Ter afsluiting van het zomerseizoen wat gedachten die al niksend naar boven kwamen op de camping. En ik moest denken aan een altijd leuke vergelijking bij auto’s: het gewicht van de auto versus het gewicht van de persoon te vervoeren. Ofwel hoeveel kg auto per kg mens. Dat is in de loop der jaren alleen maar meer geworden, Ik herinner me dat we in mijn jeugd in een Eend (citroen) of R4 (Renault) reden, die Eend woog leeg 615 kg. En met die R4 ging ik net zover op vakantie, dwz heel Europa, als vandaag de dag. Op lange stukken reed ik destijds al 1 op 20 ! Dat dat 40 jaar later nog steeds niet standaard is, is eens schande.
Maar goed, ook dat ligt mede aan het gewicht. Neem vandaag de dag een SUV, die bijna 2 ton weegt, plus nog een mens van 80 kg. Dan zit je dus op 25 staat tot 1 ! (qua gewicht) Met de R4 was dat 8 op 1 of daaromtrent. Ook dat is feitelijk nog ridicuul. Dat is natuurkundig met een kanon op een mug schieten. En inderdaad, het brandstofgebruik, is zo mogelijk alleen maar omhoog gegaan, ipv omlaag.
Overigens zijn er ook nu nog wat kleinere en lichtere wagens te krijgen, maar niet meer zoals destijds. Momenteel wegen populaire kleinere auto’s als de Peugeot 206 toch al bijna 1000 kg., en zitten de Citroen C1 / Peugeot 108 / Toyota Aygo daar nog iets onder: 815 kg. Toen ik het opzocht, viel me dat eerlijk gezegd nog mee. Het grootste verschil is natuurlijk niet dat een lichtere auto dus niet meer te krijgen is, maar dat de meerderheid nu in veel zwaardere auto’s rijdt.
En dan de elektrische auto’s… dan gaat zelfs zo’n autootje van 800 kg al gauw naar 1200 kg. 50 % meer gewicht (en materiaalimpact) om dezelfde persoon te vervoeren.
En behalve de auto zelf is er dan nog de infrastructuur waarover die lompe gevaarten zich moeten kunnen bewegen. En ook nog eens steeds sneller. Niet eens in maximum snelheid maar in gemiddelde snelheid. Daardoor worden wegen voortdurend aangepast. En een beetje snelweg weegt al gauw 1000 kg per m2, en zoals ik al eens eerder uitrekende, kent Nederland ca 57 m2 weg per persoon… [1] blog Voor iedere Nederlander is er net zoveel binnenruimte als geplaveide buitenruimte in m2 ! Maar dus zon 57000 kg aan gewicht en materiaal per persoon voor wegen…. (iets minder, lokale wegen zijn eenvoudiger uitgevoerd)1
fietsen
Dan is er natuurlijk de fiets. Alom geprezen als meeste effectieve vervoermiddel. Geen wonder, het gewicht is slechts 1/10 of daaromtrent van degene die vervoert moet worden. En de aandrijf energie moet ook nog eens zelf opgebracht worden. De tegenprestatie is dat het dus minder snel gaat. Het is altijd een uitruil tussen tijd (snelheid) en ruimte. (letterlijk: minder brede en zware weg nodig, figuurlijk: ruimte in die zin dat er meer grondstoffen (en energie) nodig zijn, dus ook meer ruimte om die te winnen, en de impact te compenseren)
Dat is momenteel natuurlijk wel snel aan het veranderen: de fietsen worden elektrisch, en zijn een stuk zwaarder, en daar komt de accu nog bij. Ik ben er nog niet achter wat daar de reden voor is. In ieder geval gaan de fietsen richting de 25 kilogram, en een accu daarbij van nog eens ca 3 kg.
Dan wordt de verhouding 1 op 3 of daar omtrent. Nog steeds aan de goede kant, maar het wordt al minder…! Plus de operationele energie is terug, er moet weer wat extra in. Maar als dat een verdubbeling van de snelheid ( en afgelegde afstanden) oplevert, en daardoor dus afname van de 25:1 vervoermiddelen, is dat pure winst.
woningen
Maar goed. Is dat eigenlijk niet hetzelfde verhaal met woningen? Je hoort er nooit iets over , maar waarom zouden we daar anders tegenaan kijken?
