Voordat we nu gelijk alles vol zonnepanelen gaan zetten, toch nog even wat verder redeneren, want sinds mijn eerste schreden op dat terrein, zijn er nog de nodige nieuwe inzichten ontstaan.
Die eerste schreden in de duurzame energie wereld, was de fabricage van een ‘Fietswiel windmolen’ , zoals beschreven in het ‘Windwerkboek’ van destijds. [1]
Door de ruimte tussen twee spaken dicht te zetten met tape creëer je een vleugel profiel. Primitief, maar het werkte min of meer. Bij stevige wind ging de fiets koplamp, die er met een dynamo aan hing, branden.
Later, nu alweer zo’n 25 jaar geleden, legde ik de eerste twee zonnepanelen op mijn dak . Toen nog 0,5 m2 per stuk, a 800 gulden. Eentje had ik er overigens voor niks. Die was gebruikt voor een beurs, en stond opgeslagen voor een eventuele volgende beurs, die niet kwam….;-) Het paneel heeft eerst nog paar jaar op kantoor gestaan, voor het raam , met een 12V koelkastje eraan.
Die twee panelen , toen nog in de onmogelijke maat van 50 bij 100 cm, ze pasten voor geen meter op de gangbare bouwstramienen , produceerden max 50 kWh/jaar ieder. Samen met een kleine accu creëerde ik een 12 volt netwerkje in huis. Voor een soort nood verlichting in de gangen, verlichting voor de schuur zonder een dure buitenkabel te hoeven ingraven, en de kinderen ieder een bedlampje, s’avonds lezen bij zonlicht!
De toekomst leek simpel. Destijds wist ik nog niet wat ik nu wist, na me jaren te hebben verdiept in kringlopen. En hoe meer ik er in duik, hoe beroerder het wordt, of zo u wilt, het verhaal wordt helderder. Want zonnepanelen leveren wel elektriciteit uit zonlicht, maar daar schuilt nog een hele wereld achter. Ik wil hier eens samenvatten wat ik in de loop der jaren concludeerde, soms in eerdere stukken, maar hier samengebracht.
1 CO2 stijgt
Om bij het begin te beginnen: Zonne energie krijgen we niet voor niks, daar moeten zonnepanelen voor gemaakt worden, en dat kost materialen en energie. En op dit moment is die energie vooral fossiele brandstof en veroorzaakt dus CO2 emissies. Dat heet embodied energie of Embodied Carbon. In deze paper is er meer over te vinden [2]. En na ca. 4 jaar (in het gunstigste geval) heeft zo’n paneel meer hernieuwbare energie geproduceerd dan het heeft gekost om zelf geproduceerd te worden. Niettemin, de CO2 emissies hebben direct bij het begin al plaatsgevonden. En dat leidt tot de volgende bevinding, die ik al eens eerder uitgebreid beschreef:
Als we ieder jaar weer dezelfde hoeveelheid of meer installeren, we zijn immers in transitie, draagt het niets bij aan CO2 reductie. Sterker, dan lopen de CO2 emissies op, ipv omlaag. Er komt alleen ieder jaar maar CO2 emissie bij voordat de panelen gecompenseerd zijn. [3] De emissies zijn hoger dan de de vervanging door CO2 emissie vrije energie. En als dat uitbreiden duurt tot 2050, wanneer we op 0 moeten zitten, komen we al veel eerder van de regen in de drup.
2 effectief vermogen laag
Het vermogen van zonnepanelen, was ten tijde van mijn 12 Volt netwerkje zon 10 % , en is tegenwoordig soms zelfs al 20% , of hoger in laboratoria. Maar is dat ook effectief 20%?
Als we de uitputting van materialen meenemen is het bij lange na nog geen 1 %. Er wordt namelijk alleen naar de energie kant gekeken. Maar energie gaat altijd samen met materialen en vice versa. Naaste embodied energie moet je uitputting moet je ook meerekenen, ofwel de compensatie daarvan: de ‘circulaire energie’, de energie om de kringloop te sluiten, om de voorraden weer aan te vullen. ( Dat is niet het circulair als in circulair economie, dat in feite over ‘lineair vertragen’ gaat! [4] ) Net zoals bij houtgebruik het bos weer herplant wordt, anders hielden we geen boom over, zo zul je ook bij niet hernieuwde grondstoffen die hernieuwing in rekening moeten brengen, anders is er sprake van grondstof discriminatie: we scheren beiden over 1 kam. En voor metalen moet dan de voorraad hersteld worden via terug verzamelen van verdunde ijzermoleculen uit de achtergrond. Bijvoorbeeld door ze te filteren uit oceaan water, waar ze uiteindelijk vanzelf terecht komen. Dat kost energie. Daaraan rekenen laat zien dat er energie van 130 m2 zonnepanelen nodig is, permanent, om de voorraad geconcentreerde materialen van 1 m2 zonnepaneel te herstellen, net zoals dat bos. [5] En het effectief rendement daalt dan ver onder de 1 %.
