Streef als gemeente niet naar groei die problemen gaat vergroten. Aldus was de centrale stelling in een opinie artikel in het Eindhovens dagblad vorige week. Maar het speelt natuurlijk algemener, vandaar dat ik het hier aangepast nog maar eens neerzet.
Wij wonen in een van de dichtstbevolkte landen ter wereld. En een deel van ons land dreigt ook nog eens verloren te gaan door klimaatverandering. In dat licht verdient het enige aandacht hoe wij met groei moeten omgaan. Groei van BNP, groei van energie en materiaalimpact, ook buiten onze landsgrenzen, groei van bevolking, groei van welvaart. En met name de rol van de overheid hierin, landelijk, provinciaal en gemeentelijk.
Want wat is het belang van een overheid in groei? De overheid is er in de eerste plaats om de belangen van de bevolking te dienen. Dat is de gezamenlijk inrichten van en voor woongelegenheid, gezondheidszorg, veiligheid, en ja, ook van werkgelegenheid, en wellicht ‘welvaart’, al is dat laatste afhankelijk van de definitie.
Maar wat nu als die bevolking in het algemeen tot de welvarendste ter wereld behoort, als de werkgelegenheid vrijwel 100 pct is, en tegelijk milieubelasting omlaag moet en natuurbestand omhoog?
Dan is het niet de eerste taak van de overheid om mee te werken aan verdere groei, met een per definitie grotere belasting van land, natuur, bronnen, en al helemaal niet als daar niet eens mensen voor zijn. Iedereen heeft namelijk werk en inkomen. En ja, dat is niet altijd goed verdeeld, in onderwijs, zorg, justitie, en politie onder andere komen we mensen te kort, maar dat is in de eerste plaats intern op te lossen, verschuiven van banen, middels lonen of belasting maatregelen. Daar is geld genoeg voor, zo blijkt steeds weer.
Als iedereen werk heeft, hoe kan het dan dat door zowel landelijke als gemeentelijke overheden toch gestreefd wordt naar groei? Groei van vooral niet-essentiële of commerciële en private bedrijven, die niet per se bijdragen aan de essentiële voorzieningen , of de onbalans daarin opheffen? Want de overheid deelt miljarden uit aan allerlei regio’s en projecten om die groei te faciliteren.
Sterker, de groei daarvan gaat die onbalans vergroten, want die bedrijven nemen of hebben geen verantwoordelijkheid voor de basisvoorzieningen, die mag de gemeenschap oplossen, nadat die gemeenschap dus al haar geld al heeft gestoken in het faciliteren van die bedrijven, via bijv. investeringen in infrastructuur, voor meer arbeidsplaatsen. Waar dan dus geen mensen voor zijn, die dus uit het buitenland moeten komen, maar waarvoor dan geen woningen zijn? Waarvoor dan meer mensen uit het buitenland moeten komen, om die woningen te bouwen?
En als ze niet de mensen importeert, dan wel de goederen en producten nodig om die bedrijven te voorzien, of de woningen prefab te kunnen bouwen. Want Nederland heeft niet alleen de mensen niet, ook niet de grondstoffen. Veel verder als zand en grind komen we hier niet. ( ik laat gas en kolen even buiten beschouwing , zoals u zult begrijpen,)
Wij halen namelijk die grondstoffen weg uit heel de wereld, voor een prikkie, om daar hier flink winst mee te maken (en dan praten we nog niet eens over de schade elders). En gaan we nu nog meer grondstoffen halen, dan moeten we nu ook de mensen naar hier willen halen, omdat wij het niet aankunnen. Mensen uit het buitenland om meer werk te doen, hier, met hun eigen grondstoffen uit hun geboorteland nota bene. En ook dadelijk om onze kont te vegen omdat wij hier al allemaal in die commerciële kant werken en dik willen verdienen aan die commerciële activiteiten ipv in essentiële beroepen. En we weten allemaal welke dat zijn, na Corona.
