Vorig jaar schreef ik over een publicatie van 20 jaar geleden, waarin prominenten 20 jaar vooruit keken. [1] Dat viel niet mee, de toekomst is altijd anders als men verwacht. Een aantal reacties vroegen zich echter af hoe dat nu over 20 jaar zou zijn, zeg maar in 2040. Al is daar eigenlijk geen zinning woord over te zeggen, hoe dit zich gaat manifesteren, laat ik toch maar eens een poging doen, al was het maar omdat ik in lezingen dat af en toe ook doe.
Sommige ontwikkelingen zijn niet zo moeilijk in te schatten. De bevolking gaat toenemen tot 10 miljard in 2050, zeg 9 miljard in 2040.
Ook klimaatverandering en zijn effecten zijn bekend: Over 20 jaar stijgt de zee spiegel nog steeds, al zouden we acuut stoppen met CO2 emissies. Maar dat gebeurd niet, dus de CO2 emissies nemen verder toe, zeker tot 2040, en de afgeleide effecten dus ook. Het klimaat warmt verder op, die 2 graden gaan we overheen, de vraag is alleen hoe ver we eroverheen gaan schieten. Al lijkt 3 graden wel het minste op termijn.
Energie en klimaat zijn slechts 1 ontwikkeling, waarover dadelijk meer, ook ons materiaalgebruik blijft toenemen. Dat verviervoudigt, (tot 2060) , recycling en hergebruik en spullen delen niet meegerekend. [2] Biodiversiteit holt achteruit, net zoals bodem kwaliteit, en eer we kringloop landbouw hebben gerealiseerd, gaat ook minstens 20 jaar duren.
De globale gemiddelde welvaart zal de eerste jaren ook nog wel stijgen, waardoor meer mensen uit de armoede geraken. De trends zijn uitstekend geanalyseerd in het boek Factfullness [3]. de vraag is alleen hoe lang gaat die stijging door? (Door Corona overigens is de trend weer omgedraaid, is de vraag hoe dat ‘na corona’ zal herstellen.)
Maar dan, hoe gaat dat uitpakken, die behoefte aan al maar meer energie en materiaal, meer mensen die meer welvaart nastreven, en de systemen die gaan kraken, evenals de spanningen tussen landen in een strijd de al bestaande welvaart te handhaven? En slaagt de wetenschap en innovatief bedrijfsleven erin om met slimme oplossingen de zaak overeind te houden? Zal de weerstand, en het conservatisme, zulke grote vormen aannemen, dat vernieuwing vertraagd of uitblijft?
De vraag is, wat dan wel? Als we zelf te traag veranderen, komen de veranderingen ongestuurd op ons af. Ofwel de vraag: Wat gaan we zelf , gewild veranderen, en/of wat komt ongewild op ons af? *
Grote vragen, lastige antwoorden. Wat nu al duidelijk is , is dat veranderingen in de samenleving veel te traag verlopen, om de verwachtte effecten voor te blijven. Afgezien van een paar landen die het echt fundamenteel goed doen, (zoals Costa Rica, Bhutan, en Cuba, gewild of ongewild) dat blijven uitzonderingen. In Nederland bijvoorbeeld groeit de energiebehoefte door data centers harder dan er offshore windmolens gebouwd kunnen worden. En dan te bedenken dat datamanagement ( smart) als een van de oplossingen wordt gezien. Terwijl we in 2030 op ca 50% en in 2040 op ca 75% CO2 reductie zouden moeten zitten. ( overigens als politieke keuze, niet als een realistische berekende doelstelling, dan zouden we al veel eerder op 0-CO2 emissies moeten zitten…)
Die politieke keuze wil niettemin al eigenlijk vrij simpel zeggen dat 50% resp 75 % van al onze activiteiten die nu nog van fossiel afhankelijk zijn, daarvan zijn afgehaald: anders ingevuld of afgebouwd als activiteit. (vlees eten bijv. 75 % reductie is nog maar 6/7 dagen in de maand vlees, en 24 dagen niet!)
Gaan we dat dus doen, en die verdere degradatie zelf voorkomen? En op tijd?
Technologie ?
Vaak wordt er gedacht en geredeneerd in termen van technologie en innovatie als oplossing . Dus je zou kunnen redeneren welke er over 20 jaar zullen zijn., Maar dat is nog los van de vraag of ze daadwerkelijk helpen onze problemen op te lossen. Maar los daarvan , wat zouden nieuwe technologieën kunnen zijn?
