Natuur dus. En evolutie. De soorten die zijn ontstaan, moeten op en ondergang kennen, om verder te kunnen evolueren. En wellicht geldt dit niet alleen voor soorten maar ook voor systemen… Heeft de Aarde een reset nodig om weer verder te kunnen? Anders immers zit de Aarde gevangen in een nooit meer veranderend systeem…
Stel: Bedenk bijvoorbeeld eens wat er gebeurt als mensen niet meer dood zouden gaan? ( even onder aanname dat ze dat ook geen kinderen meer krijgen zodat de situatie stabiel is ). Als mensen niet meer dood gaan, worden ze ook niet meer slimmer, hun hersenen zijn ooit gevormd en verbeteren niet meer. Dat betekent dat er ook geen nieuwe Einstein meer komt. Einstein zelf liep vast op zijn pogingen relativiteit en kwantum fysica samen te brengen, en dat zou dan ook nooit meer gaan gebeuren. Er is stilstand in kennisontwikkeling. (al is er enige vooruitgang, er is geen doorbraak, het is wachten tot de evolutie de Einstein 2.0 voortbrengt).
Maar dus net zo met een samenleving , of een ecosysteem , of een planeet, als die niet meer veranderen, of niet door fases van op en ondergang gaan , dan is er geen vooruitgang meer mogelijk.
Dus wellicht is wat wij als morele entropie (groei) ervaren, de groei van de afname van richting, de vervaging van goed en slecht , van wat acceptabel is in een cultuur juist wel de natuurlijke gang van zaken, wellicht de noodzakelijke.
Er ontstaat aldus verwarring over koers, chaos of verlies van eerder aangenomen ethische normen in een samenleving, afbraak van gevestigde belangen, binnen de soort. Waardoor er dus weer meer ‘vrijheden’ ontstaan. Dat gaat inderdaad gepaard met ellende, afscheid van het gebruikelijke, het gewaardeerde, en ook vreugde over iets nieuws. In het klein is dat afscheid van ouders en geboorte kleinkinderen, in te overziene tijdsperioden, Op de schaal van het totale systeem, kan daar wel een lang periode overheen gaan. Van vele, vele generaties. Zodat eenzelfde generatie dat niet kan overzien.
Ik weet het niet ( ik kan dat ook niet overzien!) maar dat zou een optie kunnen zijn, aangezien steeds meer blijkt dat evolutie veel breder plaatsvindt dan alleen in soorten, het zit ook in evolutie zelf die evolueert in de manier waarop, het biologische systeem zelf evolueert, gezien de data stromen die steeds groter worden en bepalender. Zelfs het ontstaan van ons fysisch stelsel bij de oerknal zou slechts een evolutionaire variant kunnen zijn, denken Hawkins en Hertog. Het had zomaar anders kunnen zijn, met andere fysische wetmatigheden. ( en die zijn er wellicht in parallelle universa). [7]
Wat dat betreft wordt het steeds duidelijker en komt steeds vaker in beeld: data als de grondslag van alles, zelf in de quantum fysica. En vanuit data ontstaat info, en vanuit info kennis.
Iemand die dat ook direct allemaal aan elkaar knoopt is van Campen[8]. Die er zelfs een rekenmethode voor heeft ontwikkeld. Waar het op neer komt is dat hoe meer verwarring er gezaaid wordt, onwaarheden verspreid , data misbruikt, meer misinformatie verspreid, hoe meer energie het kost om uiteindelijk iets op te lossen. Maw, nodeloos energieverspilling ten koste van ‘welvaart’. Oftewel (morele?) entropie vergroting, en dat kost weer veel energie om dat terug te draaien. Hij schat nav een analyse van de SDG’s, dat 82 % van alle problemen door de mens zelf is veroorzaakt. Door gebrek aan kennis (en zelf muterende data en info) of opzettelijk. En ten aanzien van dat laatste: De pogingen om een leugen te verspreiden en in stand te houden, (als obstructie van een doel) , verspilt al de energie die nodig zou zijn geweest om dat doel te bereiken.
“The enforcement of the lie to gain competitive advantages already dissipates the energy i would have needed to achieve that goal “.
