In de vorige bijdrage beschreef ik de energie massa combinatie in verschillende stadia van een kringloop. maar als aandrijfenergie van die kringloop bleef biomassa als zgn duurzame energiebron onderbelicht. Laat echter duidelijk zijn: Biomassa als brandstof is überhaupt geen optie. Op de eerste plaats: recente onderzoeken laten zien dat de CO2 uitstoot door biomassa verbranden zeker niet neutraal is en zelfs soms hoger dan van een gas centrale. Onder meer doordat nu dat bos gekapt wordt, maar de CO2 pas weer over 40-60 jaar is vastgelegd. [1] Terwijl die CO2 dus in feite nu al vastgelegd is in de ongekapte bomen, ( en hoezo praten we dan over CCS, het CO2 afvangen en onder de grond stoppen…?) laten we deze weer vrij om de CO2 in de atmosfeer te verhogen. En het duurt dan tientallen jaren eer we weer wat terug hebben vastgelegd.[2] Als dat al gebeurt , dat moeten we nog maar afwachten, met de ook toenemende vraag ook naar hout. Tijd, is steeds de cruciale factor…
Maar er is nog een tweede en belangrijker reden: we hebben dus die massa ook nodig, ofwel de materiaal vorm daarvan: als we hout bijvoorbeeld niet als bouwmateriaal gebruiken ( en daarmee die vastgelegde CO2 ‘zekeren’) maar als brandstof, zullen we in plaats daarvan andere , abiotische zgn niet-hernieuwbare) materialen, moeten gebruiken, met een nog veel hogere milieuimpact voor bouwen : gebrande stenen, gesinterd cement en metalen . Die op hun beurt dus weer enorm veel CO2 loslaten. Dat is het paard achter de wagen spannen. Niet alleen zijn we dan de vastgelegde CO2 kwijt, maar hebben en een hogere uitstoot door biomassa verbrandingen, en een hogere uitstoot door inzet van ander hoge impact materiaal.
Conclusie : Massa dient massa te blijven! Exergetisch is opstoken een doodzonde. ( voor biomassa, maar ook voor het meeste afval trouwens) [3]
En trouwens, die (bio)massa, kan eerst dienst doen doen in een materiaalfunctie, en daarna nog altijd opgestookt, die behoudt namelijk zijn energiefunctie, zijn verbrandingswaarde!
Ik heb dat paar jaar geleden eens grofweg uitgerekend: Met ca 15 m3 hout kan je een hsb woning bouwen. Als je dezelfde hoeveelheid hout als verbrandingswaarde inzet bij bijvoorbeeld de cement produktie, krijg je net genoeg cement om een halve cement/betonnen woning te bouwen.
15 m3 hout: levert dus een hele woning, plus resterende verbrandingswaarde: beton: een halve woning en 0-resterende verbrandingswaarde . Tel uit je winst.
Cement cq beton inzet voor woningen is dus in feite kwaliteit vernietigen , de materiaal potentie wordt actief verlaagd, en de energiebehoefte verhoogd. Dat is dodelijk in een wereld waar we ons in alle bochten moeten wringen om de milieubelasting van materialen en energie omlaag te brengen.
