Afgelopen week zag ik de film over Oppenheimer. En dat stukje geschiedenis deed me beseffen dat wat we nu meemaken feitelijk ook een (kern)wapenwedloop is: wie het hardste kan groeien, wie zich het meest kan beschermen, om rijkdom te verwerven, wie de meeste bronnen uit andere landen kan halen. Feitelijk dus een ‘rijkdomswedloop’…
Kijk naar … groei groei groei… als met bommen: groter groter groter. In feite was die kernwapenwedloop, achteraf bezien, ook ter ondersteuning van die rijkdomswedloop, het kapitalisme versus het socialisme en communisme. Waarvan in de de kern die laatsten gericht waren op meer samenwerking en eerlijke verdeling, en zeker niet gericht op exorbitante groei. Die stromingen hebben, mede door die bom, nagenoeg het onderspit gedolven, om dat met groeiende rijkdom ook meer bommen cq dreiging kon worden gecreëerd. De meeste communistische en socialistische landen zijn overstag gegaan, mede ook door de afgunst die onder de bevolking ontstond tav het Rijke Westen*. Of onder dreiging bewust werd gecreëerd om afzetmarkten te vergroten. Ik zal nooit vergeten dat ten tijde van de berlijnse muur, je van de oost kan over de muur prominent de lichtreclame van het “Kaufhof des Westens’, KDW, kon zien.
Cynisch is dat Oppenheimer zelf en vele wetenschappers met hem aanhangers waren van het communistische model, maar dat de bom en de dreiging ermee, er mede voor heeft gezorgd dat communisme het onderspit heeft gedolven….
Het kapitalisme heeft vrijwel overal gewonnen, (of houdt andere landen onder de duim voor hun bronnen), al is er wel een land waar het kapitalisme geïntegreerd is met een communistische aansturing en dat is China uiteraard. Al gaat dat ook weer gepaard met uitwassen tav menselijkheid. Overigens, die controle van mensen en schending van mensenrechten vindt in China dan wel plaats binnen de eigen staat, voor de rijke westerse landen is dat feitelijk hetzelfde, al gebeurt dat dan buiten het eigen gezichtsveld, in andere landen waar mensen tegen een hongerloontje onmenselijk werk verrichten. Maar dat terzijde, ik dwaal af…
Die kernwapenwedloop is min of meer gestopt, al zijn de kernwapens nog overal, alsmede de dreiging tot vernietiging. Die kapitalistische wedloop is echter nog in volle gang daardoor dreigt ook vernietiging. En die laatste hoogstwaarschijnlijk nog eerder dan van dat kernwapenarsenaal. Weliswaar niet met directe maar met indirecte vernietiging. Een langzame dood, van de cultuur, van de welvaart, van een implosie van de samenleving, en van uitsterven van veel leven op aarde.
Bij die bom kon niemand zich een voorstelling maken hoe krachtig die zou zijn. ‘Maar hij was nodig, want de ander was er ook mee bezig’, zo was de idee. En slechts enkelen beseften dat de kracht mega groot zou zijn. In de film stelt Oppenheimer op een gegeven moment, zich bewust van de kracht en de schade van de bom, dat ie toch gegooid moet worden. Om hem tegen te houden: “Pas als de bom gegooid wordt, snappen de mensen de kracht en werkt het remmend”. Alleen vertellen of roepen dat ie gevaarlijk is gaat niet werken. En dus werd ie gegooid. Ik ben bang dat dat ook zo werkt met klimaatverandering en milieu-impact.
Zo moet ook eerst de samenleving half instorten, voor dat mensen de kapitalistische implosie dreiging snappen. Alleen, die signalen zijn al overal, de bommen vallen al, zal ik maar zeggen, maar de ‘bommen’ zijn nog niet groot genoeg, blijkbaar. Men denkt er nog omheen te kunnen werken, of dat het nog ver weg is, of dat het wel over zal waaien. Want die elektrische auto is toch wel kikken, en op die jaarlijkse vliegvakantie menen we recht te hebben. Hadden we niet een tijd geleden ook een film ‘Don’t look up. …’?
Maar het kan natuurlijk nog altijd, dat in de ‘strijd om het bestaan’ (struggle for life), wat dus eigenlijk de struggle voor groei in rijkdom is ( Struggle for Wealth*) , die kernbommen nog een rol gaan spelen. Oppenheimer had gelijk, dat de 2 bommen die in Japan zijn gegooid, een enorm afschrikwekkend effect hebben gehad. Maar ja, ze zijn niet weg, ze liggen er nog wel. En als de rijkdomswedloop verloren lijkt te gaan…