Stel je voor wat je zou doen als je morgen nog maar de helft van je CO2 uitstoot mag realiseren. Inclusief wat je nog wil aanschaffen zoals bijvoorbeeld zonnepanelen, isolatie etc?
Wat zouden dan je keuzes zijn? Dan ga je heel snel zeer effectief worden, en afwegingen maken: naar het werk kan ook met de fiets (in veel gevallen) en bespaart direct enorm. Minder vlees is ook een makkelijke en in dergelijk crisis een snel aanvaarde optie. Dan verwarmen: Wat mensen doen die al dan niet tijdelijk op zwart zaad zitten, is de verwarming lager zetten, en sneller uit zetten. Of slechts 1 kamer verwarmen en deuren goed dicht houden. ( de meesten herkennen dit nog wel, het was namelijk standaard vroeger) . En wat vliegreizen minderen. Als er onmiddellijk aanzienlijke CO2 reductie nodig is, zijn dit snelle en direct individueel beïnvloedbare maatregelen. Die weinig of geen investering kosten, niet in geld en niet in materialen of technische installaties, die zelf weer CO2 emissies zouden veroorzaken.
Nu wil het , dat als we CO2 die maximaal nog uitgestoten mag worden om onder de 2 graden te blijven, wereldwijd eerlijk verdelen, dan zou een Nederlander nu al nog maar de helft mogen uitstoten van wat nu gebruikelijk is in Nederland.
Maar ja, Dat gaat dus ten koste van …. ‘Comfort’ (en zo u wil “welvaart”) : het meest misbruikte argument wanneer het gaat om duurzaamheid. Ook het debat rond energiebesparing woning renovatie in relatie tot CO2 emissie reductie wordt al tientallen jaren vaak gevoerd rond Comfort. Dat wil zeggen, niet dat het ter discussie staat, maar dat meer comfort een belangrijk criterium is voor bewoners om maatregelen te aanvaarden. Maar Comfort heeft niets te maken met de afspraak in Parijs om binnen 2 graden blijven. Opvoeren van comfort is juist mede oorzaak van klimaatverandering. . Comfort van 24 uur verwarmen en dan niet 1 ruimte maar het hele huis. Comfort van overal licht voor de sfeer, en dat ook laten branden, comfort van gordijnen niet meer dicht willen, of hoeven doen, van wasmachines die dag en nacht paraat staan, van iedere dag douchen terwijl 2 a 3 x per week normaal meer dan voldoende is. Van twee auto’s voor de deur, van twee toiletten in huis ( waar er voorheen slechts 1 en dan buitenhuis was) , van een deurbel die 24 uur op de transformator staat, en ga zo maar door. Allemaal produktie energie en operationele energie.
Cruciaal in de hele discussie rond CO2 emissie reductie is steeds “ comfort” en het impliciete uitgaan van het handhaven daarvan. Van het huidige niveau, en liefst nog iets meer, met koeling want dat kan toch met een Warmtepomp, en ga zo maar door. En met name zou dat nodig zijn om woning renovaties naar 0-energie aan de man te brengen . Nu wil het verhaal dat het comfort de afgelopen honderd jaar alleen maar is toegenomen, en daarmee juist grotendeels oorzaak is van het probleem. En 24/21 (24 uur je -hele – huis verwarmen op zeg 21 graden,) is sinds kort de standaard, maar dat wil niet zeggen dat zo moet blijven, als we een gigantische opgave hebben om in pakweg 30 jaar naar 0- CO2 te gaan.
Sinds kort, want begin jaren negentig werkten we nog aan compartimentering van woningen. In de economische bubbel die daarna ontstond zijn we alle remmingen kwijtgeraakt, en een ‘ na ons de zondvloed’ houding leidde tot die 24/21 toestand. Dat wil niet zeggen dat we die luxe nu ineens als een recht moeten beschouwen, om discussie te vermijden met bewoners die geen concessies willen doen . Dat leidt dus letterlijk straks tot een zondvloed gezien de signalen dat klimaatverandering eerder versneld dan afzwakt.
We zullen moeten inzien dat er concessies nodig zijn, niet slechts innovaties van de industrie, maar ook in gedrag en vraag van mensen /bewoners. Niet gebruikte of niet gevraagde energie vergt namelijk geen enkele investering, niet in geld en niet in CO2 van materialen voor technische ingrepen.
Het is tijd om het debat over ‘comfort’ eens op te starten, en niet langer om de hete brei heen te draaien. Het comfort is geen gegeven, het is een variabele, geen constante waar je niet omheen kan. En het klimaat is geen zakelijk probleem. Het is ook het probleem van iedere bewoner afzonderlijk. Ik weet het ja, de discussie is, wie verteld het de mensen…?
In dat verband belangrijk om te weten: Waar hebben we het dan over ? Nog even het CO2 budget: Het totale budget aan CO2 dat nog maximaal uitgestoten kan worden, om een kans van 66% te houden om onder de 2 graden te blijven is geschat op 800-1200 Gt. Deel dat door de wereldbevolking, en verdeeld tussen nu en 2050, dan is dat 5ton per persoon per jaar, . En slechts tot 2050, daarna moet het nagenoeg 0 zijn. We verbruiken in Nederland zon 10 ton pp per jaar. Met andere woorden, We moeten sowieso al terug naar de helft, bij een eerlijk verdeeld budget. En nog afgezien van de groei van de wereldbevolking. En dan heb ik het nog niet eens over een scenario van 1,5 graad.
De helft dus. Als we er onze energie historie op naslaan, dan komen we de facto uit op begin jaren zestig, toen was het energiegebruik per capita de helft van dat in 2014. [1]
We wisten het natuurlijk al: waren de jaren zestig niet jaren van het grote verzet tegen kapitalisme en mondialisering? Precies wat ons nu in de problemen heeft gebracht .
We hadden het niet slecht destijds , ik groeide toen ook op en heb daar geen ‘schade’ van geleden…
Het grappige is dat dat nog net voor de grote gastransitie was, we deden het nog zonder: En nu zijn we bezig die gaskraan weer dicht te draaien. We leunden toen wel sterker op kolen, maar ook die centrales zijn we aan het sluiten, en daar bouwen we windparken voor in de plaats. Hadden we toen beter gelijk kunnen doen, zoals onder Lubbers in de jaren tachtig eigenlijk al besloten werd. Maar goed: beter laat dan nooit. Maar wel , om te beginnen, met de helft van energie van nu. En straks naar 0. Dus niet oa die 24/21 proberen te handhaven met allerlei technische ingrepen, maar eerst in levensstijl aanpassen waardoor de behoefte een stuk lager wordt, en dan met beperkte middelen de woning aanpakken (en de rest). Wellicht kunnen de ouderen van de babyboom de jongeren nog overtuigen dat allemaal best meevalt. Want voor enorme hoeveelheden techniek en materialen hebben we gewoon het (CO2) budget niet meer.
[1] http://www.clo.nl/indicatoren/nl0036-huishoudelijk-energieverbruik-per-inwoner
PS tijdens COP22 in November zal tijdens een van de seminars een meer gedetailleerde uitwerking worden gepresenteerd, als position paper van iiSBE, international initiative Sustainable Built Environment