blinde vlekken in de milieu en klimaat aanpak/duurzaamheid
Dan zit je te luisteren naar een interview , en dan denk je: vraag nou even door….! Hetzelfde in de krant. Laatst was het weer zover: de krant bood ruimte aan een filosoof, die eens lekker los mocht met zijn klimaat en milieuoplossingen. De redacteuren hadden niet door dat ze voor zijn karretje werden gespannen om allerlei technologie oplossingen te promoten. Van een filosoof nota bene. Er werd in het artikel met twee maten gemeten, en er bleef veel buiten beschouwing.
Er zijn een aantal blinde vlekken in de milieu en klimaat discussies (of taboes’s) , die steeds buiten beeld blijven in kranten artikelen en interviews waardoor misverstanden maar blijven rondzingen. Daarom een kleine checklist voor journalisten en redacteuren, die ze bij interviews en artikelen even kunnen nalopen, voordat ze het interview of artikel afsluiten. Aan het eind nog enige toelichting en achtergrond bij de onderwerpen.
1 geld is geen maat voor duurzaamheid
Geld is een kunstmatige eenheid, zonder relatie met milieu en klimaat. Het is juist (de groei van) geld dat ons in de problemen brengt. Zelfs al zou het wel een maat zijn, dan nog: als je eraan kon verdienen, hadden we alle problemen al lang opgelost, toch?
Vraag dan: Als mensen de investering terug kunnen verdienen, wat gaan ze dan met dat geld doen?
2 energie=materiaal=energie=materiaal
Energie kan nooit los gezien worden van materiaal: zonder materiaal geen energie en zonder energie geen materiaal. Het zijn twee van dezelfden, tot elkaar veroordeeld.
vraag: Hoe zit het met de impact van de grondstoffen? (Zie ook 3)
3 impact gaat niet over 1 product. Maar over alle producten samen!
Vaak zijn oplossingen technisch interessant, en ook op product niveau relevant en effectief.
Maar ( de voordelen van ) 1 nieuw product zegt niets over het milieu en klimaat effect, het gaat om de totale impact van de gehele productie, toepassing en gebruik. (binnen beperkt globaal CO2 budget)
vraag (bij alles): Is het nog steeds een goede oplossing (mbt milieu en klimaat) als mondiaal alle 8.000.000.000 mensen uw product of dienst aanschaffen…?
4 Alles kost tijd
Als we morgen alles geregeld hadden was het opgelost: maar toepassing of invoering van innovaties of maatregelen kost vreselijk veel tijd.
vraag: hoeveel tijd gaat u nodig hebben om alle producten te vervangen cq aan te passen, en is dat nog op tijd binnen de klimaatafspraken? Of binnen de periode voordat het CO2 budget op is?
5 input-output
vaak wordt over de ‘opbrengst’ de loftrompet gestoken. Maar wordt de input weggelaten of verzwegen. Bijvoorbeeld de Nederlandse landbouw: Die wordt duurzaam genoemd, vooral vanwege de wereldwijd grootste output per hectare. Maar de input in energie is 6x zo groot als de output aan voedsel energie. Het is een energievernietigingsmachine.
Vraag bijvoorbeeld naar de EROI van een proces: de energy return on energy investment.
6 comfort ?
let op, veel wordt ‘verkocht’ cq aangeprezen vanwege verhoogd comfort. Dan direct op je hoede zijn, want meer comfort is in 99% van de gevallen meer energie en materiaal inzet, over de hele keten. Het gaat er nu om de energie en materiaalinzet te verminderen, en de gevolgen daarvan zoals klimaatverandering en biodiversiteitsverlies te voorkomen, niet om comfort te verhogen! Dus blijf gefocust op de doelstelling, comfort is in deze bijzaak.
Vraag dus eerder: Wat is een milieuverbetering met het minste comfortverlies….
7 duurzaamheid ?
Daar verstaat iedereen iets anders onder. Het Nederlandse woord duurzaam heeft vele betekenissen. Het Engelse sustainable is eenduidiger. In het Nederlands heeft het woord volhoudbaar (-heid) een veel betere ‘houdbaarheid’:
Vraag: of een bepaalde dienst of functie volhoudbaar is, dat wil zeggen in lengte van dagen geleverd kan worden voor iedereen (binnen planetaire grenzen).
8 duurzame materialen?
Die bestaan dus niet. Materialen zijn niet duurzaam of on-duurzaam. Materialen zijn gewoon. Het is het gebruik dat bepaalt of iets duurzaam is, dat wil zeggen, of het gebruik of de toepassing volhoudbaar is in de tijd. En onderscheidend is welk materiaal die functie kan leveren met de minste impact.
vraag: kan de functie of dienst blijvend geleverd worden, voor iedereen ( zie 3), in de zin dat energie en materialen volhoudbaar beschikbaar kunnen blijven?
9 Recycling ?
Pas op voor de claim dat een materiaal te recyclen is: Alle materialen zijn namelijk te recyclen, dat is geen onderscheidend criterium. Uiteraard is recyclen een goede zaak, maar of dat makkelijk is, wordt ook weer bepaald door de toepassing, niet door het materiaal: bijv. hoe eenvoudig het materiaal te scheiden is. (zie ook 10). Bovendien, toekomstig recyclen of hergebruik is toekomstig voordeel, niet voor nu! Het wordt vaak onterecht naar het nu toegerekend, om er beter uit te zien.
vraag: Hoezo is recyclen een voordeel, dat kan toch met alle materialen?
10 circulair ?
Wat momenteel als circulair wordt gehypet, is in feite slechts lineair vertragen. Moet ook gebeuren, maar voor de meeste materialen wordt de cirkel niet gesloten: dat wil zeggen de voorraad grondstoffen niet aangevuld, dus de kringloop niet gesloten.
Bovendien, circulair, (recyclen en hergebruik) gaat om hoogstens 10 of 20 pct van ons materiaalgebruik, vanwege: beperkte hergebruik mogelijkheden, beperkte inzameling en stijgend totaal materiaalgebruik.
Vraag: Circulair? U bedoelt dan dat u de kringloop sluit en heeft dus geen uitputting van grondstof tot gevolg?
11 nieuw product?
Ieder nieuw product of gebouw, zgn. duurzaam of niet, draagt nog bij aan het vergroten van het probleem, niet aan het oplossen ervan! We moeten allereerst bestaande Energiegebruik en CO2 emissies naar 0 afbouwen!
Vraag: Wat draagt uw product in absolute zin bij aan de 0-CO2 doelstelling?
12 CO2 is gevolg, geen oorzaak!
CO2 emissies en klimaatverandering is een gevolg, geen oorzaak. Een neveneffect van ons consumptiepatroon, net zoals stikstof problemen, biodiversiteitsverlies, pfas, verdroging, uitputting landbouwgronden en zelfs een pandemie.
Vraag: Wat is het effect voor andere dan CO2 problemen ?
Samenvattend: de vraag Wat is duurzaam? Is eigenlijk de vraag : wat is volhoudbaar tot in lengte van dagen ( voor in principe heel de wereldbevolking) , en 100% hernieuwbaar ( zowel energie als materiaal) .
en daarmee natuurlijk ook 0-fossiel en 0-CO2. Al het andere is leuk voor de buhne, maar gaat niet helpen.
.
Waalre december 2021, (zie document: “checklist-toelichting” voor meer achtergrond en bronnen: checklist-toelichting-v2 )
