijgingen dat fossiel niet meer herstelde. Dus dat we de voorraden sneller uitputten dan de natuur nieuwe gas en olie en kolen in de aardkorst kon aanmaken.
We zijn dat punt inmiddels met vele bronnen voorbij. En wat we aan het doen zijn is steeds meer ‘high tech’ te verzinnen, hetzelfde kunstje maar nu om erger te voorkomen.
Er komt echter een afgeleide observatie bovendrijven: dat technologie of de kennis daarvan op zich niet verkeerd is, maar vooral de manier waarop die technologie ‘aangedreven’ wordt van belang is: Zolang technologie aangedreven wordt, gehanteerd wordt door de mens, door menselijke energie , lijkt het binnen het herstellingsvermogen van het systeem te kunnen passen. De ‘low tech’ zeg maar. ( zie het uitstekende magazine hierover: [3] ) Zodra externe brandstoffen/energie wordt ingezet, lijkt dat het draagvermogen van het systeem te boven te gaan: op drie manieren: de verveelvoudiging van de technologie zelf (denk aan autos: energie en materialen) , de veranderingen gecreëerd en veroorzaakt door een technologie (de rij-infrastructuur :energie en materialen) , maar dus ook en vooral de inzet van die brandstoffen om die technologie aan te drijven , die zichzelf nu ook uitputten. Dus Low tech en High Tech kan ook staan voor mens aangedreven /gehanteerde tech, en door externe energie aangedreven tech. ,Ofwel: human-tech en fuel-tech bijvooorbeeld.
Meer human-tech zou de exponentiële factor uitschakelen, en wordt het weer een directe relatie: afhankelijk van de arbeidsinput, een direct gerelateerd aan het aantal mensen. En zoals ik al eerder afleidde: menselijke arbeid is de meest duurzame bron die er is, eten moeten we toch en dan kunnen we maar beter iets nuttigs met onze energie doen. [4] Ofwel de operationele energie is de mens zelf. Ofwel in feite zonne-energie. En de kring is weer rond.
Maar wat dan als we om al die technologie aan te drijven hernieuwbare energie inzetten: en bedoeld is hier stromingsenergie? Dan zou het toch wel kunnen? Maar daarvoor is dan weer enorm veel nieuwe ’technologie’ nodig, voor conversie systemen en wat dies meer zij, en begint het feest weer opnieuw: zonnepanelen , windturbines, batterijen, netwerken etc etc. Dat vergt mega materiaal hoeveelheden , die we waarschijnlijk niet hebben of kunnen bewerken, zoals meerdere studies laten zien. (denk ook weer aan die containers: hoe gaan we het opslaan….) Terwijl het systeem aarde de ideale manier om zonne energie om te zetten al heeft gecreëerd, onszelf namelijk. Wij zijn de conversietechniek, de krachtbron… ( zie ook Kris de Decker, van low techmagazine, die een human powered kantoor wil realiseren in Utrecht [5])
Het lijkt er op dat vrijwel alle technologie zoals we die nu ontwikkelen of waar aan gedacht wordt, niet de oplossing kan zijn, dat het slechts verbeteren is van bestaande technologie, of nadelen daarvan corrigeren. Zeg maar het extrapoleren van de wasmachinetechnologie van A+ naar A+++, met een windturbine erbij voor de energie, ipv de stap naar bijvoorbeeld lokale wasserijen met hun werkgelegenheid ( arbeid, ook voor haal en brengservice)( of gewoon buiten te drogen hangen natuurlijk)
Als er al ‘nieuwe technologie’ zou kunnen ontstaan, of nuttig zou kunnen zijn, dan zou het wellicht kunnen door niet door te borduren op de huidige weg, maar dat er stappen overgeslagen worden. Rechtstreeks, door zonne energie of aanwezige fysische processen in te zetten, die alle technologische conversiestappen overbodig maken: Dat een huis als het ware direct in de natuur groeit. Zonder tussenkomst van “ high tech” . En op basis dus van directe zonne energie. De biomimicry doet pogingen de natuur te kopiëren, om daar langs synthetische weg weer producten van te maken. Dat is een aardige oefening, maar weer nieuwe ‘fuel tech’, en dus nog niet voldoende: we moeten de gegroeide producten direct kunnen gebruiken. Zeg maar net als voedsel: dat pluk je en eet je op. ( in principe, wij voegen meestal nog een hoop moeilijke en energie-intensieve stappen toe) Neem bijvoorbeeld dit project dat ik onlangs ontdekte: Een kunstenaar in Engeland, die wilgen direct in de vorm van stoelen laat groeien! (ok, nog niet helemaal ons smaakgevoel, maar ook dat zal moeten veranderen…)* [6] En niet te vergeten: de recente ontwikkelingen in schimmelgroei , direct in bruikbare vormen! Ik weet het niet zeker , maar dat zou een mogelijke richting kunnen zijn. Het slaat dan zelfs de mechanische, menselijk aangedreven ’tech’ over, en we hoeven slechts onze “kennis in te zetten”, de kenniseconomie 2.0 dan wel! Om de balans tussen R/P te herstellen, en te handhaven, volhoudbaar te maken. Dat zou kunnen. Maar dan moet het anders heten. Niet technologie, maar wat dan? Bio tech? Natural biobased? Ik zou voorstellen: Bionologie , tegenover technologie. En alvast voor van Dale: ‘leer van de handelingen waardoor de natuur stoffen voortbrengt ter bevrediging van de menselijke behoeften‘.
En dus niet de : leer van de bewerkingen die de grondstoffen ondergaan’ maar ‘de leer van toepassing van natuurwetenschap ter voorkoming van mechanische elektronische of gerobotiseerde bewerkingen’ Bionologie dus, wie weet…?
* er zijn al stoelen te bestellen. En in de webshop lees je: “This product takes approximately 7 years to make. Probable delivery if ordered this year is 2024, but could be as early as 2023, or as late as 2026.”! Het toont aan dat technologie een onvermijdelijke relatie heeft met landgebruik en tijd, de draagkracht va de aarde om produkten te vormen! Zie voor meer achtergrond hierover ook www.maxergy.org
[1] http://ronaldrovers.nl/people-depleting-planet-making-profit/
[2] http://ronaldrovers.nl/fossils-versus-renewables-embodied-land/
[3] http://www.lowtechmagazine.be/
[4] http://ronaldrovers.nl/arbeid-een-duurzame-energiebron-die-verdwijnt/
[5] http://www.lowtechmagazine.be/2017/05/flatgebouw-op-menskracht.html
