Op land gaat het waarschijnlijk niet lukken. Het wordt een beetje druk met 10 miljard mensen, het beschikbare aantal ha per persoon neemt af en wij weigeren wat van onze luxe , van onze gulzigheid en obesitas wat in te leveren. De strijd om bronnen is gaande. Zelfs de UN is daar al impliciet van overtuigd, zo schrijft Alice Friedmann over het recente rapport van de UN over global resources: “ The UN doesn’t flat out state there are limits to growth, though they come close when they point out there’s not enough stuff in the world to raise the standard of living for everyone and we appear to be on an unsustainable trajectory. [1] De feitelijke passage waarop zij doelt is: It indicates that the level of development and well-being in wealthy industrial countries has been achieved largely through highly resource-intensive patterns of consumption and production, which are not sustainable, even less replicable to other parts of the world” [2] En ik kan haar conclusie onderschrijven.
Maar het is niet alleen land natuurlijk , dat we hebben. Dus dan, de oceanen? Terug naar het water, waar we ooit miljoenen jaren geledenuit voortkwamen, aan land zijn gekropen en de zaak eens goed op zijn kop gezet?
In wezen niet verrassend, de oceaan is in feite hetzelfde als het land: de mens kan slechts aan het oppervlak leven, en wat de lucht is boven land is het water onder het oceaan oppervlak. Waar de vogels vliegen boven land, zwemmen de vissen onder water ( en midden op de oceaan zie je geen vogels meer) Waar de bomen de lucht in groeien, groeien de wieren naar beneden.
Voedsel kweken aan het oppervlak van de oceaan is in feite niet anders dan voedsel kweken op land: van landbouw naar ‘zeebouw’ . Dat is waarschijnlijk een van de grootste transities de we zullen gaan meemaken. Er wordt druk geëxperimenteerd met kweken van vis, van wieren en algen. Ik zeg niet dat het de oplossing is: het is nog steeds een vlucht vooruit, we lossen het probleem niet op maar zoeken nog onontgonnen ‘gronden’, En aangezien het land overal bezet is, en niet meer gekoloniseerd kan worden, worden het in dit geval zeeën. Ik ben er niet voor, maar zo gaat dat waarschijnlijk.
Maar dan: beter kweken dan leeg schrapen, zoals de vissers met oa sleepnetten doen. Dat moet echt afgelopen zijn, dat is roof bouw die meer vernietigd dan oplevert. Dat kon toen we nog met een paar miljoen waren , en we de kennis misten, en dus maar de boel leeg gingen vissen. Net zoals de nomaden de bomen leeg plukten . Maar dat is echt niet meer van deze tijd. Vissers moeten ook van het Jagen en Verzamelen af, af van het stelen en plunderen . Als we al de zeeën gaan gebruiken dan op een fatsoenlijke manier, liefst een vorm van permacultuur maar dan op zee. Laten we dat nou eens goed doen , vanaf het begin, en niet aan op snel winstbejag gerichte multinationals overlaten.
De oceaan is wel al ontdekt als volgende ‘kolonie’ , en wordt al volop ontgint. Van oudsher werd er natuurlijk al gips en zout gewonnen, in verdampings-bekkens aan de kust. Nu zijn daar algen en zeewier kwekerijen natuurlijk bijgekomen, en niet te vergeten, ook al viskwekerijen. In Noorwegen zijn er mega zalm kwekerijen die grote kooien hebben gemaakt in de zee: Zeg maar kassen, zoals wij op land doen, maar dan de 3D negatieve variant: hangend naar beneden in het water. Miljoenen zalmen zitten daar in. Het kan idealer, maar het is tenminste kweek, een vorm van hernieuwbaarheid. Dat grijpt trouwens overal om zich heen, alle aan zee grenzende landen doen daar al aan.
Over die algen doen allerlei berichten de ronde. Enerzijds zouden daar per hectare enorme hoeveelheden bio olie mee zijn te winnen, 15 tot 20 ton, veel meer dan bijvoorbeeld palmolie plantages. Van de andere kant, het lijkt zeer energie intensief te zijn, en cijfers over productie of een EROI van het proces (energy return on energy investment) zijn niet bekend of worden niet vrijgegeven. Afwachten dus.
Maar let op, ook voor water wordt de zee de bron: ontziltingsinstallaties verrijzen overal: dat zal waarschijnlijk ook de redding van besteden zoals bijvoorbeeld Kaapstad zijn, dat over een paar maanden zonder water zit. [3] En voor veel andere steden langs de kust. En al wil het met energie uit getijden en golfslag installaties maar niet lukken, de zee is nog niet te temmen, windmolens hebben we wel al verbannen naar de zee, want wie wil die nou in zijn achtertuin? En aan zonnepanelen op zee wordt gewerkt. [4] Overigens verwacht ik dat de huidige windmolens al hun langste tijd hebben gehad, ( dat hoop ik toch voor dat aftandse industrie model) en zullen we in de nabije toekomst vooral airborne wind turbines zien, een soort vlieger-turbines: aan kabels hoog in de lucht. Een veel effectievere techniek, 20 pct van het materiaal gebruik bij 2 x zo hoge opbrengst. [5] En het opslag probleem ook voor een groot deel opgelost. Want het waait zo hoog veel constanter. De eerste projecten zijn al gestart, een Engels dorp bijt de spits af voor haar energievoorziening. [6] Maar ze zullen waarschijnlijk snel naar zee verhuizen, want Nimby en het mag onze eigen vliegreizen niet hinderen natuurlijk.
