Enige tijd geleden was er een bijeenkomst voor het schrijven van een biobased bouwen manifest. Zeer interessante discussies, die aan de klimaattafel amper gevoerd werden. Al krijg ik signalen dat de discussie over de impact van materialen, als rebound effect van alle energiemaatregelen, wel hier en daar doordringt, zij het nog zonder concreet resultaat. Maar de worsteling rond bouwprojecten met energie ambities hier en daar, icm met de mpg eisen, al zijn die nog niet erg ambitieus, geven ook al aan dat er spanning ontstaat. En ik heb geruchten gehoord dat die mpg sterk aangescherpt gaat worden. We zullen zien.
Voor de insiders is al lang evident dat aan biobased bouwen uiteindelijk niet te ontkomen valt. Zoals oa blijkt uit het werk in de internationale IEA research group EBC Annex 57, naar embodied energy. Ik citeer uit het eindrapport: “Zelfs zonder evt negatieve emissies (CO2 vastgelegd in Hout) mee te nemen, is hout voor dragende constructies en afbouw bewezen het te prefereren alternatief te zijn , in vergelijking met ‘zware alternatieven” zoals beton. Vergelijkende case studies uit Zweden, Noorwegen, Korea, Denemarken en UK laten dit zien”. [1]. Dus laat dat duidelijk zijn.
Afgelopen week nog, op de SBE 19 conferentie in Graz, stelde Dr. Urge Vorsatz, vice/c
hair Werkgroep3 van IPCC, en mede opsteller van het 1,5 graden rapport [2], “dat om enige kans te hebben binnen het 1,5 graden scenario te blijven, gebouwen nul energie dienen te zijn, bouwmaterialen CO2 moeten vastleggen, en cement en staal uitfaseren”. Laat ook dat duidelijk zijn. En ze vergat nog Aluminium daarbij te noemen.. Luister niet naar mij maar naar de wetenschap, zoals Gretha Thunberg afgelopen week twitterde in aanloop naar de VN bijeenkomst.komende week.
Probleem is natuurlijk dat de niet-biobased industrie groot en rijk is, en er alles aan doet om zichzelf onmisbaar te maken, terwijl de biobased industrie, de agrarische bulk materialen zeg maar, amper georgansieerd is, geen power en geen geld heeft.
Hoe krijg je dat nu voor het voetlicht? Daar worstelt de biobased beweging mee. De belangen zijn groot. En zoals een discussie leider opmerkte: van het woord biobased wordt ik niet warm, zegt me niet veel. Dat zal voor meer mensen gelden. Bio-energie, dat wil nog wel. Maar dat willen we juist niet, dat is waardevolle grondstoffen vernietigen. [3] Daar kan je beter mee bouwen en evt later alsnog om hun energiewaarde benutten, die houden ze namelijk vast! ( maar ook dan liever niet).
En dan circulair natuurlijk, maar circulair zoals dat nu opgeld doet is bedoeld om niet hernieuwbare materialen in beeld te houden! Om geaccepteerd te krijgen dat er een technologische kringloop is, voor zgn niet hernieuwbare grondstoffen, en dat die standaard deel uit maakt van het palet. Maar waarom zouden we accepteren dat zgn niet-hernieuwbaren dat oneigenlijke voordeel krijgen tov wel hernieuwbaren, en dus gelijk behandeld worden ? Terwijl ze dus de wereld uit putten? [4]
Aansluiten vanuit de biobased of organische wereld bij “Circulair”, zoals het nu vorm krijgt, is in feite je laten inkapselen door de grote financiële belangen van de niet-hernieuwbare grondstof wereld. Circulair is in die zin zelfs te zien als de vijand van hernieuwbaar of biobased bouwen !
Afijn, waar gaat het (nu) vooral om, om CO2 terug te dringen, toch? Dan moet je dus op de eerste plaats naar CO2 kijken. En circulair , ja, maar dan ook echt, met herstel van de voorraad. En dat is biobased. Maar die laatste term willen we niet, dus persoonlijk stel ik voor voortaan te spreken van “vegetarisch bouwen”. Immers, wat voor voedsel geldt, geldt ook voor materialen, een verschuiving naar een plantaardig dieet. Daarbij zijn metalen te zien als het ‘rood vlees’ van de bouwmaterialen: met de hoogste impact, die vermeden dient te worden. Om zoals ik als een schreef: plofgebouwen te voorkomen. De voordelen zijn legio. .
