De intro in mijn boek had als kop : de wereld in brand. Nou Nou, was vaak de reactie, een beetje overdreven, niet? Beetje doemdenken toch? Maar het is geen doemdenken, het is realistisch kijken naar wat er op aarde gebeurd, uit het zicht van het dagelijks leven ( tenminste, hier bij ons in ons aangeharkte landje, met alle gevolgen verweg uitbesteed ). Systemen zijn op grote schaal aan het veranderen, en niet altijd ten gunste van ons, de soort mens. [1] Als de politiek zo doorgaat, komt er van serieus klimaatbeleid niks terecht.
We nemen onze eigen doelstellingen mbt CO2 en stikstof niet eens serieus. Kijk alleen als maar eens naar het vliegbeleid. Dat mag , moet zo lijkt het, blijven groeien,. Niet alleen hier, in Frankrijk heeft Macron een vliegtaks voorgesteld: 1,5 euro op een vliegticket. Een lachertje natuurlijk.
En dus stevenen we af op een ‘vuurbal aarde, net zoals er ooit een sneeuwbal aarde was, maar dan de andere kant op. De manier van de natuur om orde en balans te herstellen. Het ligt een beetje al te voor de hand om dan te zeggen, we zijn in de hel beland, omdat we niet wilden luisteren. Al ben ik niet ‘gelovig’, ik houdt van onderzoek en weten ( ook van wat we nog niet weten) maar hier heeft de bijbel toch wel een punt, zij het dus metaforisch.
Afijn, het is overal aan de hand. Kom net van vakantie uit Spanje, waar de temperaturen aan de voet van de Pyreneeën in Juni opliepen tot boven de 40 graden. Zegt niks natuurlijk, zo’ n eenmalige hittegolf, maar globaal gezien alle hittegolven opgeteld is er een enorm patroon zichtbaar. En lees de berichten over de recente hittegolven van boven de 50 graden in India. Die lachen al om 35 of 40 graden, de definitie daar van hittegolf is al verschoven. [2]
Een hittegolf is nog geen brand, maar het komt dichtbij. En het brand wel degelijk meer en vaker. Zelfs nu al op de poolcirkel: megabranden van 1000 km2 , die de klimaatopwarming nog eens opdrijven. [3] De wereld staat wel degelijk in brand.
En blus water wordt steeds schaarser, zoals in Chennai waar de reservoirs opdrogen. En niet alleen daar.[4]
Maar goed , in Alaska liggen ze momenteel aan het strand, daar profiteren ze nog van wat opwarming.[5] Gaan we hier ook doen trouwens, Londen krijgt het klimaat van Barcelona, al in 2050, zo bleek uit een Zwitserse studie. [6]
En de zomer is nog maar net begonnen. Net zoals vakantie voor de meesten. En stoken het vuurtje nog wat verder op door te barbecueën… Let wel, ik ga u die barbecue niet tegen maken, geen ‘barbecueschaamte’ of zo. Tenminste, als u het niet iedere dag doet. Ik gun iedereen zijn barbecue op zijn tijd. Maar het is mooie metafoor voor de wereld in brand… U voelt de hitte , en dat lijkt een goed moment om eens een goede discussie te starten over de toestand in de wereld, beetje reflecteren terwijl je de toekomstige hitte al voelt aankomen.
Overigens, voedsel koken is een goede zaak. Dat is het grote verschil met andere soorten, dat wij koken. En dat begon met vuur. Pollan beschrijft dat kleurrijk in zijn laatste book ‘Cooked’ [7]: Iemand zijn hut brandde af, en ontdekte het varken dat in de brand gesneuveld was. Hij voelde er aan en lekte per ongeluk zijn vingers af, wauw , lekker, en zie daar, de BBQ was geboren. Dat vervolgens , zo gaat het verhaal, iedereen zijn huis afbrandde om een geroosterd varken te verkrijgen, alvorens ze door hadden dat dat simpeler kon, nemen we maar met een korreltje zout. Pollan kan het smeuiig vertellen.