Zonnepanelen, zijn er nu al, en gaan ons helpen duurzame energie op te wekken. Maar niet om binnen twintig jaar significant CO2 te verminderen, ze kosten namelijk zelf ook energie CO2 om te produceren, en stoten via productie meer uit, dan bij een progressieve uitrol de eerste 10-20 jaar kunnen besparen [4]
Technieken als standaad-renovatiepakketten, warmtenetten, waterstof, ze zullen allemaal wel vorderingen maken, maar niet voldoende in die 20 jaar, of gaan zelfs de materiaalimpact vergroten, met alle gevolgen van dien.
Elektrische auto’s zullen wel gemeengoed zijn, maar ook daarvoor geldt: de nadelige effecten zijn groter dan de voordelen. Daar gaan we tzt tegenaan lopen. [5,6] laadpaal, en breder E-auto (Verwacht nog steeds dat ooit de pneumatische (deel-) auto zal doorbreken – op luchtdruk [7])
Kerncentrales? 2040? Vergeet het maar.
Wat zou kunnen helpen, en ook wel gaat doorbreken op grote schaal, zijn warmtepompen, en zeker in het begin in hybride vorm met de gasketel. [8][9] Dat kan significant schelen, maar of het snel genoeg gaat ? En windturbines zijn op zich een aardige techniek, de EROI is hoog, maar voorlopig krijgen we ze niet snel genoeg bijgebouwd om de groei aan energiebehoefte bij te benen. Ook de materialen gaan hier een rol spelen, waardoor vliegerturbines versneld in beeld komen.[10x]
Hogesnelheidstreinen door Europa zullen tegen die tijd ook wel vaker voorkomen. Er zullen dus wel zaken zijn doorgebroken, maar ik verwacht niet in omvang en snelheid voldoende om onze problemen te voorkomen. Dat wil zeggen, de CO2 en klimaat problemen. Ik heb het dan nog niet over de grondstofstrijd die gaat ontstaan, of de landbouw en biodiversiteit die dan nog lang niet zijn hersteld. Die staan nu pas aan begin van het traject, ergens waar energie begin jaren negentig stond. In het algemeen zijn technologieën die proberen te handhaven wat we met fossiel hebben opgebouwd, een vlucht vooruit , om te proberen dat zonder fossiel te evenaren, maar met desastreuze effecten elders in de ketens.
algemene verwachting/situatie wat zal de situatie zijn over 20 jaar?
CO2 reductie blijkt in die 20 jaar bij lange niet gehaald. Bijgevolg is de temperatuur en de zeespiegel verder gestegen. Evenals de vluchtelingen druk. Energiegebruik is toegenomen, evenals materiaalgebruik. De druk op grondstoffen is enorm.
De Overheid is enigszins in paniek: grondstoffen strijd is gaande wereldwijd, en NL probeert zijn deel zeker te stellen. Er zijn overal tekorten, feitelijke of politieke, en importen als gereed producten extreem duur geworden.
De (financiële) economie groeit al jaren niet meer, krimpt zelfs. Investeringsruimte neemt af, mensen nemen steeds meer zelf maatregelen, organiseren zich lokaal. Ik denk dat de Corona-tijd een voorproefje op zeer kleine schaal is geweest, met zijn strijd om mondkapjes, beademingsapparaten en vaccins, waarbij Europa vooral afhankelijk was van buitenland. Hoe noemde Jan Terlouw het ook alweer: “Corona is een briesje, klimaat wordt een storm”.
Ook is tegen 2040 eindelijk doorgedrongen dat de randstad zo niet te redden is: woning en grond prijzen kelderen aldaar, en druk op achterland neemt toe. Deltaplan 3 is in de maak, maar zal selectief zijn, niet geheel Nederland is te redden.. Denk aan de strijd die Venetië decennia heeft gevoerd , en dat is nog maar 1 stad… En afgelopen weken werkte de waterkring nog niet eens goed. ..
Grootschalige veeteelt is een van de weinige zaken waarvan ik denk dat die sterk zal zijn afgenomen, verdwenen onder druk van mest, NOx, dierenleed, vegetarisme, en een soja import verbod (om oa amazone te redden). En wat denk ik ook op gang is gekomen is grootschalige bomen aanplant, als vrij eenvoudige en zichtbare maatregel. Daarbij gaan we frequent Blackouts meemaken, de energie transitie en distributie gaat met vallen en opstaan. En kampt met schaarste aan mateialen om het net overeind te houden. Ook hier zie je steeds meer mensen die proberen het lokaal te regelen, zolang er tenminste aanvoer is van produkten van buiten Europa…
Uiteraard wordt er wel van alles geprobeerd. Zoals de macht van Shell en andere fossielen nu langzaam wordt afgebroken ( zoals eerder de sigaretten industrie bijvoorbeeld) zo zal dat op zijn beurt ook de grote mijn-industrieën, vooral de metalen industrie, vergaan: zij komen onder vuur , ze hebben ons bewust opgezadeld met materialen waarvan ze weten dat dat ze via hun enorme energievraag en ecologische impact het leven op aarde bedreigen, en ons in gevaar hebben gebracht. Wellicht heeft Urgenda dan net haar zaak tegen de staat gewonnen om metalen met 50 % te reduceren. Al gaan ze daar ook weer niet echt gehoor aan geven….
