Nederland worstelt met zijn land. Met zijn landinrichting en met zijn ruimtelijke planning. Links en rechts wordt er een beroep op dat schaarse land gedaan: door veeboeren voor grasland en om mest uit te rijden, ze willen almaar meer uitbreiden. Maar ook voor bouwen, wegen, en zonneparken. En data en distributiecentra. Om de impact van materialen te reduceren willen we natuurlijke grondstoffen gebruiken, biobased vezels, en ook daarvoor is heel veel land nodig. Dan hebben we ook nog land nodig voor water opslag, en zullen we stukken land moeten gaan opgeven door verhoogde waterdruk vanwege zeespiegelstijging. En niet in de laatste plaats land voor meer natuur en bossen: een van de beste strategieën om CO2 reductie te realiseren is door mega veel bossen aan te planten of te laten groeien, wat ook weer helpt bij het tegengaan van biodiversiteitsverlies.
Tegelijkertijd staat dat land al onder enorme druk, het fundament wankelt: denk aan paalrot, kwelwater, verzilting, droogte, hittestress, pompcapaciteit, aardbevingen, verzakkingen, verdichting vervuiling door industrie. We maken ons druk om Rusland, terecht, maar de vraag is waarom een van de dichtstbevolkte landen ter wereld, zich niet veel drukker maakt om wat er met zijn eigen land gebeurt. Als de nood aan de man is, bezitten we ook nog eens vrijwel niets: we bouwen de energievoorziening wel om, en we zeggen wel dat we windenergie hebben, maar als die commerciële (!) eigenaren besluiten contracten met het buitenland te sluiten, dan hebben we niets. Geneesmiddelen? Ook niet. Zelfs de zorg wordt commercieel, huisartsen voorop. De landbouw wordt geregeerd door enorme multinationals, en is afhankelijk van import van (kunst)mest en pesticiden. De woningbouw wordt verpest door commerciële en buitenlandse investeerders. Als we als land, als gemeenschap iets willen, moeten we bedelen of onderhandelen om bedrijven uit te kopen.
Terwijl land ons echte kapitaal is, in een wereld die uiteindelijk zonder fossiel verder wil. Net zoals het dat overigens ook al was voordat de fossiele revolutie inzette, zo zal dat nu weer zijn.
Kortom, het is tijd dat we in Nederland een jaarlijkse ‘landbegroting’ vaststellen. Hoeveel hebben we, en wat willen we ermee. Dus niet een ‘landsbegroting’ in geld, dat is een anoniem gegoochel met subjectieve getallen. Nee, gewoon met hectaren land.
Om daar wat beeld bij te krijgen wat getallen. Als we het land oppervlak van Nederland verdelen naar inwoners, is er per persoon ongeveer 0,23 hectare beschikbaar. Globaal is het 2 hectare, maar Nederland is nogal dichtbevolkt, dus dat zie je ook terug in het kapitaal in land. Ter referentie: In Duitsland is het 0,4.
Om die 0,23 hectare ofwel 2300 m2 in perspectief te plaatsen: Nederland heeft 3,8 miljoen koeien die samen bijna 1 miljoen hectare grasland bezetten. Dat is 2500 m2 per koe. Een half voetbalveld. Een koe houdt meer landoppervlak bezet dan er per mens beschikbaar is. En overigens, dat is het land per koe in Nederland, nog niet gerekend met het landbeslag in het buitenland voor diezelfde koe, zoals voor geïmporteerd veevoer.
Als we van dat vlees zouden afzien, komt er veel land beschikbaar, maar dan is er wel een plantaardig dieet nodig. Wageningen Universiteit rekende daar eens aan in een scenario als Nederland autonoom in zijn voedsel moest voorzien (in opdracht van de regering, na de economische crisis 10 jaar geleden) en kwam tot een oppervlak van ca 1550 m2 per persoon, biologisch geteeld. Dat is al driekwart van het totale budget. Uiteraard, dan is feitelijk het budget op, want zon 13 pct. daarvan ligt al vast in bebouwing, en nog eens 19 pct is water, binnen en buitenwater, zoals dat heet. Daar wonen we, werken we, rijden we en recreëren.