Kijk ik heb niks tegen buitenlanders ( en asielzoekers zullen we moeten blijven opvangen) , en ik heb ook niks tegen groeiende bedrijven, ik ben een realist, het gaat er hier om waar welke verantwoordelijkheden liggen. En als gemeenschap liggen die vooraleerst bij zorg dragen voor zorgvuldige invulling van de basis voorzieningen, voor de mensen die er al zijn. Niet voor mensen die niet nodig zijn , en er ook niet zijn, vanuit gemeenschappelijk belang.
Als een bedrijf wil groeien, is dat prima, dan moet dat bedrijf zelf zorgen voor haar noden.
Dat er een en ander scheef is gegroeid is duidelijk. Zo had de energievoorziening natuurlijk nooit geprivatiseerd mogen worden. Dat is met recht een basis voorziening van de gemeenschap te noemen (‘nuts’) . Nu is dat vrijwel geheel uit handen gegeven. Wie is verantwoordelijk als de stroom uitvalt? Hoe gaat de gemeenten dan hun inwoners faciliteren, zorg dragen voor primaire voorzieningen? Hetzelfde met betrekking tot water, of voedsel. Er komen grote onzekerheden op ons af, en het belangrijkst zijn leveringszekerheid, van energie, water voedsel en en een deel materiaal. Dat is afgelopen jaar ook wel duidelijk geworden, dat afhankelijkheid van het buienland zo zijn nadelen heeft. Hoe gaat een stad haar inwoners helpen om bij stroom infarcten, distributieproblemen van voedsel, of tekorten aan water zorgen dat iedereen op zijn minst kan overleven? Meer groei nu is dan minder welvaart per inwoner straks.
Zoals ik ook al in vorige twee artikelen betoogde, we worden voortdurend verkeerd geïnformeerd: Een voorbeeld van zo’n bericht in de pers, maar er zijn er dagelijks talloze , is: : “Vestigingsklimaat Brainport Eindhoven in gevaar door tekort aan bedrijventerreinen”, Huh? Wie verzint dit, met welke agenda? Er moet staan: “woonklimaat eigen bewoners in gevaar door groei bedrijfsleven, en daarmee toename klimaatschade, milieuschade, stijgende woningprijzen etc.. Maar daar lees je niks over. Overigens: groene groei is onzin, zolang 90% nog op fossiele energie draait. En de klimaat crises is enorm, we staan nog maar aan het begin.
Het is tijd dat nuchterheid weer de overhand gaat krijgen, en verantwoordelijkheden duidelijk afgebakend en gescheiden: Het kan best zijn dat in tijden van grote armoede en werkloosheid de overheid ingrijpt, en meehelpt voor banen te zorgen en daarmee een bestaansminimum voor haar inwoners. Maar dat is iets anders als commerciële bedrijven helpen te groeien, waar dat geen noodzaak is voor de bestaande belangen van reeds aanwezige inwoners.
Zeker in deze tijd, waarin we weten dat we het met minder zullen moeten gaan rooien: minder consumeren, minder produceren, minder materiaal uitputten, minder vervuilen, minder land van de natuur afsnoepen etc etc.
Laten we eerlijk zijn, we gaan echt niet onder die twee graden opwarming blijven, hier in Nederland al helemaal niet. We gaan ook niet onuitputtelijk materiaal kunnen gaan winnen, de concentraties in mijnen nemen al jaren af, en kosten steeds meer energie voor dezelfde hoeveelheid. De vervuiling neemt voorlopig ook nog niet af, of het nu stikstof is, plastic in de zee, ( en in bier), pfas, kankerverwekkende stoffen rond industrieterreinen.
Het is ten eerste zaak geld te steken in oplossen van de problemen die we al hebben, en in de tweede plaats in zaken die de klappen die gaan komen opvangen en verzachten: dat we een zachte landing maken, en kunnen overleven, ipv een harde landing met alle gevolgen van dien. Maar zeker niet in groei van meer zaken die niet noodzakelijk zijn en de problemen gaan vergroten.. Zeker niet als gemeenschap zelf.
Het is hoog tijd dat overheden zich gaan voorbereiden op problemen die gaan komen, ipv te investeren en faciliteren om die problemen nog groter te maken.