Bovendien, ben je dan dus de potentiële energie, die in een hsb woning zit opgeslagen, ook nog eens kwijt. Aan beton heb je later niks meer in dat opzicht, dat is vernietigde energie. ( beter : vernietigde exergie, de energie is er nog wel maar onbruikbaar) . Er rest overigens nog wel beton, dat eerlijkheidshalve nog wel enige materiaal kwaliteit / exergie vertegenwoordigd, maar waar heb je gesloopt beton nou voor nodig? Met het materiaal cement cq beton is overigens an sich niks mis. Maar als je beton gebruikt, zou je dat alleen moeten doen waar die specifieke eigenschappen onmisbaar zijn (geldt overigens voor alle materialen), en waar het zeer, zeer lang zijn functie kan vervullen. . Massa moet niet alleen massa blijven, maar ook zo lang mogelijk in zijn oorspronkelijke functie blijven voorzien. Maar er zijn niet zo heel veel functies waar beton de beste oplossing is: In eerste instantie denk je aan bruggen bijvoorbeeld, maar een vergelijkende LCA studie bruggen van bruggen laat zien dat in ieder geval voor fietsbruggen hout al met afstand interessant is. (Voor verkeersbruggen was hout niet meegenomen). [4]
Een interessant voorbeeld uit andere hoek, over de waarde van grondstoffen, komt uit het Oude Japan. Tijdens de Edo periode, 17e 18e eeuw, was Japan afgesloten van de buitenwereld en moest van zijn eigen grondstoffen zien rond te komen, voor energie zowel als materialen. [5] Een van de interessante voorbeelden uit die tijd is de keuze voor daken: Net als de grote stadsbrand in Londen kende Edo ( nu Tokyo) in de 17e eeuw ook grote stadsbranden, alles was van hout , zelfs de dakbedekking. De roep om gebakken dakpannen te gebruiken om verspreiding van branden tegen te gaan nam toe. Maar dat is tientallen jaren tegengehouden, het bleven houten daken, met leem erop als enige bescherming. Het is niet 100% hard te maken maar de enige verklaring die na lezen van vele bronnen overblijft, is dat het inzetten van hout als energie voor het bakproces , meer hout kostte dan er aan hout nodig was voor het herbouwen van de afgebrande huizen. Pas toen de bosbouw in Japan een ongekende hoogte bereikte, in de 18e eeuw (nu nog staat Japan bekend om zijn unieke bosbouw), was er hout als brandstof om keramiek daken te maken.
Laten we niet vergeten , dat zoals ik eerder afleidde, [6] er ook in bronnen een ranking bestaat, en dat de mens eerder behoefte heeft aan materiaal dan aan energie: De bescherming die een hut of woning biedt, komt eerst, pas daarna de behoefte aan ( externe) energie. Voor de bescherming tegen regen storm en koude is materiaal de eerste verdedigingslinie ( en in vroeger tijden ook tegen roofzuchtige dieren). Als die verdedigingslinie overeind staat, kunnen we kijken of er nog energie/massa kwaliteit over is om die beschermde ruimte wat aangenamer te maken met wat verwarmingsenergie. Zodat mensen, ook in koudere klimaten , een welvarende samenleving kunnen bouwen: maar materiaal gaat voor energie!
Biomassa dus ( dat ook energie vertegenwoordigt want door de zonne energie gevormd, ( in de wetenschappelijke literatuur wordt massa ook wel gezien als rest energie, of andersom, energie als restmassa, de twee zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden , ook wel de exergie in het systeem ) gaat dus in zijn verschijningsvorm als materiaal functie voor de energie functie. Zowel in behoefte als in potentiële kwaliteit /exergie, binnen een systeem.
Het moge duidelijk zijn: massa dient massa te blijven , en niet verbrand en vernietigd te worden, dan snijden we onszelf in de vingers.
Hoe we dan aan (externe) energie moeten komen, is dan de vraag. Voor een andere keer.
[1] Ecowatch: study: biomass more polluting then coal https://www.ecowatch.com/chatham-house-biomass-study-2288764699.html
en Trouw : https://www.trouw.nl/groen/waarom-biomassa-een-grotere-klimaatkiller-is-dan-steenkool-~a8d089d1/
[2] Zie interessant overzicht in Wise, met als conclusie: er is geen duurzame toekomst weggelegd voor de toepassing van houtige biomassa voor energie.
https://wisenederland.nl/groene-stroom/biomassa-energie-tricky-business
[3] is dat srex?
[4] Vergelijkende LCA studie bruggen, Vaststellen van duurzaamheidscore van bruggen uitgevoerd in staal, beton, composiet en hout , September 2013 Beco iov Agentschap NL .
http://www.houtinfo.nl/bos-milieu/lca-bruggen-onderling-vergeleken
[5] For Edo a good start is the Japan for Sustainability organisation JFS: https://www.japanfs.org/en/edo/
[6] Rovers R. 2012 Resources are not equal: Exploring ranking not weighting , Journal: International Journal of Sustainable Building Technology and Urban Development Volume 3, Issue 4, December 2012, pages 270-276
of blog: http://ronaldrovers.nl/ranking-resources-resources-are-not-equal/