Dat brengt me dan bij een aantal voorwaarden voor een “ manifest” mbt klimaatverandering:
1) CO2 impact moet leidend zijn bij beslissingen
2) CO2 vastleggen is daarbij van levensbelang
3) circulair is het alleen als de grondstoffenvoorraad herstelt (of wordt hersteld) .
4) Voor de bouw leidt dit tot biobased bouwen, ofwel vegetarisch bouwen.
toelichting:
ad 1: Als we klimaatverandering willen voorkomen of afremmen, dienen we te sturen op broeikasgas emissies, en voor de bouw is dat voornamelijk CO2. En dat moet dan niet verpakt worden in allerlei tools, als 1 van de vele criteria, want dan sneeuwt het onder. Absoluut CO2 is de maat, de urgentie is er groot genoeg voor. Zie de recente rapporten van IPCC over de 1,5 graad maatregelen en het rapport nav cop 23 in Katowice. [5,2]
ad 2 Iedere bouwactiviteit vergroot de CO2 uitstoot. Het is nou eenmaal vrijwel onmogelijk om zonder energie-inzet iets te veranderen. N’import wat. Ook hernieuwbare energie gebruiken , als dat via zonnepanelen of windmolens gaat, hebben materiaal en dus energie-impact. Van de andere kant er zijn materialen die weliswaar energie vergen om toe te passen, maar van zichzelf al CO2 (koolstof) hebben vastgelegd, en dus de impact drastisch beperken. Uiteraard zijn dat plantaardige of vegetarische materialen. Die toepassen is de eerste stap in CO2 emissie reductie. (Overigens, er zit wel een limiet aan, wat de natuur per jaar kan produceren, zonder in te teren op het plantaardig vermogen: de bouwopgave beperken is globaal gezien ook een noodzakelijke strategie)
ad 3 Met andere woorden, als de voorraad van gebruikte materialen niet herstelt, dan is het niet circulair, maar lineair. Circulair is het alleen als de voorraad herstelt, of hersteld wordt. Of anders gezegd: Als het niet groeit, niet gebruiken. Letterlijk of figuurlijk: als plant , maar ook als totale globale voorraad bijvoorbeeld. Dus binnen de tijd van gebruik, dient de voorraad * (of de natuur zo u wilt) zich te herstellen. [6]
Ad 4 De bouw is bij uitstek een sector die gebruik kan maken van biobased of plantaardige en wat minerale grondstoffen. Voor vrijwel alle onderdelen zijn metalen te vermijden, er zijn vegetarische alternatieven. En hier en daar wat ijzer, voor wat scharnieren bijvoorbeeld, nemen we op de koop toe. Aluminium daarentegen, met een tot 10 x zo hoge CO2 impact als ijzer en tot 20 keer zo hoog als hout, dienen we uit te bannen. [7] [8] De bouw* kan geheel zonder.
Weg met de plofgebouwen, leve het vegetarisch bouwen!
* Ik heb het hier over bouwen sec. Wel een kritisch punt hier zijn installaties, die vooral uit metalen zijn samengesteld. Ook hier moeten we, net als de auto industrie, zoeken naar alternatieven, en waar mogelijk zelfs installaties vermijden door goede bouwkundige oplossingen. Zoals bijvoorbeeld het kantoor van Baumschleger Eberle in Oostenrijk, ‘2226’ , dat zonder verwarming en ventilatie systeem functioneert. [9]
[1] IEA EBC Annex 57 Embodied Energy: All reports can be found here: http://www.iea-ebc.org/projects/project?AnnexID=57 The described building is in the report of Subtask 4 pag 324 case studies.
[2] IPCC 1,5 degree report https://www.ipcc.ch/sr15/ IPCC, 2018: Global Warming of 1.5°C. An IPCC Special Report on the impacts of global warming of 1.5°C above pre-industrial levels and related global greenhouse gas emission pathways
[3] http://www.ronaldrovers.com/bio-energy-mass-should-stay-mass/
[4] http://www.ronaldrovers.com/circular-part-2-resource-racism/
[5] UN The emissions gap report 2018 https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2018/12/UNEP-1.pdf
[6] http://www.ronaldrovers.com/circular-in-circular-economy-is-missing-its-about-linear-slow-down/ and following blogs 2 and 3
[7] http://www.ronaldrovers.com/buillding-sector-and-co2-avoid-aluminium/
[8 Sustainability analysis of window frames , M Asif et all, Building Serv. Eng. Res. Technol. 26,1 (2005) pp. 71 Á / 87
[9] http://www.ronaldrovers.com/building-without-heating-more-material-or-more-installations/
