Zojuist een boek gelezen , dat me weer eens confronteerde met de grootst aanjagers van toenemende consumptie, en daardoor van grondstoffen verbruik en uitputting: Countdown, door Alan Weisman. En het onderwerp? Bevolkingsgroei cq Overbevolking. Een onderwerp dat ooit als eerste op de agenda is gezet door Malthus , die destijds al besefte dat groei niet oneindig kan zijn op een eindige en begrensde planeet. Hij ging vooral in op bevolkingsgroei die harder zou gaan als de groei van de voedselproductie. Dankzij, de inzet van mechanische en fossiele energie gedreven hulpmiddelen, werd zijn doem voorspelling lang uitgesteld.
Toen was er de Ehrlich familie, die het onderwerp opnieuw aan de kaak stelden in hun boek: “Population Bomb”. Met dezelfde boodschap. Echter, net na verschijnen van hun boek, maakte de agrarische sector een kleine revolutie door, en steeg de produktievitet enorm, waardoor ook hier weer het omslagpunt werd vertraagd en naar de toekomst verschoven. Vertraagd en verschoven, want voorkomen is fysisch gezien onmogelijk. We kunnen natuurlijk nog wel even vooruit, als we allemaal vegetariër worden, of gaan volstaan met een anorexia dieet, maar ook als dat al zou lukken, is dat slechts uitstel.
Maar de bevolking blijft groeien, tot zon 10 miljard in 2050 en 12 miljard in 2100.[1] En een van de centrale thema’s in Weisman’s boek is dan ook: kan de landbouw nog een groeispurt in productie ondergaan? Om na vele interviews en research tot de conclusie te komen dat dat er niet in zit . Er is geen enkele teken dat de productiviteit sterk omhoog zal gaan in de toekomst. Wellicht hier en daar een procentje winst, maar dat is het dan ook. Terwijl aan de andere kan het agrarisch land aan kwaliteit inboet, vanwege overbemesting en pesticiden gebruik en wat dies meer zij. Oogsten zullen eerder omlaag gaan.
Behalve het voedselprobleem, dat door overbevolking nijpend wordt, consumeren mensen natuurlijk nog veel meer andere zaken . Zit er voor voedsel nog een soort rem op, een gemiddelde mens kan niet steeds meer eten, zit dat er niet in voor andere consumptiegoederen: je kan makkelijk natuurlijk 2 wc’s hebben, en 2 auto’s, of 3, en 80 lichtpunten in huis ipv 40, en 4 keer op vakantie ipv 2 keer, of zo meer. Niet dan ?
Diezelfde Ehrlich heeft met een paar collega’s aan de wieg gestaan van een formule om daarvan het effect te laten zien: I = P × A × T
In woorden: : Milieu Impact van de mens staat gelijk aan het product van bevolkingsaantal P, Welvaart(A) en technologie (T). Ofwel: als rechts een van de elementen toeneemt, dan moeten die andere twee afnemen om de balans in evenwicht te houden, om milieubelasting niet te alten groeien. Omdat de milieubelasting al veel te hoog was, leidde deze formule tot de factor 10 strategie zoals die in jaren negentig opkwam: We moeten een factor 10 efficiënter met onze bronnen omgaan (T), aangezien je de bevolking niet kan doen afnemen, of de welvaart verminderen, om de milieuimpact weer op een acceptabel niveau te krijgen. [2] Dat was globaal gemiddelde, voor de geïndustrialiseerde wereld was ( en is ) dat een factor 20. En dat was 20 jaar geleden. Echter, sindsdien zijn alle drie de factoren rechts in de vergelijking blijven stijgen.
En dat doen ze nog steeds en tenzij er echt drastisch ingegrepen gaat worden nav de Parijs overeenkomst rond klimaatverandering, gaan ze dat nog meer doen, Laten we ze eens op een rij zetten:
Zoals geschetst, gaat de bevolking nog naar 10 miljard, en er eroverheen ,: voor 2100 is dat is 2x meer mensen als we in de jaren na Kyoto hadden , toen de 1990 afspraken werden gemaakt, en we , factor 20 benoemden en nastreefden. Als die mensen gemiddeld verdeeld zijn, dan is dat 2x de toename van grondstof en milieu belasting. [zo’n 75 miljoen mensen per jaar extra, volg de klok op [3]
En wat te denken van de gezondsheidswetenschap? Er is al voorspeld ( serieus) dat er een 50% kans is dat de eerste persoon die 1000 jaar wordt al onder ons is. Het gaat in ieder geval hard, en 120 worden lijkt in de loop van deze eeuw geen enkel probleem meer . Tegen 80 nu, wederom, 50% langer op aarde dus 1,5 keer meer milieubelasting. In de meeste bevolkingstoename voorspellingen is dit effect nog niet meegenomen.
Zelfs Europa, waarvan je zou verwachten dat de milieudruk daar niet sterk zal toenemen, het is al welvarend en hoeft niet meer zoveel te investeren in een modern welvaartsniveau, qua infrastructuur bijvoorbeeld, en met een stabiliserende bevolking ( excl. vluchtelingen) , daar gaat het verkeerd: banken drukken massa’s geld bij: en geld moet rollen, dus wordt uitgegeven en geïnvesteerd in milieubelastende zaken (A). Ook de introductie van wind en zonne energie is sterk milieubelastend. Het zijn niets anders dan materialen die geproduceerd worden, en daarmee de ontkoppeling van de economie met grondstoffen ongedaan maken (T). Ook hier is dus voorlopig een toename te verwachten.