Maar het is wel essentieel: eten en digesteren van rauw voedsel kost veel meer tijd en energie van het lichaam. Wij zijn , door het voedsel voor te koken, veel efficiënter gaan functioneren, waardoor zelfs onze hersenen konden groeien, een veelvraat aan energiegebruik. Door te koken. Het is een theorie, maar die mogelijk wel eens zou kunnen kloppen. Het is dus allemaal met vuur en koken begonnen. Vandaar dat er ergens nog wat oerdrift zit, in dat barbecuen. Mocht er trouwens een rauwkost eter tussen het barbecueënd gezelschap zitten, weet dan dat zijn hersenen mogelijk wat trager zullen functioneren….
Dat koken cq barbecueën komt natuurlijk met wat nadelen: Om rauw voedsel te garen, buiten het lichaam om, moet dus externe energie worden toegevoerd. : de kolen. En dat gaat dus ten koste van de potentie van het systeem: wij evolueren, maar het systeem om ons heen dat ons van bronnen voorziet gaat er op achteruit. In een notedop dan wel, maar toch. In grote delen van oa Afrika wordt bijvoorbeeld nog op houtvuurtjes gekookt. Per jaar heeft een gezin daar ca. 3m3 hout voor nodig. Reken maar eens uit als iedereen dat zou doen, daar zouden wij geen bossen genoeg voor kunnen aanplanten. ( een gematigd klimaat bos levert ongeveer 5m3 hout per jaar per hectare op).
Ook afgelopen week in de belangstelling trouwens, om 1000 miljard bomen aan te planten om klimaatverandering tegen te gaan [8] Wat er meestal niet bij verteld wordt is dat weliswaar een goede zaak is, maar het probleem niet oplost: slechts vertraagd, uitstelt. We zullen nog steeds naar een CO2 arme samenleving moeten transformeren!
Koken, dus met externe energie, is het zelfde principe als we in het echte leven aantreffen: we besteden alle arbeid uit aan externe energie gebruikende systemen. En dat loopt een beetje uit de hand, zoals u ongetwijfeld weet en ervaart. Vraag het maar eens aan het gezelschap: wie gebruikt een bladblazer, een elektrische heggenschaar, heeft al een elektrische fiets bij zich op de camping, of zelfs elektrische wiel-aandrijving om de caravan in te parkeren…. Om vervolgens zijn eigen lichaamsenergie nutteloos te gaan verspillen door voor de tv te hangen, hetzelfde lichaam langzaam uitdijend richting allerlei welvaartskwalen. Als u dan toch op de bank zit, kijk dan eens de film Wall-e. [9] Levert mooie gespreksstof op voor de barbecue…
Afijn, ik draaf door.
Trouwens, een paar weetjes mbt vlees en bbq: het vlees lekker dichtschroeien, om de sappen te behouden, en om een mooi bruin kleurtje te krijgen, is een hoop ellende bij elkaar. Want dichtschroeien is onzin, ook niet in een pan, het vlees droogt alleen maar sneller uit. En dat kleurtje komt van de Maillard reactie. Het smaakt heerlijk maar er ontstaan kankerverwekkende stoffen. Het zal zo’n vaart niet lopen met af en toe een BBQ, maar de misvattingen mbt vlees verwerken zijn er legio. Mijn kookvrienden zweren ook bij ‘aanbraden” . Ik krijg het er maar niet uit, bij de collegas. Langzaam garen, liefst afgesloten, geeft het beste resultaat. Dat is lastig op een bbq, ik weet het. Maar probeer dan eens een alternatief, dat voor de externe energie bron gebruik maakt van de zon, zoals een zonnekoker: en dus de potentie van het systeem aarde niet aantast! Een Klimaatneutrale bbq zogezegd…. Het duurt wat langer, maar dat is dan ook automatisch beter voor het vlees…. Het is allemaal een kwestie van tijd.