We hebben altijd gedacht dat we ons eronderuit konden innoveren, dat als we het energie probleem oplossen we er zijn. Maar het is niet alleen energie, het is ook materiaal ,grondstoffen, biodiversiteit, land kwaliteit, vervuiling, plastics, fijnstof stikstof etc. Er is dus geen silver bullet, geen simpele uitweg: het is gewoon teveel. Zoals ik al eerder schreef, zeker Nederland is uitgewoond, en helemaal zonder fossiel. [11
Het is tegelijk een enorm dilemma, dat mensen in conflict brengt met zowel de maatschappij als met zichzelf : De mensen willen verandering, want ze willen geen stromen vluchtelingen, hoosbuien , temperaturen van boven de 40 graden, grote droogtes, Van de andere kant, om het op te lossen , moeten ze veel opgeven, wat we ze ook niet wilen.
Uiteindelijk zullen dus niet wijzelf, maar de omstandigheden de verandering dicteren: schaarste aan grondstoffen, energiedistributie, klimaateffecten, En dus zullen lokale en low-tech toepassingen de overhand krijgen, en zal arbeid weer adelen. Zoals de was buiten te drogen hangen. En max 2 PV panelen de man, om overdag accu’s op te laden, om s’avonds wat tv te kijken. Dat wil zeggen, niet in de randstad, want die is dan snel aan het leeglopen.
En het zou me niets verbazen als aantal ontwikkelingen die ik hier onder 2040 schaar, al eerder 2030 vorm krijgen… Maar ook dat het , zoals vaak met voorspellingen, geheel anders zal lopen….
*nawoord
Ik zal eerlijk zijn, het is erg lastig over die toekomst na te denken: Er lopen steeds een paar denk-sporen door elkaar: ten eerste de kennis en daarop gebaseerde wensdenken over hoe het zou moeten, en wat daarvan is te realiseren, (zie mijn boek) . Ten tweede de constatering dat er niets of weinig gebeurt of veel te traag gaat, en dat we dus tegen muren aan gaan lopen, waardoor ik ga meedenken: hoe zouden we de schade kunnen beperken, welke technologieën horen daarbij en zijn haalbaar ( maar dus niet voldoen aan onder 1). En ten derde de angst dat er gewoon feitelijk niks gebeurd, en we vrolijk verder blijven innoveren tegen beter weten in , tot het een keer ophoudt. En wat zal dan de situatie zijn. Tussen die drie scenario’s loop ik te dubben, en mogelijke verwachtingen voor 2040 lopen dus door elkaar in die drie gedachten-lijnen. De juiste koers, meedenken met de niet optimale koers en aan oplossingen meewerken die waarschijnlijk schijnoplossingen zijn, en de mogelijke constatering, zoals ik onderzoek voor een nieuw boek, is het evolutionair gewoon niet op te lossen, en zijn wij gedoemd net als andere soorten te leven, als boom or bust. Wij zijn als sprinkhanen, vreten alles kaal [12].
En daarbij, laten we eerlijk zijn, de toekomst is niet voorspelbaar, zeker nu niet meer, het is niet 1 probleem dat we moeten oplossen, het gehele systeem, de levenswijze past niet bij een volhoudbare manier. Maar omarmen we die andere levenswijze of negeren we die ?
[1] http://ronaldrovers.nl/20-40-jaar-later/
[2] OECD Global Material Resources Outlook to 2060, febr 2019, http://www.oecd.org/environment/global-material-resources-outlook-to-2060-9789264307452-en.htm
[3] https://www.goodreads.com/book/show/34890015-factfulness
[4] http://ronaldrovers.nl/zonnepanelen-ze-helpen-niet/
[5] http://ronaldrovers.nl/transitie-van-de-laadpaal-gerukt/
[6] http://ronaldrovers.nl/elektrische-autos-het-bredere-plaatje/
[7] https://www.mdi.lu/products
[8] https://janwillemvandegroep.com/2020/11/22/de-hybride-route-versneld-co2-emissie-verlagen/
[9] https://www.creds.ac.uk/wp-content/uploads/CREDS-decarb-transitions-brief-2020.pdf
[11] http://ronaldrovers.nl/nederland-is-uitgewoond/
[12] https://bewustbodemgebruik.nl/actueel/aardse-held-ronald-rovers/
