Stel nou dat CO2 problemen zich net zo snel zouden verspreiden als Corona afgelopen maanden…. Zo zat ik van de week te denken. We komen erachter dat de gevolgen groter gaan zijn als gedacht (tenminste, groter als door meesten ingeschat en vooral veel eerder als ingeschat) en CO2 moet onmiddellijk drastisch omlaag, om nog enige kans te hebben het hier droog te houden. De IC’s van de infrastructuur kunnen niet snel genoeg opschalen, ofwel de dijkenbouwers kunnen niet snel genoeg ophogen, zal ik maar zeggen. En we moeten als de sodemieter in lockdown. Maar dan dus niet mbt tot een menselijk virus, maar mbt een ‘mensheid virus’, CO2 emissies.
Wat dan? Dan is dus de 1,5 graad economie geboren ….
Transities hebben een duwtje nodig, zoals met corona virus het video vergaderen dat kreeg. Dat kon allang, en had vele voordelen, maar kreeg nu pas de boost die nodig was. Transitie kan dus wel, maar belangrijk is dat de techniek, de oplossingen of de kennis wel klaar moeten liggen. Als die dan nog ontwikkeld moet worden, ben je te laat eigenlijk. De grote doorbraken in de geschiedenis kwamen niet doordat technieken of organisatievormen uitgevonden werden, maar door plotselinge verandering, een ramp, oorlog, epidemie, waardoor die al aanwezige techniek of opvatting de ruimte kreeg. Zo ook natuurlijk straks met een CO2 lockdown. Pas dan breken zaken door, die nu al latent aanwezig zijn.
We proberen nu wel die transitie al te maken, maar veel te langzaam natuurlijk, en waarschijnlijk veel te laat. Maar zijn de zaken die we nu nastreven de zaken die doorbreken tijdens een lockdown? Wat we nu proberen is alles wat we al doen opnieuw uit te vinden: alles om onze huidige levensstijl in stand te houden. Elektrische auto’s bijvoorbeeld, of smart meters, , elektrisch vliegen, hyperloops, waterstof processen, giga windturbines. Vrijwel alles verplaatst zich van mega fossiele energiegebruik naar mega hernieuwbare energie en dus materiaal gebruik. Dat echter ook met energie geproduceerd moet worden. Dat is wel een transitie, maar geen oplossing natuurlijk. Dat is een vlucht vooruit.
Dat kan, zo’n vlucht vooruit , dat is in het verleden ook gebeurd: De chinezen gingen in baksteen bouwen, toen ze door hun hout heen raakten, en later gingen ze in beton bouwen toen het produceren van keramische producten immens veel vruchtbare grond eiste en de landbouw in gevaar kwam. Maar op een planeet met een gemaximeerde hoeveelheid grondstoffen, waarvan slechts een klein deel geconcentreerd aanwezig is en dus (relatief) weinig energie vraagt , loop je tegen een grens aan. Zoals we nu zien we in Azië en zuid Amerika, waar de problemen met beschikbaar en bruikbaar zand voor beton opdoemen. [1] boek video
De echte vraag is: wat gebeurt er bij een serieuze CO2 lockdown nu? En vervolgens : wat zal dan doorbreken?
Eerst maar eens nagaan wat er gebeurt. Daar hebben we overigens afgelopen maanden al een klein voorproefje van gehad: doordat vele activiteiten wegvielen, is de CO2 curve afgebogen in de richting van het anderhalve graden scenario! Het is dus niet alleen een anderhalve meter samenleving maar ook een anderhalve graad samenleving, of economie. Of beiden. Alleen, dat is nog niet genoeg. Want de CO2 moet vrijwel naar 0, wat er nu gebeurt is dat er een evenwicht op een iets lager niveau ontstaat, waardoor klimaatopwarming nog doorgaat, zij het iets langzamer. Het moet dus nog meer. In principe moet de door mensen veroorzaakte CO2 uitstoot naar 0. Maar helemaal zal dat niet gaan en studies laten zien dat 1 ton CO2 per capita per jaar wellicht zou kunnen. [2] Met andere woorden: de “1 ton samenleving”. Laten we daar even van uit gaan.