Tot zover is het nog te overzien, dat speelt zich aan de oppervlakte of de randen af. Maar dat gaat veranderen. De diepzee is ontdekt, blue planet van de BBC laat de prachtigste beelden zien van de oceaan, maar daar is nog veel meer te halen. De Japanners zijn bezig te kijken of ze methaan van de bodem kunnen winnen. Daar is er zeer veel van, en een enorme energie bron. Alleen is dat wel een groot risico: Het zit niet in een gasbel maar op de bodem gedrukt, door de hoge druk blijft dat daar in een precair evenwicht op zijn plaats zitten, maar een verstoring kan dat doen omslaan en dan komt het ongecontroleerd vrij. Dan ben je het kwijt, maar het is ook nog eens een veel agressiever broeikasgas dan CO2. Denk ook aan bermuda driehoek, een van de mogelijke oorzaken dat daar schepen verdwijnen zou zijn dat er grote methaan bellen ontsnappen uit de bodem, waardoor als die aan de oppervlakte komen een schip ineens zweeft…
De volgende stap is natuurlijk het ‘grazen’ naar materialen. Met zand is dat al op grote schaal bezig, en door het opzuigen ervan voor de betonbouw van Singapore zijn er al ( onbewoonde) eilanden van Indonesië verdwenen. [7] Maar metalen zijn natuurlijk nog interessanter. Er liggen zeer grote hoeveelheden mangaan knollen op 4-6000 meter diepte, en dat zijn versteende hopen,vuistgroot, waarin allerlei metalen uit de oceaan weer samengeklonterd zijn. De eerste concessie zijn uitgegeven, en een aantal landen is met proeven bezig. Overigens voor zover we weten vergt dat klonteren miljoenen jaren, net direct wat je noemt een hernieuwbaar proces. [8]
Je vraagt je af, van wie is de zee? Van niemand natuurlijk, of van ons allemaal. Er is gelukkig voorlopig een instituut van de Verenigde naties dat zich met een eerlijk gebruik van die zee bezig houdt, maar zoals ik lees staat die onder enorme druk van politici, om meer toe te laten dan we eigenlijk zouden moeten ( ) . Tenminste we hebben niet het geringste idee van wat er kan gebeuren op die oceaan bodem, er zijn grote risico’s. Het zal u niet verbazen dat de VS zich niet heeft aangesloten bij dat VN instituut, en op eigen houtje wat aanklooit in de oceaan. [9]
Natuurlijk zijn ook uit oceaan water direct de benodigde moleculen te filteren, zowat alles wat we als bruikbaar kennen, drijft op is opgelost in die oceaan. Bovendien , u moet zich realiseren, alles van het vaste land eindigt min of meer in de oceaan, dat is een spaarvarken voor allerlei materialen en organismen. Maar nog afgezien van deels onbekende risico’s, het grote probleem is natuurlijk dat al die processen enorm veel energie kost om het eruit te halen. Dat vissen kweken gaat dan nog wel, maar filteren van oceaan water of diepzee bouw, dat is andere koek.[10] En waar halen we die energie weer vandaan? Nog meer windmolens en zonne panelen, maar daar zijn weer materialen voor nodig…., en dat vergt… etc.
Afijn, toch zijn wij ons al aan het voorbereiden voor een leven van en zelfs op de oceaan: drijvende woonwijken zijn in opkomst. De ark van Noah syndroom zal ik het maar noemen: inschepen voor de zondvloed. Dan is er alleen nog maar water… Laten we het dus maar regelen op land, om dat te voorkomen…
[1] Friedmann blog http://energyskeptic.com/2017/limits-to-growth-2016-united-nations-report-provides-best-evidence-yet/
[2] UN report page: http://www.resourcepanel.org/reports/global-material-flows-and-resource-productivity
[3] Kaapstad water tekort : https://www.volkskrant.nl/buitenland/ongekend-harde-maatregelen-in-kaapstad-nog-even-en-er-komt-geen-water-meer-uit-de-kraan~a4559765/
en https://nos.nl/op3/artikel/2214867-in-kaapstad-dragen-ze-hun-kleren-tot-ze-beginnen-te-stinken.html
[4] pv op zee https://www.innovatie-estafette.nl/nieuws/nieuws/2017/03/21/energie-op-water-in-een-stroomversnelling
[5] Enerkite airborne wind: http://www.enerkite.de/technologie
en EROI: http://euanmearns.com/the-eroei-of-high-altitude-wind-power/
[6] Engels dorp met airborne wind: : http://www.dailymail.co.uk/sciencetech/article-4544542/Kites-power-5-000-British-homes-2020.html
[7] Zand , Sand Wars, by Denis Delestrac : TED talk Delestrac: https://www.youtube.com/watch?v=VOXikTyZxPA
full documentary, (in German): https://www.youtube.com/watch?v=UGyjZnugAsQ
[8] Ocean resources : http://www.waterencyclopedia.com/Mi-Oc/Mineral-Resources-from-the-Ocean.html
[9] Deep sea mining: https://www.huffingtonpost.com/richard-steiner/deep-sea-mining-new-threa_b_8334428.html
[10] Circular Energy: the missing link, R.Rovers , M.Ritzen, J.Houben, V.Rovers, paper for Exergy, LCA&Sustainability conference, ELCAS 5 , Nisyros Greece, 9-11 July 2017. accesible via : https://www.researchgate.net/publication/318318419_Closing_Cycles_Circular_Energy_the_missing_link