Jaren geleden liep ik er voor het eerst tegenaan: Hans Rosling. Een fenomeen waar het gaat om fact checken, en de presentatiewijze van zijn cijfers. Oorspronkelijk medicus in ontwikkelingslanden, ergerde hij zich aan de onjuiste cijfers die vaak in de pers verschenen, en de onwetendheid bij het publiek over wat er werkelijk in de wereld aan de hand is. Dat veel zaken sterk verbeteren globaal gezien, terwijl we denken dat ze verslechteren. En hij liet ook zien dat er geen ontwikkelde en onderontwikkelde landen bestaan, dat in feite iedereen op het pad naar boven is, in verschillende snelheden. Samen met zijn zoon en dochter maakten ze er hun dagelijks werk van, En bouwden ook een prachtige website Gapminder, ,met een zeer visueel en illustratief onderdeel: Dollar Street, waar gezinnen uit alle uithoeken van de wereld geportretteerd zijn met hun dagelijkse bezigheden en bezittingen. [1] Zie de toiletten op 4 ontwikkelingsniveau’s.
Hans Rosling is nog niet zo lang geleden overleden, terwijl ze aan een boek hierover werkten, Dat boek is onlangs verschenen: Factfullness. [2] Zijn kinderen zetten zijn werk voort.
Geinspireerd door Rosling, zijn er inmiddels ook anderen die op een dergelijke manier werken, zoals Marc Roser, die regelmatig cijfers publiceert over nieuwe deel onderwerpen. Hij bouwt een geweldige bron van informatie op zijn website ourworldindata.org .
Ourworldindata.org , is een hoogst gewaardeerde organisatie, vanwege hun geweldige analyses van data die de wereld typeren, fact based. Deze Marc Roser, als beheerder van al die kennis werd benaderd door Bill Gates. Gates, rijk geworden met Microsoft en nu zijn rijkdom gebruikend om de wereld te verbeteren naar zijn persoonlijke inzicht, vroeg Roser om hem 4 sheets te leveren die de vooruitgang van de mensheid moesten laten zien. En zo gezegd zo gedaan, Roser leverde sheets met oa de volgende data: ongeletterdheid in de wereld ( dalend ) , oorlog en oorlogsslachtoffers ( dalend) en kindersterfte ( dalend ).
En inderdaad, aan de mensen kant van de vergelijking doen we het beter en beter,. En Gates , dankzij Roser gebruikt die sheets nu in zijn vele presentaties. [3]
En natuurlijk ga ik die niet bestrijden, ze kloppen gewoon, zoals ook Rosling al liet zien. Maar ik vroeg me af, hoe in vredesnaam kan je nu om deze grafieken vragen, zonder niet tegelijk de andere kant te laten zien? Dan ben je dus de zaak verkeerd aan het framen.
De waarheid is, dat alles aan de mensen kant verbeterd, maar ten koste van de systemen waarvan diezelfde mensen afhankelijk zijn. Wij putten dat systeem uit, plunderen het, voor onze tijdelijke welvaart en welzijn. En dan met name wij in de geïndustrialiseerde wereld, op een niveau waarnaar die anderen onderweg zijn. Maar er is geen balans in wat we doen, aan wat de aarde kan leveren, wat wij eraan onttrekken . De feitelijke situatie wordt weergegeven door de verhouding R/P : resources,-bronnen, gedeeld door People- bevolking, Met de aantekening dat de mensen de variabele zijn, die kunnen hun behoeften en wensen aanpassen , maar de aarde de bronnen, is een vast gegeven, en maximale potentie ( per jaar), en dat is het. De bronnen vormen een vaste potentieel, wat onzichtbaar is omdat we snel interen op de in het verleden gevormde voorraden. En uitpurring, en dus degradatie van kwaliteit van die bronnen gaat steeds sneller. Net zo god dus als aan de mensen kant de welvaart steeds sneller groet over de hele breedte: Alhoewel die zich kan aanpassen doet ie dat niet. Ergens botst dat natuurlijk enorm.
Het aards systeem heeft een zekere potentie in geordende, georganiseerd een toegankelijke bronnen, waarvan sommige zelfs zichzelf reorganiseren binnen voor mensen overzienbare tijd, zoals hout . Maar het totaal maximaal beschikbare per jaar verandert niet. De geconcentreerde en makkelijk bruikbare voorraden zullen alleen maar afnemen, omdat verandering nou eenmaal ten koste gaat van de kwaliteit van bronnen, de organisatie graad en potentie neemt af. In iedere gebruiks-stap treedt er verlies op, met uiteindelijk stof als gevolg. De enige bron die hier enige verlichting in kan brengen, komt niet van binnen ons systeem arde maar van daarbuiten: zonne energie .
Maar om die te vangen en om dte zetten in een bruikbare vorm , vergt weer materiaal van binnen dat systeem, waarvan we maar een beperkt potentieel hebben . Wat precies het onderwerp is dat ik in mijn zojuist verschenen boek analyseer: Gebroken Kringlopen. [4]
Gates kan dan wel zijn positieve sheets laten zien aan de menselijke kant, ik zou er daar toch een paar tegenover willen zetten, van de andere kant van de vergelijking. Die de consequenties laten zien, de degradatie van het fundament onder de samenleving. Ik ben niet gevraagd door Gates, maar niettemin.
En er zijn vele onderwerpen die ik had kunnen kiezen, Klimaat opwarming zou er een van kunnen zijn. Of de enorme toename instroom vluchtelingen wereldwijd, of oceaan verzuring. ( de allen toenemen dus) Maar in feite zijn dat gevolgen, neveneffecten. En het leek mij beter op zoek te gaan naar oorzaken. Oorzaken in ons brongebruik, dood of levend. Ik koos voor Drinkwater, metaalertsen, biodiversiteit en land.