Dus dan is er nog niets geregeld voor al die andere zaken: de bossen, de panelen, natuur, waterberging, en bouw opgaven. Wereldwijd is de opvatting onder deskundigen dat het bosareaal moet verdubbelen, als bijdrage aan het vastleggen van CO2 uit de lucht in biomassa. Voor Nederland zou dat per persoon extra bos ter waarde van 375 m2 zijn, ofwel daalt het beschikbare budget per persoon naar ca. 1200 m2, Dat hoeft geen probleem te zijn als die bossen voedselbossen worden die ook nog wat bijdragen aan ons dieet.
Bouwen wordt dan ook plantaardiger, dat kost veel minder energie in productie, en legt CO2 vast, wat helpt om de schade te reduceren. Maar vergt wel land. Voor een nieuwbouwwoning van 100 m2, gebouwd in hout en natuurlijke isolatievezels, is de omgerekend de jaaropbrengst van 60-80.000 m2 nodig, ofwel, 30-40 jaar lang de opbrengst van iemands eerlijk aandeel in Neder-land.[1] En dan heeft die persoon nog niet gegeten, die 1200-1500 m2 nodig voor het voedsel. Die verhoudingen laten het enorme belang zien van land, en van bijvoorbeeld eenmaal geïnvesteerde grondstoffen in reeds bestaande bebouwing!
Ook de privé activiteiten bepalen hoeveel land iemand over heeft voor voedsel en materiaal. Als iemand bijvoorbeeld als hobby golf heeft, en 1 x per week golft, dan legt hij daarmee beslag op 650 m2 land, permanent, per persoon die golft. Dat gaat dan af van zijn 2300 m2 aandeel.[2]
En wat betreft energie, moeten we ook leven van ons land ( met lucht of water erboven , dat bracht ik al eerder in kaart: [3]
Dit soort cijfers geeft wel aan dat wij zeer zuinig moeten zijn op ons land, en dat een zorgvuldige planning en gebruik daarvan geen overbodige luxe is, nu het land nog steeds groeit in aantal mensen en in economische activiteiten, terwijl het tegelijk onder druk staat, en in toenemende mate, zowel door de ingezette transitie naar meer duurzame vormen van voedsel, energie en materiaalgebruik, als door de al onvermijdelijke bedreigingen vanwege natuur en klimaatbelasting. [4][5]
Een jaarlijkse landbegroting is dan een must, om er niet over enkele jaren achter te komen dat het land al weer vergeven is aan niet direct noodzakelijke of niet-essentiële voorzieningen. En we een herhaling krijgen van 1950 , toen toenmalig premier Drees het volk met nieuwjaar toesprak:
“Een deel van ons volk moet het aandurven zijn toekomst te zoeken in grotere gebieden dan eigen land”. Een vluchtelingen stroom uit Nederland, als het ware. Ons eigen gebied gaat in ieder geval niet veel groter worden, de flevopolders waren in de jaren 50 goed voor samen ca 1000 km2, ofwel zo’n 2,5 pct, maar veel meer zit er niet meer in. Dus laten we zeer zuinig zijn op het land, en er jaarlijks een verplichtende landbegroting voor maken, met het oog op de (post-fossiele) toekomst. [6]
.
[1] biobased bouwen: https://ronaldrovers.nl/discussie-nav-800-000-hectare-voor-biobased-materiaal/
[2] Golf: https://ronaldrovers.nl/golf-de-decadentie-in-ons-ruimtegebruik/
[3] energie https://ronaldrovers.nl/leven-van-zon-en-wind-nu-vandaag/
[4] land is ons kapitaal: https://ronaldrovers.nl/het-nieuwe-vermogen-is-land-als-kapitaal/
[5] tijdschrift Landschap, 2020/4 pag 245, Het Land (-schap) is ons kapitaal. https://edepot.wur.nl/536128
[6] Boek: Post Fossiel Leven – leven van land en zon, ofwel ruimte tijd als maat voor waarde. 2024, Ronald Rovers, bodemambassadeur, toekomstdenker, fysisch fundamentalist, isbn 9789083144160