Het zijn er nu 10. Per persoon. Per jaar. Dat is het Nederlands gemiddelde. Met andere woorden , dat moet dus met 90% omlaag…. Overigens is het per persoon in directe zin 5 ton, de rest zit in oa industrie, transport etc. Wat overigens ook uiteindelijk bij ‘de consument’ terecht komt: immers die industrie draait om (half-) produkten te maken tbv uiteindelijk de samenleving. Zoals Martien Visser laat zien, dat is nog niet alles, een deel van onze emissies is verplaatst naar Azie oa.
Maar laten we ons even houden bij die 10 ton. Vandaar naar 1 ton, dan blijft er al niet veel over.
Per persoon (landelijk gemiddeld) gaat ongeveer 2,5 ton naar transport, 2,5 ton naar voedsel, 1,9 ton naar energie voor gebouwen, 0,8 naar kleding, 1,5 ton naar bouw-decoratie et cetera, en 1,1 ton naar recreatie.
Schrap decoratie en recreatie, of vervang het door doe-het-zelf onderhoud met afval, en wandelen in het park, en je hebt 2,6 ton te pakken. Zo’n beetje wat velen de afgelopen weken gedaan hebben ( maar dus niet en masse zwembaden gaan bouwen….). Dat is de eerste 25%.
Verder vergeet vlees, laat de auto staan ( en koop zeker geen nieuwe, ook geen elektrische) en ga fietsen. Ook niet meer vliegen. Kleren gaan we weer helemaal afdragen, en herstellen. Dan kom je ongeveer op de helft uit, 5 ton. Nog 4 ton te gaan…
De vraag die bij zo’n lockdown eerst gesteld moet worden is: gaat de overheid het regelen cq afdwingen, en zaken wel of niet ter beschikking stellen, of krijgt iedere inwoner zijn eigen CO2 rugzakje, naar eigen inzicht te besteden?
Het zal wel een mix worden, immers de overheid moet nog steeds de dijken ophogen, alleen iets minder hoog, maar dat kost ook materialen en energie, en dus CO2. Waar men denk ik snel achter komt, is dat CO2 hetzelfde werkt as de financiële belasting: iedereen krijgt zijn CO2 budget, en betaald daarvan een deel als belasting aan de staat om dingen gezamenlijk te regelen. Mocht je zelf ook nog CO2 vastleggen, door bomen bijvoorbeeld, dan draag je daar ook weer een deel van over aan de staat.
We waren er nog niet: iedereen krijgt nog maar beperkte hoeveelheid energie per huishouden. Hoeveel zal afhangen van in hoeverre de transitie naar hernieuwbare energie al is gevorderd. Maar het zal in ieder geval weinig zijn. Daar zal je dus zuinig mee om moeten gaan: minder lampen laten branden bijvoorbeeld. De koelkast gaat uit, iedereen die de mogelijkheid heeft graaft weer een koude kelder, verwarmen doen we nog maar 1 kamer… de schuifdeuren komen terug om die ruimte klein te houden. Alles wordt gerepareerd en de inzet van arbeid zal enorm toenemen, als gratis krachtbron. Waardoor mensen overigens ook meer beweging en minder gewicht krijgen. Al was het maar door werken in ons moestuintje. Overigens wel een dingetje: veel zaden die je tegenwoordig koopt, zijn niet zelf vermeerderbaar, of leveren andere resultaten als de originele. We zullen op zoek moeten naar oorspronkelijke planten, om niet iedere jaar nieuwe zaden te hoeven aanschaffen ( die met een CO2 last gepaard gaan).
Mensen ontdekken ook al heel snel dat kleiner en compacter wonen vele CO2 voordelen heeft: woningen worden gesplitst, kamers verhuurd, en CO2 belasting door nieuwbouw verdwijnt, want nieuwbouw wordt overbodig.
We gaan meer leven naar gelang er energie beschikbaar is: scholen bijvoorbeeld sluiten in de winter ipv in de zomer, dan hoeft er twee maanden niet gestookt te worden.
