Land is ons kapitaal, en alles is uit te drukken in de ruimte-tijd die nodig is voor de activiteit, in hectare-jaar opbrengst om (zonne-)energie te vangen en vast te leggen. Dit kan als voedsel, als grondstof, of als opgeslagen energie.
Maar niet alleen ‘grondstoffen’ vergen land; ook sociale activiteiten en hobby’s. Zo rekende ik eens uit hoeveel land er nodig is voor verschillende sporten en kwam tot mijn verbazing achter dat golf wel heel decadent is qua landgebruik. [Zie hier de berekening 1].
Onlangs ontdekte ik dat dit nog niet eens de top is. Ik was bezig met het bestuderen van arbeidsenergie, en met de rol van energie in vervoer vóór de industriële revolutie, met name de enorme rol die paarden destijds vervulden in alle bedrijvigheid. Parijs had rond 1900 maar liefst 80.000 paarden die werden ingezet voor personen- en goederenvervoer. Er waren dan ook enorme strontproblemen in de straten, die feitelijk onhoudbaar waren. Een conferentie hierover in 1898 in New York, georganiseerd voor grote steden, werd afgebroken omdat men geen oplossing zag. Een paar jaar later brak de auto door en werden de steden gered. Nou ja, van de stront dan wel; ze kregen er andere vormen van milieuvervuiling voor terug: uitlaatgaswalmen, fijnstof en ook weer stank. Maar goed, dat terzijde. Zo kwam ik dus op de vraag hoeveel grond er wel niet nodig is om die paarden te voeden. En dat is enorm! Een paard heeft, zo lees ik bij de Vereniging Eigen Paard, maar liefst 0,5 tot 1 hectare land nodig voor zijn voer, als alles van dat land moet komen (dus geen voer van elders als hij op stal staat).[2] En die 1 ha kom ik vaker tegen.
Maar dat is dus een enorm oppervlak! Als Malthus in 1798 zijn essay An Essay on the Principle of Population publiceerde en voorspelde dat de mens tegen de grens aan zou lopen qua voedselproductie bij een groeiende populatie, had hij nog niet eens meegerekend dat er een enorme paardenhausse zou ontstaan. Wel overigens beesten in het algemeen, met name de vleesproductie die enorm zou toenemen. Zoals hij schrijft:[3]
“Een vetgemest dier kan in sommige opzichten worden beschouwd, in de taal van de Franse economen, als een onproductieve arbeider: het heeft niets toegevoegd aan de waarde van de grondstoffen die het heeft geconsumeerd.”
Interessant! Bedoeld is dat het dier dus veel grondstoffen heeft gebruikt, die meer waarde hadden als direct voedsel voor mensen, zo begrijp ik uit de context. En hoe waar is dat! En inderdaad, de “onproductieven” konden dus niet alleen mensen zijn, maar ook beesten, die meerwaarde afroomden…!
Het paard komt overigens ook aan bod, zij het zijdelings, als hobbypaard: “Toch kan ik niet anders dan denken dat de huidige grote vraag naar vlees van de beste kwaliteit, en de hoeveelheid goede grond die daardoor jaarlijks wordt ingezet om dit te produceren, samen met het grote aantal paarden dat tegenwoordig voor plezier wordt gehouden, de belangrijkste oorzaken zijn die hebben verhinderd dat de hoeveelheid voedsel voor mensen in het land gelijke tred heeft gehouden met de algemeen toegenomen vruchtbaarheid van de grond.”
En hij hield dus nog geen rekening met, of had kunnen voorzien, de enorme opmars van paarden die in de 100 jaar daarna zou plaatsvinden… Malthus had waarschijnlijk dus nog veel sneller gelijk gekregen als niet de auto zijn grote doorbraak kende, dankzij de miljoenen jaren opgeslagen biomassa-energie.
Er waren enorm veel paarden in de eeuw na Malthus, maar hoe zit het vandaag de dag? Heeft de auto de paarden verdreven? Nee, in tegendeel. Er zijn er nu in Nederland zelfs meer dan toen: 450.000! Waarvan circa 100.000 op boerenbedrijven, maar de rest dus vooral voor de lol…[4]
Maar dat is dus ook 450.000 hectare land! Ofwel 4.500 km², dat is 15% van Nederland. Oftewel een kwart van al onze landbouwgrond! Zeg maar twee voetbalvelden bezet door één persoon met paard! Die twee voetbalvelden zouden ook goed kunnen zijn voor 40 ton aardappelen…![5] En dan te bedenken dat er maar 0,2 hectare per Nederlander beschikbaar is… En al zou het de helft zijn, 0,5 hectare per paard, dat is nog waanzinnig veel.
Het oppervlak dat daadwerkelijk in gebruik is voor paarden in Nederland is onbekend, omdat de meerderheid van de paarden op particuliere veldjes staat (naast 6.600 paardenbedrijven, waarvan minimaal 1.000 maneges). En tevens omdat voedsel voor paarden die niet op eigen terrein staan, ook niet in beeld is gebracht, voor zover ik bij WUR of CBS heb kunnen nagaan. Maar gevoeglijk kunnen we aannemen dat dat dus bruto 1 ha per paard is. Overigens is grasland met 53 procent al veruit het grootste deel van het areaal landbouwgrond in Nederland, voor koeien en dus ook paarden.
Dat ‘paardenland’ zal trouwens niet allemaal in Nederland zijn; de meeste paarden staan niet het hele jaar buiten in de wei op een groot perceel, maar dan moet de voeding toch van ergens komen en diezelfde hoeveelheid land in beslag hebben genomen elders.
Ongelofelijk. En als golf dus al decadent is, dan is paardrijden nog tientallen malen meer decadent in grondgebruik. Malthus draait zich om in zijn graf…
Een kwart van alle landbouwgrond: bedenk eens wat je daar allemaal mee kunt doen…? Even afhankelijk van wat er kan groeien, maar in oppervlak is dat voldoende voor biobased bouwmateriaal voor pakweg 50.000 huizen per jaar.
En die grond gaan we hard nodig hebben als we zonder fossiel weer moeten leven van land en zon. Dan zijn golf en paarden-land de eerste winst. Net als overigens in de eerste wereld oorlog, toen alle vee geslacht werd om grond vrij te maken voor groenten en aardappelen.[6] We moeten toch echt naar een landbegroting toe [7] , ons kapitaal goed gaan beheren, en de ergste uitwassen uitbannen.
[1] Golf: https://ronaldrovers.nl/golf-de-decadentie-in-ons-ruimtegebruik/
[2] Vereniging: https://horsenl.nl/hoeveel-paarden/
https://www.kwpn.nl/nieuws?itemId=NewsItem:18314
[3] Malthus : https://nl.wikipedia.org/wiki/An_Essay_on_the_Principle_of_Population
[4] 450000: https://www.kennisbanksportenbewegen.nl/?file=7063&m=1467808613&action=file.download
[5] aardappelen: https://ronaldrovers.nl/eroi-en-landbeslag-van-aardappelteelt-een-pilot-12/
[6] WOI https://ronaldrovers.nl/100-jaar-na-kolenplundering-en-aardappelopstanden/
[7] landbegroting: https://ronaldrovers.nl/hoog-tijd-voor-jaarlijkse-land-begroting/