Een vraag is natuurlijk, hoeveel is er bijgedrukt tov het bestaande geld in omloop? Er is 1140 miljard euro in het afgelopen jaar door de Europese banken in opkopen van leningen gepompt. Dus geld gedrukt. Het totaal in omloop zijnde geld is 14000 miljard euro . Dus ongeveer 1% daarvan is bijgedrukt. ,Dat lijkt mee te vallen, maar als ze dat ieder jaar doen is dat tegen 2050 toch tot 50 pct gecumuleerd. Dus een factor anderhalf meer consumptie.
Bovendien westerse landen gaan alle technologie vervangen: er komt een hernieuwbare energie structuur ipv kolen olie en gas, een nieuw transport systeem, een make over van alle woningen naar 0-energie, etc . De milieubelasting kan ook daar eenvoudig verdubbelen! ( zie daarover eerdere blogs ) Dat lijkt een efficiëntie slag in technologie (T) maar is in feite een groei van consumptie ( van materialen.(A) Onderdeel van een Circulaire economie heet dat dan . Nu zal een deel van het bijgedrukte geld daaraan opgaan maar niet helemaal, want tegelijk moet de economie natuurlijk wel groeien Tenminste, dat vinden de aanhangers van een vermeende economische werkelijkheid, die in feite geen werkelijkheid is . Het is een laat middeleeuws verzinsel, dat rijken rijker maakt en houdt. Maar goed, dat is een ander verhaal.
Dat is dan de geïndustrialiseerde kant van het verhaal. De arm gehouden en geplunderde kant, is tegenwoordig op steeds meer plekken in ontwikkeling, gelukkig, en hier en daar hard. Die willen allemaal onze levenstandaard bereiken, en geef ze eens ongelijk. Aangezien ongeveer 1/3 in de welvarende geïndustrialiseerde wereld woont, leidt dat tot een verdriedubbeling van de bronnenlast. Bijvoorbeeld: er rijden nu nog niet eens 1 miljard autos, dat gaat dus naar minstens 3 miljard, of naar alternatieven daarvan .
Ook hier speelt voedsel nog een grote rol: Hiervoor ging ik uit van een gemiddelde toename vanwege bevolkingsgroei. Maar in de zich ontwikkelende landen gaan men in het algemeen meer eten, en vooral vlees, zie wat er in China gebeurd, dat ging van 13 kilo in 1982 naar 64 kilo nu, een vijfvoud, voor meer dan een miljard mensen. Voor de wereldbevolking betekent dat een verdriedubbeling van de milieulasten. Overigens heeft China dit jaar aangekondigd vlees consumptie met 50 % te willen terugbrengen.[4]
Kortom, in plaats van een factor 20 effectiever, en 20 x zo lage milieulast waaraan in de jaren negentig gewerkt werd, gaan we naar een factor 20 hogere milieulast. Zeker tov de Kyoto referentie van 1990. Om dan alsnog nog op dat niveau te komen dat destijds als duurzaam werd gezien , moeten we dus een factor 20 maal een factor 20 , zijnde een factor 400 effectiever worden…. Dat gaat dus nooit niet lukken: om iedereen in de wereld daarvan te overtuigen en naar te laten handelen. Dat wordt vechten voor iedere auto, stukje vlees en alles wat men begeert.
We zijn al bijna weer een jaar na Parijs, en op het moment van schrijven is het vereiste kwantum voor geldigheid nog niet gehaald. Er zijn in dat jaar weinig stappen gezet, en er is al helemaal weinig nieuw beleid bijgekomen. Dat betekent dat intussen de wereldbevolking gegroeid is, de consumptie gegroeid, de economie opkrabbelt en er weer meer goederen omgaan. Het wordt alleen maar moeilijker zo niet onmogelijk om die factor 20 / 400 te realiseren. Want het kan niet bij de huidige levensstandaard, niet met nog meer mensen op de aardbol, niet met een steeds grotere rijkdom, niet met meer technologie , en niet met een steeds grotere ongelijkheid.
Malthus, Ehrlich, Weisman, ze hebben ons de werkelijkheid laten zien, en we hebben die steeds weten uit te stellen,door weer andere milieubelastende bronnen in te zetten. En ja , de bevolking gaat ooit afnemen , na 2100 als de berekeningen kloppen. Maar zoveel uitstel is er niet meer te halen. De combinatie bevolkingsgroei en voedsel als eerste probleem heeft dan al lang toegeslagen, als dat niet al aan de hand is, in bepaalde delen van de wereld.
1 https://esa.un.org/unpd/wpp/publications/files/key_findings_wpp_2015.pdf
2 F. Schmidt-Bleek (with W. Bierter):Das MIPS Konzept – Faktor 10 ,Droemer Knaur, Muenchen, 1998 . See also: http://www.factor10-institute.org/index.html
3 follow the growth live on: http://www.census.gov/popclock/
4 https://www.theguardian.com/world/2016/jun/20/chinas-meat-consumption-climate-change