Een gemiddelde woning in Nederland weegt zo’n 1000 kg per m2, en het gemiddelde woonoppervlak per persoon in Nederland is 65 m2. Dan is er dus 65 ton geïnvesteerd, om 1 persoon van zeg 80 kg, 0,08 ton, droog en warm te houden. Een verhouding van meer dan 800 staat tot 1, ofwel per kilogram mens is 800 kilogram geïnvesteerd. Dat lijkt wat overdreven, niet? En het rijdt niet eens.…
Ok, de materialen van een woning zijn meestal veel minder energie-intensief als die van een auto, en ook minder aan uitputting onderhevig, maar anno 2021 lijkt dat toch nog erg lomp. Dat is op de eerste plaats natuurlijk te verminderen door minder groot te gaan wonen. Dan is de woningnood ook gelijk opgelost. ( bijvoorbeeld een woonbasis 30 m2 pp , en daarboven te belasten oid. [2])
Een andere manier is om biobased te bouwen, in houtskeletbouw bijvoorbeeld, dan is een halvering van het gewicht per m2 haalbaar, bij gelijke prestaties , rond de 500 kg /m2. Met 30 m2 biobased kom dan je uit op 15 ton pp , ofwel 187,5 kg per kg lichaamsgewicht. Dat scheelt al aanzienlijk, niet alleen in gewicht , maar ook in impact , oa embodied energie. En niet te vergeten de CO2 voordelen van biobased materialen. Die voor eeuwig zijn vastgelegd. Toch? (over (de onzin van ) het rekenen met de levensduur van gebouwen – hoezo zouden die niet eeuwig meegaan? – een andere keer !) Overigens, nog steeds woont mondiaal de meerderheid van de mensen in kleine, eenvoudige en biobased of lemen woningen, en een deel zelfs in tenten en sloppen wijken van simpel plaatmateriaal van de stort [3] ( ze wonen ‘circulair’ , zouden we hier zeggen…). Er zijn zelfs culturen waar ze nog steeds ondergronds leven, in uitgegraven woningen, troglodytes genaamd. De Romeinen maakten zo zelfs ondergrondse villa’s ! In Tunesië zijn er nog vele bewoond: dat zijn woningen die dus materiaal opleveren, die als het ware negatief wegen…!
Om even de zaak in perspectief te zetten: Alle woningen samen in Nederland wegen ca 1100 Megaton. Alle mensen samen op de hele wereld wegen ca 600 Megaton. Minder dus als alleen al onze woningen in Nederland. Over massa verzet door mensen gesproken.
Wat wel opmerkelijk is in deze: Als we allemaal kleiner gaan wonen en biobased, dan scheelt dat enorm in de kg belasting van de woning. Maar dat maakt voor de infrastructuur, de wegen die alles verbinden, helemaal niks uit! Terwijl dat , zoals we hiervoor zagen minstens een gelijke belasting is per persoon . Om die ook te minderen, zou dan het gewicht en de maximum snelheid van de auto’s omlaag moeten, zeg terug naar de R4 tjes en Eenden, en naar vooral weer smallere wegen, en zelfs halfverharde wegen. En zelfs halvering van wegen door eenrichtingsverkeer op buurtniveau! { zie ons onderzoek destijds naar Kerkrade West [4].
Dit alles zat ik dus te bedenken, op de camping zittend voor mijn oud VW camperbusje. Die weegt nog geen 2 ton alles erop en eraan, en we leven er met 2 personen. Ofwel 1 ton pp. ‘De 1 ton pp maatschappij’ is zelfs haalbaar…[5]. Dan wonen we dus, en we zijn mobiel, zowel met de bus zelf als met de fietsen achterop. Waarom gaan we niet eeuwig ‘op vakantie’ ? Met dat thuiswerken tegenwoordig moet dat lukken…. Ach ja, je krijgt vreemde gedachten, op zo’n camping.
[1] over wegen en trottoirs:
http://ronaldrovers.nl/exploring-sidewalks-impact-similar-to-housing/
http://ronaldrovers.nl/we-zijn-de-weg-kwijt/
http://ronaldrovers.nl/een-circulaire-weg/
[2] http://ronaldrovers.nl/m2-woning-per-capita-in-europa-en-consequenties/
[3] http://ronaldrovers.nl/een-0-embodied-energie-woning-12/
[4] Bestaande wijk voor morgen, Kerkrade West, rapporten: http://www.maxergy.org/urban-scale/
[5] http://ronaldrovers.nl/van-energietransitie-via-materiaaltransitie-naar-een-welvaartstransitie/
1 Verhardingsbreedte bij een 2 baans 80 km weg is 7,5 meter. Bij een totale lengte aan wegen van ca 135000 km, gedeeld door 17,5 miljoen inwoners levert dat 57 m2 pp , excl trottoirs etc