( er is nog plek, masterclass as vrijdag 1 juni, zie rechts)
Er zijn toch wat rare uitwassen van de de roep om meer duurzaamheid, en vooral mbt het ongedefinieerde “ vergroenen” . Een daarvan, en je ziet het steeds meer, is de neiging bomen op gebouwen te planten. En dan niet op het dak, maar vooral ook rond de gevels, op balkons vooral. Een van de eerste opzienbarende gebouwen was Bosco Verticale in Milaan. [1] En dan maar roepen dat het goed is voor het milieu, het klimaat, of voor de stads-kwaliteit. In ieder geval draagt een boom op de 20ste verdieping niet bij aan de leefbaarheid op straat. Sowieso draagt een gebouw hoger als 5 verdiepingen niet bij aan de leefbaarheid van de stad, maar daar schreef ik al eerder over.[2] Laat staan bomen op de 20 ste verdieping.
Feitelijk zijn deze gebouwen een kopie van hoe gebouwen eruit zien als ze 20 jaar verlaten zijn…
Wat is hier eigenlijk aan de hand, vraag je je af? Ik herinner me een presentatie van een gebouw met veel groen van Kenzo Tange , en na afloop van die lezing vroeg ik hem hoe zwaar het gebouw was, vanwege al dat groen, hij zou me cijfers sturen, maar heeft dat nooit gedaan.
Wat er in feite gecreëerd wordt is bomen op betonfunderingen. Wat naar alle waarschijnlijkheid wel de milieubelasting door beton verhoogt, maar weinig bijdraagt aan de milieuverbeteringen van de stad. Bovendien, zie je het al voor je, bij een storm, staan al die bewoners op hun balkon de bomen vast te houden. Al zal daar uit veiligheid wel in voorzien zijn, want een boom die van 20 hoog omlaag komt gezeild, geeft een aardige klap. Ze zullen wel met kabels vastgezet zijn. Weer een hoop staal dus.
Op de plaats van het gebouw had ook een parkje met bomen kunnen worden gecreëerd, dat had waarschijnlijk veel effectiever geweest. Maar dat levert natuurlijk geen geld op, voor de stad of projectontwikkelaar, dus ze plakken er eensgezind wat bomen tegenaan. En halen dan ook nog eens alle architectuur tijdschriften. Goed bezig, bouwwereld….
De ultieme variant gaat natuurlijk nog een stap verder: We kieperen ook de mensen uit de toren, en geven hem helemaal terug aan de natuur: om er plantjes in te verbouwen: De groente-toren. Het is al aan de gang, want met moderne leds kun je zo goed kleuren scheiden, en ieder plantje gedijt het best met zijn eigen specifieke golflengte. En als iets kan moet je het ook doen, toch? Wel binnen natuurlijk, je zal maar eens zonlicht erbij krijgen, dat schopt het hele groeischema in de war, zeer irritant. Dus een vloer met groen licht, een voor rood licht etc. Zo groeien we effectief onze groenten. Huh? Effectief? Door er een toren voor te bouwen? En dan de zon vangen met zonnepanelen, dan via elektriciteit de lichtfrequenties scheiden, en weer LEDs installeren om die frequenties op een plantje aan te brengen, en dat alles in een mega betonnen toren….Dat lijkt me het paard achter de wagen spannen. Straks staan wij buiten te zweten in een dorre vlakte en te bedelen bij een toren voor een efficiënt gegroeid voedselpakket. Lang leve de vooruitgang .