3 blokkeert groei biomassa
Panelen, wanneer in grote velden op landbouwgrond neergezet, blokkeren de groei van ‘serieuze’ biomassa, van bomen en bossen zeg maar, die in miljarden nodig zijn om CO2 vast te leggen. [6] En die dat doen met ergens tussen de 1 a 2 % rendement, veel meer als die panelen dus effectief doen. Nog afgezien van bomen nodig als noodzakelijk bouwmateriaal in de even hard nodige transitie naar biobased bouwen. [7]
4 geld blijft rollen
Dan de praktische kant : de financiële kant. Op de eerste plaats: alles is er op gericht dat we aan duurzame energie kunnen ‘verdienen’. Dus stel u legt het dak vol zonnepalen, en houdt na ca 7 jaar als het paneel is afbetaald, geld over van de energierekening . U verdient eraan. Dat geld wordt niet verbrand, u gaat het uitgeven, extra stedentripje ergens in Europa, en doet zo de milieu voordelen weer teniet.
Maar dat is nog niet alles: wat gebeurt er met het geld waarmee een zonnepaneel wordt aangeschaft? De eerste 7 jaar zeg maar. Dat is ook niet weg, of verdwenen uit de markt. De verkoper verdient er aan, en hij en zijn personeel gaan ervan op vakantie. Dat zijn de Chinezen die Amsterdam en Giethoorn overstromen. De CO2 uitstoot van die vliegreizen wordt niet eens meegerekend in de beleidsplannen. Bovendien, dat geld van die toeristen verdwijnt weer in de zakken van de vliegmaatschappijen, en die piloten laten er een verwarmd zwembad van bouwen in hun achtertuin. En ga zo maar door. Dat geldt blijft rondzwerven en schade aanrichten in de vorm van CO2 emissies. . Ondanks de goede bedoeling van de eerste aanschaf van een zonnepaneel, het heeft geen zin zolang we het geldsysteem niet aanpassen.
Kortom, Het grootschalig uitrollen van zonnepanelen werkt contraproductief. In het algemeen, en zeker wanneer we binnen 10 a 20 jaar serieus omlaag moeten met CO2, en dus het aantal zonnepanelen sterk uitbreiden. Dat is dus dweilen met de kraan open.
Zonnepanelen gaan ons niet redden. Wellicht dat in de toekomst OPV Organische Photovoltaische energie, zonnecellen van biobased materialen , wat minder nadelen hebben. Maar we zullen onze zaakjes eerst op orde moeten hebben. Het energiegebruik, cq de vraag, drastisch terugdringen (van onszelf en van de paneelproductie), zodat we er veel en veel minder nodig hebben, en dus ook eerder van die CO2 lock-in af zijn, en tegelijk zorgen dat we er niet aan kunnen verdienen…
Ons rijk rekenen in geld en energie is geen kunst…
Nawoord:
Hoeveel zonnepanelen staan er nu al in Nederland? Er is wat betreft zonnepanelen nu 6 874 MW geïnstalleerd vermogen. [8] Dat komt neer op ongeveer 26,5 miljoen panelen (als ik met 260 Wp per paneel reken) . Stel we laten dat nog oplopen tot 35 miljoen, dan heeft iedere Nederlander 2 panelen. En dan stoppen. We zijn dan in 2022. nog 4 jaar eer ze netto CO2 voorkomen, dat is 2026. Dan hebben we nog net 4 jaar voordeel voordat we de emissies in 2030 gehalveerd moeten hebben. Nadat we dus wel nog even de emissies hebben opgestuwd. Maar goed, als we dan ook zorgen dat niemand er aan verdient, dan zou het nog enig effect kunnen hebben, tegelijk met drastische verlaging van de energie vraag. Ofwel: Ik denk dus aan allemaal maximaal twee panelen, een 12 V netwerkje, en een kleine accu. Overdag werken de radio en communicatiemiddelen, s’avonds is er wat led licht en een paar uur tv. Dat is het, in feite….
[1] https://chriswestraconsulting.nl/boeken/windwerkboek/ .
Je had toen ook nog het Zonwerkboek , Kevin McCartney, Nederlandse bewerking Evert Sjoerdsma. Ekologische uitgeverij, 1982. Ik heb het uitgeleend en ben het kwijt…. Al ging dat vooral over thermische zonne energie. Zag hier nog geweldige recensie: https://krantenbankzeeland.nl/issue/stm/1982-11-23/edition/null/page/15
[2] Energy payback time (EPBT) and energy return on energy invested (EROI) of solar photovoltaic systems: A systematic review and meta-analysis. Khagendra et all, 2015, Renewable and Sustainable Energy Reviews http://dx.doi.org/10.1016/j.rser.2015.02.057
[3] http://ronaldrovers.nl/zonnepanelen-doen-co2-emissies-stijgen-eroi/
[4] http://www.ronaldrovers.com/circular-in-circular-economy-is-missing-its-about-linear-slow-down/
[5] Background: http://ronaldrovers.nl/circular-part-3-restore-circulaire-energie/ pus references,
And see the calculation file: MAXergy 2-0 comp PVmc v2 010116, here: http://www.maxergy.org/tool-data/
[6] [6] planting billions of trees: https://www.sciencemag.org/news/2019/07/adding-1-billion-hectares-forest-could-help-check-global-warming
[7] http://ronaldrovers.nl/biobased-bouwen-onontkoombaar-bij-15-graad-scenario/