Ik heb geen inzicht in wat er aan de klimaattafel precies besproken wordt, maar zie links en rechts ideeën, beelden en opinies langs komen, waarbij ik denk ”als dat maar goed gaat”. Daarom maar eens wat zaken op een rij gezet voor het te laat is. Mijn ‘position paper’ zogezegd, tav CO2 dan wel.
Waar gaat het nu om? Op de eerste plaats om extreem zware CO2 reductie ( en gasloos is daarvan afgeleide) , en secundair dat het betaalbaar is en blijft. En dus niet dat er aan verdiend moet worden. Om CO2 effecten te beoordelen, dan moet je ten eerste niet naar 1 woning kijken, maar extrapoleren over de voorraad, en dat in de tijd uitzetten: Want om onder de 2 graden opwarming te blijven is de CO2 uitstoot vooral afhankelijk van de CO2 uitstoot van de (nog) niet aangepakte woningen ( en gebouwen) , gecombineerd met het rebound effect van materialen (CO2, embodied energie, uitputting). Beiden zie ik nog nergens terug, Wel dat er veel gebouwd en gerenoveerd moet worden bijvoorbeeld.
Maar hoe betrouwbaar is in dat licht een bouwsector die zegt 1 miljoen woningen te willen bouwen voor 2030, terwijl het CBS voorrekent dat er hoogstens 1 miljoen mensen bijkomen….. in 2040 ? [1]
Bouwen is dus het adagium, niet CO2 reductie. Maar ieder nieuw gebouw of woning vergroot per definitie ons (CO2) probleem.
En, hoe betrouwbaar is een bouwwereld, die gebouwen renoveert met aluminium gevels (ASR Utrecht) , het meest desastreuze gevelmateriaal qua energie-inhoud ( en dus CO2 emissies) , en zich zelf daarvoor bovendien het predicaat meest duurzame gebouw van Nederland toekent?
De materiaalkeuzes van de bouwsector zijn veelal nergens op gestoeld, deels desastreus, in materiaal gebonden energiegebruik, deels in uitputting van materialen, en ze laten ook geen verbetering zien .
Een dergelijke bouwwereld heeft het duidelijk nog niet begrepen. Ook niet, omdat ze propageert alle woningen in zijn geheel te willen inpakken en ombouwen. Wat een enorme materiaal investering vergt en daarmee gepaard gaande CO2 emissies , waarvan de gecumuleerde materiaal (embodied) energie alleen al ver uitgaat boven de maximale CO2 uitstoot die ons nog binnen de 1, 5 graad zou kunnen houden.[2] Om nog niet te spreken over de idee-fixe dat nog steeds gedacht wordt dat slopen en nieuwbouw voordelig is.
Conclusie: Er wordt niet vanuit CO2 geredeneerd , maar vanuit economie, groei, en investeren en terug verdienen. Maar we hebben een “global emergency” [3], en de signalen worden alleen maar sterker. Dan is denken in investeren en bouwen geheel achterhaald: Hoe minder we bouwen en renoveren, hoe beter: Dat moet de centrale vraag zijn: hoe beperken we de bouw activiteiten, en tegelijk het energiegebruik: Bijvoorbeeld door terug te gaan naar 1 verwarmde ruimte (en slechts die te optimaliseren) , of naar allemaal kleiner wonen, zoals ook Duits onderzoek laat zien als noodzakelijke ontwikkeling, om oa nieuwbouw te beperken. Qua werkgelegenheid is dat geen probleem, de bouwsector komt nu al mensen tekort, laat staan voor hun plannen. Als alles minder wordt, lukt het misschien net met de mensen die er wel werken. Bovendien hebben we die mensen die de bouwsector denkt tekort te komen hard nodig elders, in de zorg, in scholing, in opvang migranten etc.
Met andere woorden : Wie aan de klimaattafel maakt zich sterk om niet bouwen? Of in ieder geval om minder te bouwen, weinig te bouwen? [4]
En : Wie maakt zich druk over de materiaal impact, niet van 1 woning maar geaccumuleerd over alle voorgenomen bouwwerkzaamheden? [2]
Wat is dan wel een handelingsperspectief, om snel en veel CO2 te reduceren, met in ieder geval een kans om onder de 2 graden opwarming te blijven wat betreft het Nederlands aandeel?