Uitgaande van zonne panelen voor elektriciteit/licht, we willen immers de hele energievoorziening ombouwen, gaat het niet werken, zoals ook al door Caplow benoemd Hij ontwikkelde een vuistregel: je hebt ongeveer 20 keer groter oppervlak nodig aan zonnepanelen als het het kunstmatig verlichte gebied. Als je al verticaal wil werken, is dat alleen effectief met direct licht. [3]
Verticaal is onzin, al wil iemand als Dickson Depommier, met oa zijn boek ‘vertical farming’, ons anders doen geloven,. [4] Het is vooral het boek van een dromer. Zoals ook een review in treehugger erkent:
“ There is much loose talk in the vertical-gardening world about using renewable energy sources to power their grow-lights. That discussion spirals into some interesting circular logic: that we would use solar arrays and wind farms to convert sunlight’s energy into electric current that would feed lamps that would convert a portion of the electrical energy into artificial sunlight to shine on plants so they can convert that light energy into food. At each of those conversion points, there are big losses of energy and heavy infrastructure costs. It’s about as wasteful as a system can be. Better to let crop plants do what they do best: capture cost-free, emissions-free sunlight for themselves, directly.” [5]
Stan Cox op Alternet [6] haalt een onderzoek aan uit Japan, dat komt tot ongeveer 1200kWh input aan elektriciteit voor 1 kg of gegroeid product aan droge stof. [7]
De algehele conclusie: Welke kunstmatige energiebron je ook gebruikt om je plantjes in een toren te laten groeien, je geeft een boost aan klimaatopwarming. Met andere woorden, het is weer mooi voorbeeld van het creëren van een hype, met technology push als de lucht bel.
Vrijwel iedereen in dit debat overigens gaat dan nog eens voorbij aan de impact van het gebouw zelf. Op de eerste plaats de materialen. Er wordt enorm veel geïnvesteerd in het bouwen van zo’n toren. : zowel door uitputting van materialen als in fossiele energie om die materialen te winnen en te bewerken tot bouwklaar producten. Dat wordt , overigens in vrijwel het hele energietransitie verhaal, verzwegen, of in ieder geval vergeten.
Maar op tweede plaats de hoogte. Want wat doet een hoogbouw in feite? Die steelt de potentiële zonne energie van de buren. Want de toren werpt een schaduw ver over zijn eigen gebouw grenzen heen, En als die toren, in het gunstigste geval al energie opwekt met zonne panelen op de gevels, dan is dat gestolen zonne-energie van de buren, want die krijgen dus minder zonlicht op hun panelen, want zij willen ook 0-energie presteren. En dat is 1 op 1. Niet direct zichtbaar natuurlijk, want de aarde draait en de panelen van 1 naburig huis worden slechts tijdelijk beschaduwt, maar vervolgens die van zijn buren en zo verder. Opgeteld is dat net zoveel als de toren in beslag neemt. Dus qua (zonne) energie is teren op de pot van een ander. Als je het fatsoenlijk wil regelen, zal een gebouw ook de beschaduwde grond in eigendom moeten nemen. Zie ook [7].
Maar bovenal, als je dan toch met kunstlicht gaat werken, waarom zou dat dan in een te bouwen toren moeten? Dat kan net zo goed onder de grond, in een verlaten mijn, of in uitgegraven tunnels zoals in Nederland de mergelgroeven, het gangenstelsel in de st Pietersberg bijvoorbeeld. . Die hebben eerst bouwmateriaal opgeleverd , en kunnen daarna als ‘bouwwerk’ dienst doen, voor groente teelt. Vergelijk het met bijv. het benutten van de oude kolen mijngangen voor het mijnwater verwarmingsnet.
Kortom, al dat groen, al die torens, al dat vertical framing. Onzin. Gewoon met twee benen op de grond blijven….
[1] Bosco Verticale: https://inhabitat.com/bosco-verticale-the-worlds-first-vertical-forest-nears-completion-in-milan-new-photos/
[2] article on “dead end roads” : http://ronaldrovers.nl/de-lift-een-doodlopende-weg/
[3] https://www.economist.com/node/%2017647627
[4] Despommier: the vertical farm http://www.verticalfarm.com/
[5] https://www.treehugger.com/green-architecture/vertical-farms-wrong-so-many-levels.html
[6] https://www.alternet.org/food/why-growing-vegetables-high-rises-wrong-so-many-levels
[7] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3881955/
[7] Conference paper 3D exergy approach : https://www.researchgate.net/publication/271269702_URBAN_AND_BUILDING_DYNAMICS_A_3D_EXERGY_APPROACH_REQUIRED
