In een recent project is bovenstaande driedeling in ambities ontwikkeld en uitgewerkt. Omdat er veel onbegrip is over die termen, een korte toelichting.
De focus is lang alleen op energie geweest, en wel op direct operationeel energiegebruik voor allerlei functies en diensten in de maatschappij: energieneutraal. ( of 0-energie, of NOM of ZEB of (B-ijna-) ENG) Of die energie nu op of aan het gebouw wordt opgewekt (0-energie), of in de nabijheid daarvan (energieneutraal) , maakt voor de (fysische) beschouwing als geheel niet zoveel uit.
Maar we zijn inmiddels een stuk verder: het klimaat akkoord gaat over CO2, (en andere broeikasgassen), en dat is meer dan alleen “ operationele energie” . Het gaat om alle CO2 gerelateerd energiegebruik: daar hoort dan ook embodied energie bij, de energie die in de productie gaat zitten van al die zaken die later al dan niet operationele energie vergen (of beperken) : autos , gebouwen telefoons, maar ook schuurtjes, wegen etc. Energie neutraal evolueert van alleen operationele energie aanpak naar gehele levenscyclus energie aanpak.
En dat is dan klimaatneutraal: netto 0-CO2, over alle energieopties van een dienst- of functievoorziening in de maatschappij : of dat een gebouw is of een mobiele telefoon of een stuk weg maakt niet uit.
Het Parijs akkoord gaat dus niet alleen over operationele energie, maar alle CO2 gerelateerd energiegebruik (en in mindere mate dus ook andere broeikasgassen, maar die laat ik voor de bouw even buiten beschouwing) . CO2 gerelateerd, en dus ook over oa de productie energie.
Klimaatneutraal (en vele organisaties hebben dat als doel gesteld) houdt dus in dat operationeel en embodied samen 0 wordt, en niet dat de investering om operationeel 0 te krijgen afgeschoven worden op een hogere materiaal inzet en haar embodied energie. Bovendien: klimaat neutraal blijven vereist dat ook in onderhoud en vervanging later ook geen CO2 meer geëmitteerd mag worden!
Ook dan zijn we er nog niet . We moeten in Europa alleen al 255 miljoen woningen renoveren naar 0, en tegelijk mega windparken en zonne centrales bouwen om in de restant energievraag te voorzien. Door inzet van materialen om operationele energie naar 0 te krijgen , ontstaan dus niet alleen emissies uit de embodied energie van de ingezette materialen, maar ontstaat ook versnelde schaarste aan materialen: Het kost ook energie om die materialen weer beschikbaar te krijgen of te houden: eenvoudig voorbeeld is herstel van de houtvoorraad door aangroei oiv zonne energie . In dat geval is de energie ( zonne straling) niet belastend, maar het landgebruik om die energie te vangen wel.
Fysisch geldt dat principe voor iedere bron of grondstof: dat gaat op den duur verloren ( verdund, verspreid) en hoe meer verdund of verspreid, hoe meer energie het kost om het weer te verzamelen, hetzij uit een afvalberg het zij bijvoorbeeld door filtering uit zeewater. Ook dat kost energie en dus CO2 emissies: is het niet van de energie zelf ( indien wind of zonne energie), dan wel door land impact door de inzet winning van materialen voor die energiewinning, (PV panelen en turbines bijvoorbeeld)
Als generaties na ons dezelfde keuzes moeten kunnen maken dan moeten we ook de voorraad materialen op peil houden . Dat nu is hier bedoeld als systeemneutraal : De hele keten wordt gesloten. (Wat dan ook de definitie van ‘circulair’ zou moeten zijn).
Overigens ik heb het hier vooral over de ‘materialistische’ kant van onze levenswijze: en vooral bedoeld voor gebouwen en gebiedsontwikkeling. Maar de reeks e-k-s-neutraal geldt evenzeer voor onze voedselvoorziening, en de water kringloop. Op den duur zal systeem-neutraal ook daarvoor gaan gelden, en zelfs onder 1 noemer komen ( de gemene deler is landgebruik, (Embodied Land) zie daarvoor www.maxergy.org ). Denk maar aan de produktie van vele materialen die met ene grote hoeveelheid water inzet gepaard gaan: (‘rucksack’) ook dat moet in feite meegenomen worden, waterproduktie vergt energie, en komt zo dus ook onder de CO2 regels. En met de huidige trend, zoals productie uit zeewater in vele landen, neemt dat energiegebruik enorm hard toe.
Praktisch: klimaatneutraal
Wie nu dus een project energieneutraal wil hebben ( 0-operationeele fossiele energie) en later ( 2030, 2040) klimaatneutraal wil/moet zijn, zal dan ook reeds met de materialen rekening moeten houden: De materiaal investering, voorlopig want met fossiele energie geproduceerd, in CO2 emissies uitgedrukt , mag dan niet meer zijn dan de bespaarde operationele energie tot die datum, anders wordt het sjoemelen. Het dan teveel gebruikte budget ( dat van het wereldwijde budget afgaat) komt nooit meer op 0 in de zin van klimaatneutraal. Anders gezegd : wie in 2030 klimaatneutraal wil zijn, zal minder materiaal CO2 moeten veroorzaken dan operationeel tot 2030 zou zijn geëmitteerd zonder 0-energie renovatie. Anders zal gemiddeld de CO2 voorbij die datum reiken . Het is niet mogelijk eerder klimaat neutraal te zijn dan op de datum waarop de materiaal CO2 impact lager is dan de CO2 impact die zou zijn veroorzaakt met operationele CO2 energieimpact.
Praktisch: Systeem neutraal
Systeemneutraal houdt in niet alleen verantwoordelijkheid nemen voor de energie consequenties over de hele keten, maar ook voor de materiaal consequenties. Dus zorgen dat die materiaal voorraad op peil blijft: hetzij door grond te reserveren, hetzij door extra energie productie voor herstel van de materiaal voorraad.
Die consequenties zijn groot, maar we zijn ook met velen,en we verbruiken en consumeren ook heel veel. Zonder te gaan rekenen valt al direct te stellen, dan het van immens belang is om al bij voorbaat minder te gebruiken, gebruik te vermijden, dan hoeft er ook minder geïnvesteerd en gecompenseerd te worden in energie en materiaal.
Geïnteresseerd? : Een lezing of workshop met uw medewerkers met vele voorbeelden en keuzedilemmas , om dit verder toe te lichten of uit te werken voor uw organisatie of onderneming in een planning en ambitie matrix: Meer info: r.rovers@sustainablebuilding.info