Voor de woningbouw: allereerst een hybride warmtepomp aan iedere gasketel koppelen, in de komende 3 tot 5 jaar. Dat gecombineerd met het gelijk volleggen van de daken met zonnepanelen, buigt de cumulatieve CO2 uitstoot curve ( over de hele voorraad !) om tot een niveau waarbij we al niet meer door het plafond van maximaal nog toegelaten CO2 emissies gaan. [5] Dat is een zeer beperkte ingreep, voor bewoners , in kosten en in materiaal impact, met een groot effect zowel in CO2 als in gas reductie. Als daarmee dan het gevaar dat we door die die maximale nog toegelaten CO2 emissies heen schieten is afgewend, kunnen we werken aan nog verdere verbeteringen. Denk daarbij dan niet aan grote ingrepen, maar aan het optimaliseren van 1 centrale leefruimte bijvoorbeeld, voor die twee weken ( en steeds minder) dat de temperatuur nog onder 0 gaat. De rest van het huis wordt niet meer verwarmd , of incidenteel, als iemand aanwezig is, bijvoorbeeld met infrarood panelen ( maar daarvoor is er dan tijd om dat goed uit te zoeken). Bovendien behoudt de bewoner/eigenaar daarmee zijn invloed op het geheel: mocht ie geen geld hebben, kan ie desnoods de verwarming uitzetten en een jas aantrekken. Hij zit niet vast aan langjarige energie contracten of aflossingen. Vervolgens doen we niks smart ( werkt averechts*), we verhogen de energieprijzen en dan worden mensen zelf snel heel smart.
Nieuwbouw wordt tot een minimum beperkt : We gaan woningen splitsen en verkleinen, we bouwen leegstaande kantoren en panden standaard en wettelijk verplicht om tot woningen.
Materialen worden in principe biobased ( hernieuwbaar en met in het algemeen een veel lagere CO2 emissie per functie) , behalve daar waar geen alternatief voorhanden is. Om te voorkomen dat beroerde maatregelen zich kunnen verschuilen in een met tientallen categorieën gewogen getal, komt er naast de MPG een Embodied energy prestatie coefficient: de EEPC, die versneld omlaag gaat, net als de EPC de afgelopen 15 jaar.
En we gaan daarnaast zeker niet het huishoudelijk verbruik aan energie faciliteren: als mensen bijvoorbeeld een wasdroger willen ipv de was buiten ophangen, is dat hun keuze, en die kost geld. Anders wentelen ze namelijk de kosten af op de samenleving die daarvoor weer een extra windpark moet bouwen. [6]
Hoe we dat allemaal gaan doen? Wellicht met inzet van prijsmechanismen, en belasting, Zelf zou ik voor een CO2 budget per inwoner zijn: dat dan net als geld ieder jaar verantwoord moet worden bij een (CO2) belasting instelling . Gewoon ieder jaar CO2 aangifte doen. Evt met geldelijke voor en nadelen in het gangbare financiële belasting stelsel. Maar goed, ik ben geen politicus…
Wat telt in deze hele discussie, is de CO2 uitstoot, en niets anders. Daar gaat het nu tenslotte om: dus waar zijn de CO2 grafieken met de totale impact van maatregelen en voornemens, inclusief afwenteling op materialen, en in de tijd gecumuleerd. Gerelateerd aan het het plafond dat door IPCC is berekend **. Dat is het enige juiste meet- criterium.
Ronald Rovers Juni 2018
Noot: als geheugensteuntje: Het uiteindelijke welvaartsniveau om binnen CO2 grenzen te blijven ligt ergens begin jaren zestig. Juist , net voor de gas vondsten. Maar dat leg ik uit in een binnenkort te verschijnen boek.
* smart leidt op woning niveau niet tot energiebesparing [7], en landelijk slechts tot mega data centra , die enorm veel energie vereisen, en tot de vraag naar meer windparken: Google data centrum in Groningen heeft alle energie opgekocht van een windpark boven Delfzijl, dat oorspronkelijk bedoeld was om huishoudens van hernieuwbare energie te voorzien .
** dat plafond is 800 Gt CO2-eq . Het Nederlands fair share deel is 2 Gt . zoals ook in [2] toegelicht. Dat is tov 2016. Zie actuele stand bij The Guardian life ticker: https://www.theguardian.com/environment/datablog/2017/jan/19/carbon-countdown-clock-how-much-of-the-worlds-carbon-budget-have-we-spent
referenties
1 http://ronaldrovers.nl/de-woningbouw-opgave-12-500-per-jaar/
2 iiSBE (2017) CO2 explorations for the Built environment , iiSBE Academic Forum publications, conference presentation COP22 Marrakesh, November 2016, www.buildingscarbonbudget.org chapter 1.
3 Ice melt, sea level rise and superstorms: evidence from paleoclimate data, climate modeling, and modern observations that 2 C global warming could be dangerous. James Hansen et all, Atmos. Chem. Phys., 16, 3761–3812, 2016 www.atmos-chem-phys.net/16/3761/2016/ doi:10.5194/acp-16-3761-2016
4 http://ronaldrovers.nl/het-niets-of-wie-verkoopt-zwaartekracht/
5 http://ronaldrovers.nl/hybride-versus-0-energie-nom-aanpak-2/
6 http://ronaldrovers.nl/windturbines-bouwen-om-de-was-te-drogen/
7 Tom Hargreaves, Charlie Wilson & Richard Hauxwell-Baldwin (2017): Learning to live in a smart home, Building Research & Information, DOI: 10.1080/09613218.2017.1286882