Morele entropie klinkt dan eigenlijk nog veel te onschuldig. Morele ondermijning is dan beter op zijn plaats. En dus zijn wij gedoemd steeds meer energie te investeren. In de verkeerde dingen.
Hoe het ook zij, waarschijnlijk lost het zich, uit menselijk perspectief, pas op als alle fossiel op is. Maar dan is de wereld waarschijnlijk onleefbaar (voor ons), en is het wachten tot er weer genoeg co2 in fossiel is vastgelegd voordat biologische evolutie weer kan opstarten, dat kan enkele tientallen miljoenen jaren duren. Tot dat de verbraste erfenis in de vorm van opgeslagen zonne-energie weer hersteld is, en evolutie weer enige vooruitgang kan boeken, evenals groeiende organisatie, van dat deel zonder de mens. Dat deel was altijd al in een natuurlijk evenwicht. Dat zou natuurlijk ook met de mens erbij kunnen, maar dan moet er dus sprake zijn van lage morele entropie en lage fysische entropie, ofwel, desorganisatie van moleculen moet binnen het zelf-organiserende vermogen van die moleculen blijven. In menselijke taal: De natuur moet harder groeien als wij hem kunnen vernietigen. Ofwel (oa) leven van biobased grondstoffen, en niet meer dan jaarlijks beschikbaar komt. Maar ja, dat vergt enig moreel aanpassingsvermogen. (Het lijkt erop dat dat een onmogelijkheid is, zie ook Lotka en Max Power.)
Dat vergt een egalitaire samenleving en eerlijk alles delen. Dat nu is precies wat er niet gebeurt. Moreel zowel als fysisch stuurt in de richting van hoge entropie. Naarmate de macht van enkelen toeneemt, zich concentreert, is er een afname is van de ethische principes die een samenleving of leider zouden moeten sturen, of beter een afname van de organisatie van de samenleving…! Aangezien daar de middelen aan ontrokken worden. De chaos ontstaat dan doordat de morele regels steeds minder duidelijk of consistent worden naarmate de (concentratie van) macht zich zonder beperking uitbreidt. De een zijn dood is de ander zijn brood. (of wellicht: Velen hun dood is een ander zijn luxe ) Morele entropie (groei) is dan echter een gevolg, geen oorzaak, van entropie creatie door macht (-smisbruik). Overigens in gang gezet door het eeuwenlang modelleren van het geld systeem om zichzelf fysisch te kunnen verrijken. Of het consequent verspreiden van waandenkbeelden totdat het draagvlak daarvoor zo groot wordt dat het realiteit wordt. Vergelijk het met een ecosysteem waar soorten ook een zo groot mogelijk deel van de koek proberen te veroveren, en soms andere soorten om zeep helpen.
Ophuls, waar we mee begonnen, lijkt te suggereren dat enorme macht, zonder deugdelijke morele grenzen, kan leiden tot een soort “wanorde” of verlies van ethisch kompas, wat dus kan worden omschreven als “morele entropie.”
Wat is nu de moraal van dit verhaal? Mij lijkt dat het een pot nat is, fysische en morele entropie: immers fysisch bestaan morele grenzen niet, en het is toch fysica dat uiteindelijk de evolutie stuurt. Dus het evolueert beide in dezelfde richting van over-organisatie en uitputting waarna een nieuwe ronde evolutie begint, op een hoger niveau. Wellicht als start met hogere ‘morele waarden’ als die van ons, al zijn ze dan maar ingebeeld, en vervormd door een lens.
.
PS : Af en toe permitteer ik me wat vrijdenken op glad ijs. En wellicht creëer ik daarmee ook hoge entropie. Maar dan hoor ik dat graag van de lezer…
.
1 Ophuls, in ‘ Immoderate greatness “
1 droomwereld: https://ronaldrovers.nl/leven-in-dromenland/
2 Ugo Bardi, ‘Before the Collapse ‘
4 Lotka: https://archive.org/details/elementsofphysic017171mbp/page/n11/mode/2up
5 Odum: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/0304380083900327 and Hall:
[6] Hoffman, in ‘The case against reality , how evolution hid the truth ‘
[7] Hertog, ‘het ontstaan van de tijd’
[8] van Campen: https://arendvancampen.blogspot.com/ en
