Met energie in de gebouwde omgeving hebben we nu redelijk door, hoe de hazen lopen. Om fossiel uit te bannen als bron, creëren we 0-energie huizen en gebouwen. Dwz die gebruiken nog steeds energie, maar geheel zelf opgewekt door met name zonnepanelen. Die operationele energie naar 0 ( -fossiel) brengen is daarmee een koud kunstje ( even afgezien van de kosten) . Echter, we investeren een hoop in materialen, die ook energie gerelateerd zijn.
Dat is dus een een stuk complexer dan operationeel naar 0 brengen. Want de materialen zijn gemaakt met fossiele energie, en kennen daardoor weer CO2 uitstoot, het probleem is dus verplaatst van operationele energie impact naar geïnvesteerde materiaal-gebonden energie impact. Om ‘0’ te zijn hoeft de operationele energievraag niet per se laag te zijn, het is zoeken naar de ideale verhouding tussen aantal panelen en isolatiemaatregelen: welke combinatie van produkten voor produceren en produkten voor reduceren heeft de minste afgeleide impact . Het gebouw blijft 0 bij iedere combinatie. [x]
Maar ook bij een optimale keuze van materialen cq produkten voor een 0-energie situatie, ( zo laag mogelijk dus) blijft er een fossiele energie en CO2 impact. En dat terwijl we op termijn niet alleen van fossiel voor operationele energie af willen maar naar 0-CO2 toe moeten, overall. Dat zijn immers de klimaat-doelstellingen voor 2050.
Het is een echte catch 22 situatie: wel 0-energie, maar impact verplaatst naar materiaal.
Dan maar geen 0-energie? Want èn 0-energie voor operationele doeleinden, èn tegelijk 0-energie of 0-CO2 voor de ingezette materialen lukt niet. Die produkten zijn er niet, op een enkel bedrijf na . Uitsluitend wanneer we drastisch ingrijpen, en bijvoorbeeld met handarbeid stro-geïsoleerde daken gaan maken, kunnen we die materiaal impact in de hand houden. Dat kan, en wat mij betreft gaan we dat zo aanpakken, maar ik zie het niet gebeuren, ( en ik heb enige ervaring met voorstellen van drastische maatregelen mbt onze leefstijl. Dan moeten toch echt de eerste dijken zijn doorgebroken. )
Bij een recent project liep ik tegen dit dilemma aan. De vraag was niet om een energieneutraal gebouw, maar een klimaatneutraal gebouw. Dat betreft dus alle CO2 emissies . Zet een hek om het project, of dat een gebouw is of een wijk of stad maakt niet uit, en wat er ook daarbinnen gebeurd, de CO2 emissie moeten naar omlaag, niet omhoog. En uiteindelijk op jaarbasis zelfs nagenoeg 0 zijn, tegen 2050 . Maar dat betekent dat we ieder gebouw dat aangepakt wordt nu in ieder geval operationeel naar 0 moeten brengen, we hebben die komende 34 jaar hard nodig om alle gebouwen een voor een aan te pakken. Niet ieder gebouw nog eens in 2 of 3 keer aanpakken. En dus lastig, 0-energie operationeel is al heel wat, maar te doen, maar die materialen dus… En bij verkeerde keuzes kan de CO2 belasting zelfs toenemen.
Hoe dat op te lossen? De volgende redenering zou hiervoor een praktische uitweg kunnen bieden:
Er is nog enig CO2 budget alvorens de 2 graden opwarming overschreden wordt. (De 1,5 graden laat ik even buiten beschouwing, dan wordt het inderdaad zeer drastisch) [2] Dat budget zou je eigenlijk uitsluitend in mogen zetten om alle systemen op 0 operationeel te krijgen, niet om zomaar nog wat nieuws op te tuigen, nieuwe activiteiten te starten, met CO2 van operationele energie, want dat loopt jaren door en dan komen we zeker niet op 0 wanneer het budget op is. Dat levert alleen maar meer activiteiten die dan (nog steeds ) naar 0 moeten.
Met andere woorden: we gebruiken dat rest-budget uitsluitend voor het creëren van (oa) 0-energiegebouwen, met tegelijk een extreem lage impact verschuiving naar materialen . Die dan als eenmalige ‘ CO2 investering’ gelden. Het minimale scenario is dat die investering in energie/CO2 voor materialen lager moet zijn, dan er oorspronkelijk over die 34 jaar (tot 2050) zou zijn verbruikt via operationele fossiele energie. Anders is nog steeds het paard achter de wagen gespannen. Maar dat is een minimale eis, dan is er in die komende 34 jaar nog niets bespaard! Pas na 2050 heeft dat effect.
Dus beter zou zijn om te zorgen dat die materiaal gerelateerde CO2 impact ( veroorzaakt door de 0-energie renovatie) nu al een stuk lager is dan die 34 jaar operationele energie. In dit geval was het beleid vastgesteld als klimaatneutraal in 2030. Dus: de materiaal energie die ingezet kan worden, is 14 maal de oorspronkelijke operationele energie. Dat is het budget , en dat is dan ook wat we voor dat project als uitgangspunt hebben gekozen.
Wat de consequenties precies zijn, gaan we uitzoeken, maar dat ze groot zullen zijn is duidelijk. En zal veel creativiteit vereisen. Maar als we dat al niet bij het eerste gebouw doen, blijven we achter de feiten aanlopen, al bij het eerste het beste gebouw. Dan gaat CO2 nooit echt omlaag.
[1] Environmental impact evaluation of energy saving and energy generation: Case study for two Dutch dwelling types , , M.J. Ritzen , T. Haagen, R. Rovers, Z.Vroon, C. Geurts, Building and Environment 108 (2016) 73-84
[2] CO2 budget: http://www.climatecentral.org/news/two-decades-until-carbon-budget-is-eaten-through-18051
ref: http://www.nature.com/ngeo/journal/v7/n10/full/ngeo2248.html
and https://www1.ethz.ch/iac/people/knuttir/papers/meinshausen09nat.pdf