Zonnekokers zijn als producten in de handel, maar dat verplaatst het probleem alleen maar van energie naar materialen. Nee , maak er zelf een: met wat rest materiaal zoals een isolatiematje of een autozonnescherm dat u toch bij zich heeft, moet het kunnen lukken, met wat experimenteren met een afgesloten keteltje in het midden. Of met behulp van een beetje aluminium folie en een paraplu, of vele andere manieren. [10] Ook handig om een keer gedaan te hebben, nu we thuis van het gas af moeten, en wellicht ook de stroom een keer zal uitvallen. Dan kunt u uit de voeten.
Overigens, dat aluminium is wel een dingetje. Het is het materiaal dat met afstand het meeste energie nodig heeft om te produceren, 10 x zoveel als staal bijvoorbeeld. Dus daar moeten we heel zuinig mee omgaan, en alleen gebruiken als er geen alternatief is. U heeft toevallig niet een bljkje drinken in uw hand? Onwaarschijnlijk trouwens, want van blik worden die drankprodukten al lang niet meer gemaakt. Dat is aluminium. En als Aluminium ergens niet voor nodig is, dan is het voor drinkblikjes. Gebruik glas. Via statiegeld gaat dat zeker 30 x mee. Terwijl aluminium wordt weggegooid . Als u mazzel heeft, evt gerecycled. Maar ook dan is het nog milieubelastender, en is na 1 jaar nog vrijwel alle aluminium in de natuur verdwenen.[11] Flesjes hergebruiken kost inderdaad ook energie, hoor ik u zeggen. Dat klopt. Maar 30 x gegarandeerd hergebruiken is beter dan, slechts deels recyclen . Bovendien, dat energiegebruik ligt niet aan het gebruikte materiaal, maar aan onze ver doorgeschoten voorschriften, niet aan het hergebruiken zelf. Met eigen flesjes , en die steeds laten navullen, is die stap zelfs over te slaan, en scheelt dat enorm: bijv voor sinaasappelsap bij de Super…
En dan nog een laatste dingetje als leuke discussie in de groep: hoe had u kunnen barbecueën zonder gebruik te maken van plastic….? Leg alle plastic van de bbq eens bij mekaar, en verzin creatieve oplossingen. Geheid een interessante discussie.
Maar vergeet intussen niet: de wereld staat in brand. Schaam u niet voor de barbecue, met wat goedwillende individuele acties gaan we de wereld niet redden. Maar bedenk wel hoe u daar straks, terug van vakantie en weer aan het werk, iets aan kan doen via werk, politiek, of zakelijk. We moeten het gewoon fatsoenlijk professioneel gaan regelen, de brand gaan blussen. En niet wachten, net als bij de bbq, tot het vanzelf uitgaat.
[1] Zie het recente boek: Gebroken Kringlopen, van uitgeverij Eburon: https://eburon.nl/product/gebroken-kringlopen/
[2] india : https://earthobservatory.nasa.gov/images/145167/heatwave-in-india
[3] mega fires arctic: https://www.vice.com/en_us/article/qv79b5/unprecedented-wildfires-are-burning-across-the-arctic-circle
[4] Chennai: https://www.bbc.com/news/world-asia-india-48672330#
[5] Alaska: https://www.theguardian.com/us-news/2019/jul/02/alaska-heat-wildfires-climate-change
[7] Cooked , M.Pollan, https://www.goodreads.com/book/show/15811496-cooked
and https://michaelpollan.com/uncategorized/netflix-documentary-series-cooked/
and https://science.sciencemag.org/content/365/6448/76
[9] Wall-e: https://www.imdb.com/title/tt0910970/
[10] zonnekoker: https://www.nudge.nl/blog/2013/08/01/experimenteer-eens-met-een-zonne-oven/
[11] http://ronaldrovers.nl/hoe-win-je-een-discussie-over-materialen/