Klimaatneutraal bouwen en renoveren heeft een ingebouwd dilemma: niet alleen energieneutraal, maar ook de materiaal CO2 telt mee. En hoe beter de een scoort, hoe slechter de ander. Deze catch 22 , lijkt redelijk gedresseerd met de introductie van een ( beperkt) budget aan embodied energie. ( maar daarmee nog niet ingevuld of opgelost natuurlijk, zie vorige blog) [1]
Maar we zijn er in feite nog niet. Want stel het lukt, eerst energieneutraal renoveren, en met zo weinig materiaal impact dat het gebouw vanaf 2030 netto klimaatneutraal is, (netto 0-CO2 bijdrage) , Dan moet het nog steeds klimaatneutraal blijven…. Belangrijk is, dat na oplevering en gedane investering , het gebouw geheel 0-(fossiele) energie of 0-CO2 moet zijn, voor de rest van de levensduur! Dus ook voor het nog te ontstane onderhoud en vervanging na 2030. Immers het deel van het CO2 budget voor het gebouw is opgegaan aan de renovatie. Daarna 0 blijven, anders snoep je dubbel van de pot als het ware.
Dat houdt dus in dat materialen die later nog ingezet worden, voor onderhoud bijvoorbeeld, van zichzelf al 0-CO2 impact dienen te zijn, zowel in winning als productie. Vervanging van zonnecellen na pakweg 25 jaar zal ook een CO2 neutrale operatie dienen te zijn.
Wellicht moet je die zonnecellen dus drie jaar eerder vervangen en de opwekkings-capaciteit van die resterende drie jaar doneren aan de zonnecellenfabriek als proces-energie voor de produktie van nieuwe zonnecellen (de EROI periode). Maw, “sparen” voor nieuwe zonnecellen, vooraf. Het gaat hier dus niet over geld, maar over “energie-sparen”… Als nieuwe noodzakelijke activiteit. Wanneer iemand geen (duurzame) energie gespaard heeft, is er geen budget om nieuwe spullen aan te schaffen ….
Tel daar nog bij op de energie nodig om onderhoud te kunnen plegen, zowel in aanschaf materialen als uitvoering, en dat sparen gaat een serieuze zaak worden. De enige uitweg misschien is dat de industrie tegen die tijd ook een transitie heeft ondergaan, en inmiddels producten met 0-embodied energie kan leveren. En dat we tegen die tijd niet alleen 0-energie woningen kunnen bouwen, maar ook nog eens 0-embodied energie gebouwen. Hoe dat eruit zou kunnen zien, daarover een andere keer.
Interessant is te zien wat er zich in Engeland afspeelt: Ze hadden een zeer vooruitstrevend landelijk beleid, met 0-CO2 doelen voor woningen, dat werd dit voorjaar teruggedraaid. Nu heeft de stad Londen de handschoen opgepakt en zelf een zeer ambitieus plan ingevoerd: Alle nieuwbouw dient 0-energie te zijn, en zo niet dan volgt er een boete: 60 pond per ton CO2 per jaar , en detig jaar lang, voor dat deel dat niet gehaald is. [2] De protesten zijn niet van de lucht, het is een verkapte belasting wordt er al geroepen. Maar je kan het ook zien als een eerste vorm van een spaarpot: Als het gebouw niet 0 is, dan kan het budget aangewend worden om dan maar centraal die duurzame energie op te wekken. (afgezien of dat politiek ook zo gaat, het geld zou wel eens ergens anders kunnen eindigen) maar het toont aan dat we de komende jaren nog interessante acties kunnen verwachten, als klimaatverandering steeds meer impact in beleid gaat krijgen.
Maar dan nog zijn we er niet. Dat is allemaal nog energie. Hetzelfde verhaal geldt namelijk voor de materialen: die moeten op voorhand gegenereerd worden, omdat anders , voor alle mensen samen teveel wordt ingeteerd op de voorraden. Bij bijvoorbeeld hernieuwbare materialen is dat direct duidelijk: Je moet eerst de CO2 hebben vastgelegd, voordat je die mag gebruiken. En nog belangrijker: het geldt ook voor “ niet hernieuwbare materialen” , want waarom zou je die wel mogen uitputten? Eerst sparen , en met name de energie , inclusief die voor voorraad herstel. [3]
Dus naast energie-sparen dient ook “materiaal-sparen” te worden ingevoerd: als een kozijn vervangen dient te worden , zal nu reeds een stukje grond gereserveerd dienen te worden om het hout daarvoor klaar te hebben als het zover is. Mooi voorbeeld van dat laatste is trouwens een kasteel in Engeland, waar ze de bomen voor het onderhoud meer dan honderd jaar geleden al met die reden hebben aangeplant. [4]
En het wordt ook nu al toegepast. In Duitsland is een ecodorp Sieben Linden, in de gemeente Poppau, dat zon 90 hectare in gemeenschappelijk eigendom heeft. [5] Een deel ervan is bos, en levert hout voor verwarming en bouwmateriaal. En voor dat onderhoudswerk is een gezamenlijke houtvoorraad aangelegd. : het “materiaal-sparen”.
energieneutraal-klimaatneutraal-systeemneutraal
Het belangrijkst is dat we leren omgaan met een 0-energie of 0-CO2 aanpak, ook inclusief de materialen, ofwel niet alleen de operationele energie aanpakken maar ook de zgn embodied energie, de energie die in de materiaal processen gaat zitten. Voor het project is nu gesteld dat de renovatie energieneutraal dient te zijn , met als streven dat de materiaalimpact maximaal 14 jaar vervangende operationele energie mag bedragen . Dan kan het vanaf 2030 netto klimaatneutraal zijn.
Om daarna de 0 vast te houden, is een volgende stap nodig, die ik ‘systeemneutraal’ heb gedoopt: er is netto geen milieu/CO2 impact over de hele levensduur van het object . Of nog beter: de functie” m2 onderdak “ kan geheel milieu cq CO2 neutraal en permanent geleverd worden.
Kortom, wanneer we de klimaatafspraken serieus nemen, zijn we er niet met het eenvoudig creëren van 0-energie gebouwen . (of introductie van elektrisch vervoer, etc) Er is een serieuze nieuwe aanpak nodig om de CO2 langjarig omlaag te brengen. En voor milieuadviseurs en onderzoekers is er een enorme taak om dit in goede banen te leiden, om niet mee te gaan in een hype, maar effectieve en absolute CO2 reductie na te streven. Anders is het vrij zinloos wat we proberen. Tenminste , wat betreft klimaat afspraken. En daarvoor heeft iedereen straks een energie en een materiaal spaar rekening. Die levert gegarandeerd meer rente op als geld sparen.
1 blog: Climate neutral in 2030: Catch 22, http://ronaldrovers.nl/?p=217
2 london: https://www.architectsjournal.co.uk/10011731.article
3 blog: Renewed or not-renewed , that’s the question. http://ronaldrovers.nl/?p=194
4 Foresty UK http://www.forestry.gov.uk/forestry/infd-6xjf5l
5 eco village Poppau: http://www.werkstatt-stadt.de/de/projekte/7/
en http://www.ecovillagenews.org/wiki/index.php/What_We_Can_Learn_from_Ecovillage_Sieben_Linden
