Het blijft toch lastig , die energietransitie. Vorige week op het journaal was daar weer een voorbeeld van. De provincies moeten windturbines bouwen en locaties zoeken, maar de bewoners komen in opstand. Schaduw effecten, vogels, NIMBY etc, u kent het wel. Tot zelfs procederen aan toe, en dat kan hoog oplopen zo weten we inmiddels. (zelfs grote winst opleveren voor de foute rekensommen van Forum voor Democratie…)
Maar hier op deze locatie in de provincie was het allemaal goed gekomen. Hoe? Laat me raden. Met geld? Precies. Nadat de initiatieven waren verpakt als bewoners coöperatie, zijn ze gerealiseerd. Bewoners zijn mede eigenaar, en verdienen eraan… Hoe is het mogelijk. En hoe makkelijk laat iemand zijn principes vallen. Net zo goed als we allemaal meedoen aan de postcodeloterij voor de goede doelen, toch?
Afgezien dat geld blijkbaar niet stinkt, is het wel begrijpelijk: waarom de bewoners de ellende , en een commercieel bedrijf met de winst er van door?
Dat hadden ze trouwens al 20 jaar geleden in Gussing begrepen. Een kleine plaats in Oostenrijk, ca 3000 inwoners, waar de burgemeester destijds, Peter Vadasz, eens optelde wat er aan geld uit de regio verdween aan energierekeningen. Dat was meer dan genoeg om zijn eigen gemeente energieneutraal te maken, en na 15 jaar bikkelen met wat vrienden was dat gelukt: Gussing energieneutraal en ipv dat er 6 miljoen verdween, ging er nu al meer dan 10 miljoen lokaal rond, en was de krimp omgeslagen in groei, met vele nieuwe bedrijfjes. En niet met behulp een offshore windpark, zoals in Samso, Denemarken, maar in een plattelandsgemeente. En het wat ook nog eens niet ten koste van landbouwgrond gegaan.
Los van geld : het werkt dus blijkbaar wel, coöperatief samenwerken en eigendom.
Maar als het bij windmolens werkt, waarom zou het dan niet bij andere zaken werken? Gemeenten moeten ook buurten gaan renoveren, vanwege de energietransitie en zo, en waarom dat dan ook niet gelijk coöperatief aanpakken. En dan bedoel ik niet collectief maar coöperatief, met een belang van de bewoners in de aanpak: Ze brengen bijvoorbeeld alle daken onder in een beheersmaatschappij, die voor hen zonnepanelen aanlegt, en produceren maar, en verdienen… De buurtdakmaatschap.
Er zit veel productief vermogen in een wijk, dat tot nu toe onbenut is. Jaren geleden was ik betrokken bij een verkennende studie naar een armlastige wijk, en de vraag was: kunnen we die wijk verbeteren, maar dan met een verdienmodel: waarbij de bewoners hun eigen wijk productief maken: bijv. door energieproductie, als coöperatie, of stadslandbouw, via eenmansbedrijfjes, Dat mes snijdt aan vele kanten: er is inkomen, minder werkeloosheid, minder uitkeringen, leefbaarheid en saamhorigheid neemt toe, minder ziekte klachten etc. Waarom niet? Het is eerder vertoond, zoals in Curitiba, Brazilië, waarover ik binnenkort eens zal schrijven.
En zelfs de openbare ruimte is een optie: die stoppen we ook in een coöperatie, en de grond gebruiken voor Warmte Koude opslag bijvoorbeeld. En als we dan toch mede eigenaar en zeggenschap hebben over de grond , daar is wel meer aan te verdienen: we halen de helft van de (buurt) wegen weg, alles eenrichtingsverkeer, ( wie heeft ooit bedacht dat dat per sé en overal tweerichtingen moet zijn?) , en verpachten vrijkomende grond voor het verbouwen van biobased isolatie vezels, vlas of hennep bijvoorbeeld. Want materialen voor de energietransitie moeten ook ergens circulair geproduceerd worden. Bovendien: de gemeente heeft minder wegenonderhoud, en nog een een hoop vrijkomend wegen materiaal dat elders ingezet kan worden. Pardon, door de coöperatie natuurlijk….!
De buurt als verdienmodel voor de buurtbewoners, eens kijken of dat werkt. Zo gek is dat niet, veel gemeenten geven hun pleintjes en rotondes al weg aan commerciële bedrijven, die het onderhoud doen, en er reclame borden in plaatsen. Dus waarom de bewoners zelf niet?
De overheid is druk op zoek naar draagvlak, dus pas dat letterlijk toe: laat de bewoners meedragen…
Maar dat kan nog een stap verder: Want hoezo zou je boeren accepteren in je omgeving, met al die stank en overlast? En met (dier) ziekte uitbraken, grond-uitputting tbv te exporteren voedsel, en ga zo maar door. Tenzij je dus deel genoot bent, mede eigenaar, kringloop landbouw promoot en wekelijks je doos biogroenten krijgt of jaarlijks een half varken ophaalt en invriest…
Als dat werkt, en het lijkt erop zoals uit vele coöperatieve initiatieven blijkt, dan toont dat gelijk aan dat de individuele kapitalistische of liberale benadering niet werkt, die met focus op het individu, de vrije markt en eigendom, Dan zijn we toch op weg naar een collectieve gerunde samenleving, als enige uitweg om de nadelige effecten van ons systeem in de hand te houden , en waar iedereen ‘verdient’ aan het land… De directe en letterlijke “democratie”, en waar iedereen letterlijk mede verantwoordelijk is.
En wat ook blijkt: Land is uiteindelijk de grootst gemene deler, en het feitelijke kapitaal van een samenleving. Wat ik ook uitgebreid analyseer in het boek Gebroken Kringlopen.
De ultieme transitie is dan natuurlijk dat we heel het land verdelen over de inwoners. Niet alleen de buurt , maar letterlijk: geheel Nederland. Want waarom zou de ruimte waarvan wij moeten leven in handen van enkelen zijn, die er aan verdienen en dat wegsluizen , dus het kapitaal van de mensen vervreemden, om ons vervolgens afhankelijk te maken van de marketing van foute producten en de goodwill van de miljardairs?
Dus ook de steden en bedrijven terreinen: Wij zijn allemaal mede-eigenaar. Niet direct natuurlijk, als beheersmaatschappij, maar wel met directe aandelen, en niet via een schimmige omwegconstructie van te weinig belastingen , die de overheid dan weer benut om bedrijven nog meer voordelen te geven. Van alles wat op ons gezamenlijke land geproduceerd wordt zijn wij gezamenlijk eigenaar en delen de winst. Nederland als coöperatie gemanaged. De meest directe democratie. Simpel.
Draaf ik nu wat door, of is dit gewoon nuchter redeneren,en de boel fatsoenlijk gaan regelen?