Drinkwater
De beschikbaarheid van ( hernieuwbaar) drinkwater , is de afgelopen decennia snel afgenomen, en ligt nu rond 6000 m3 per persoon per jaar. [5] De consumptie is ook nog steeds sti
jgend en ligt bijvoorbeeld in de VS rond 2800 m3 per jaar . [6] En ja, dat lijkt nog niet zo beroerd, maar de voorraden slinken , en het water is ook niet altijd daar waar het nodig is. Er zijn al gebieden waar water stress een groot probleem is, zoals we regelmatig in de krant kunnen lezen. Egypte vecht voor zijn Nijlwater, dat bovenstrooms steeds meer wordt afgetapt. Kaapstad, Californië, en vele andere streken worstelen om hun waterdistributie op peil te houden, wat niet altijd meer lukt, en rantsoenering het gevolg is. [7] En de situatie gaat niet verbeteren, als voorraden zoals gletsjers ook nog eens gaan verdwijnen.
Metaal ertsen
Op de tweede plaats, de bron metaal ertsen: die snel achteruit gaan. In het ver
leden kon men nog wel eens op kopererts met 10 % koper stuitten, maar nu is dat teruggelopen naar 1 % en dalend. Hetzelfde gebeurt met vele andere metalen [8] En ja, er zit nog steeds een heleboel metaal in de aardkorst. Het probleem is, als de verzadiging terugloopt, is er steeds meer energie nodig voor eenzelfde hoeveelheid geconcentreerd metaal. Als de koper ertsen teruglopen naar een half procent, is 4x zoveel energie nodig om dat te winnen. . En dat terwijl we al een energieprobleem hebben, we willen van fossiel af , om desastreuze klimaatopwarming te vermijden.
Biodiversiteit
De derde grafiek betreft onze biodiversiteit, die feitelijk het hart vormt voor het leven op aarde, waarmee alles interacteert. Onze aanwezigheid en gedrag heeft desastreuz
e effecten op die biodiversiteit, die zeer snel afneemt. En niet alleen in uitsterven van bepaalde rassen, maar meer nog in omvang van de soorten: Land zoogdieren namen af met 60 % , en zeedierpopulaties met 80%. [9] En ja, het is evolutionair normaal dat populaties krimpen, soms verdwijnen en anderen groeien. Maar momenteel krimpen ze allemaal, in hoog tempo, behalve 1: de menselijke soort. Maar die kan alleen overleven met de diensten van de andere soorten. Denk aan bijen bijvoorbeeld. Deze trend moet gestopt worden.
Wat natuurlijk weer zwaar gekoppeld is aan wellicht onze belangrijkste bron : het land , en het gebruik daarvan, waarop allles leeft en groeit.
Land
Het productief land beschikbaar per persoon ( landbouw, weidegronden, pampas etc) is de laatste 50 jaar gehalveerd. Van 1,5 ha naar 0,7 ha per persoon. Als we alleen naar landbouw grond kijken, is dat afgenomen van 0,45 naar 0,15 ha per persoon sinds 1950. [10]
En ja, de oogsten per hectare zijn toegenomen , maar slechts door een a
gressieve manier van landbouw, met enorme input van van fossiele energie. De EROI, ( energy return on energy investment), draaide om van 5:1 naar 1:10: Met andere woorden, er is nu 10 eenheden energie nodig om 1 eenheid energie (in de vorm van voedsel) te produceren. In feite is onze voedselproductie een enorme actieve energie vernietiger, ipv van een die energie opbrengt. En recente Promotie studie in Nederland liet zien dat om een duurzaam, dat is volhoudbaar, landbouw systeem te creëren, we terug moeten naar handarbeid , de veestapel opheffen en de kassen niet meer verwarmen.[11] In dat geval zou Nederland zijn eigen voedsel kunnen voorzien, maar niet meer exporteren. Maar dat dan wel toekomstbestendig.
Dit zijn de 4 sheets met betrekking tot basale bronnen, die allen afnemen en grote risico’s inhouden. Voor voedsel, materialen, water, en systeempotentie . Met rampzalige neveneffecten die ik niet eens benoemd heb. De P van People (bevolking) lijkt het goed te doen, , maar de R van resources/bronnen, de fundering onder die samenleving en alle menselijke welvaart, erodeert snel. En alle positieve resultaten aan de P zijde zullen instorten, als we doorgaan met het plunderen van de R zijde van de balans.
Mijnheer Gates, U kan niet uw sheets laten zien, zonder deze 4 er tegenover te zetten. Alle feiten, en niet selectief shoppen.
[1] https://www.gapminder.org/
http://lectures.dollarstreet.org/
[2] https://www.gapminder.org/factfulness-book/
[3] ] https://www.gatesnotes.com/Development/Max-Roser-three-facts-everyone-should-know
[4] Gebroken Kringlopen, naar een volhoudbaar gebruik van bronnen, Ronald Rovers, Eburon, nov 2018, isbn 9789463012034 https://eburon.nl/product/gebroken-kringlopen/
[5] https://data.worldbank.org/indicator/er.h2o.intr.pc
[6] waterfootprint of humanity http://www.pnas.org/content/109/9/3232.full
[8] Mudd, G., The sustainability of mining in Australia: Key production trends
and their environmental implications for the future. Research Report, October 2007 http://civil.eng.monash.edu.au/about/staff/muddpersonal/rr5/ .
[9] global living planet index aacross environments, Living Planet, graph: https://ourworldindata.org/grapher/global-living-planet-index-across-environments
[10] agricultural area per capita, www.ourworldindata.org/yields-and-land-use-in-agriculture/
[11] Meino Smit, de duurzaamheid van de nederlandse landbouw, WUR PhD, 2018 http://edepot.wur.nl/449448