Wat zal als gevolg daarvan wèl doorbreken, zijn er al zaken die klaar staan, die in een 1,5 graden economie ineens nuttig blijken? De fiets natuurlijk, en wellicht de elektrische fiets. Wat je nu ook al ziet gebeuren, tijdens de corona lockdown: steden sluiten wegen af voor auto’s, om ruimte te maken voor fietsers.
Ik heb daar eens over zitten nadenken, maar kwam niet zo heel veel verder.
Probleem is dat vele zogenaamde oplossingen die in de steigers staan, technologieën zijn die veel data en energie vereisen, en/of energie en materiaal om uitgerold te worden. Ik schreef al eerder over de half miljard laadpalen die de wereld moet bouwen, nog los van de netwerken en batterijen en de auto’s zelf. [3] Of denk aan het ombouwen van 7,5 miljoen woningen. Als we in acute CO2 lockdown gaan, gaat dat niet meer gebeuren…. Wellicht dat video vergaderen net als nu al, een blijvertje zou kunnen zijn. Als er tenminste voldoende CO2 vrije energie is om al die datanetwerken aan de gang te houden (die nu in NL al meer energie vereisen dan er door offshore windturbines geproduceerd wordt)[3] . Wellicht dat handgereedschap een comeback maakt: handboormachines bijvoorbeeld, zoals ik er laatst een vond bij het opruimen van mijn ouderlijk huis.
Maar veel verder kom ik niet… *
Dat is wel vervelend, want zo gaat dit verhaal, dat verwachtingsvol begon met een lockdown mbt CO2, en wat zal dan wel allemaal niet voor nieuws gebeuren, zo gaat dit verhaal dan uit als een nachtkaars. Er gebeurt niet veel. Juist heel weinig, en wat er gebeurt kennen we al… In de basis levensvoorzieningen is weinig spectaculairs aan de hand of nog te verwachten.
Wellicht dat we daarom nu zo druk zijn met een technologische rat race om te verduurzamen, als een soort ontkenning van wat we al lang weten, om te proberen te ontsnappen aan de onvermijdelijke lockdown die eraan komt. Qua producten, techniek, reizen, wordt het allemaal weer heel gewoon. We kunnen dan nog steeds muziek maken op festivals ( als corona een beetje meewerkt) , maar dan in de buurt en unplugged. We kunnen nog steeds op vakantie, maar dan 1x , in eigen land, en je moet ervoor sparen. (wat we trouwens deze zomer waarschijnlijk ook al zullen moeten doen.)
In mijn boek kwam ik uit op leven zoals in begin jaren zestig. En afgelopen weken keerde dat gevoel al wel een beetje terug. Er gebeurde niet zoveel…
*PS-1: ik hou me aanbevolen voor suggesties over dan wel te verwachten doorbraken….
of: Is er dan iets dat we nu nog kunnen ontwikkelen, dat straks handig zal blijken te zijn?
PS-2: Rutte riep de jeugd op om na te denken over leven in een anderhalve meter samenleving. Ik zou willen zeggen doe gelijk dan de 1,5 graad samenleving erbij. Want het zal een Brede Maatschappelijke Discussie vergen om draagvlak te krijgen voor een 90% reductie in CO2 emissies. Vergelijk die met die BMD van de jaren 80. Dat werd chaotisch maar zorgde wel voor veel kennis en bewust wording in de samenleving![4]
[1] beschreven oa in het boek: Gebroken Kringlopen, uitg Eburon, en in korte videos nav het boek:
https://eburon.nl/product/gebroken-kringlopen/
en
https://www.youtube.com/channel/UCjzp39zM3xh-SEjH4jtLGBw
[2] Germany 2050, a greenhouse gas-neutral Country , German Federal Environment Agency www.umweltbundesamt.de
[3] http://ronaldrovers.nl/transitie-van-de-laadpaal-gerukt/
[4] de Brede Matschappelijke Discussie: https://www.historischnieuwsblad.nl/de-brede-maatschappelijke-discussie-over-kernenergie/ bmd