Het zal iedereen onderhand toch wel duidelijk zijn: de zon is de enige die netto bijdraagt aan de aarde, in de vorm van energie, alle overige opties putten het systeem van binnen uit. Het vergt geen raket-wetenschap om uit te vogelen dat we daar op enig moment volledig van afhankelijk zijn.
Dat wetende, zou de zon en zon-instraling centraal moeten staan in alles wat we doen, en vooral in hoe we onze ruimtelijke ordening organiseren. Het is van levensbelang op de lange termijn die zon instraling , en de verwerking ervan te optimaliseren . Ook dat weten we al sinds de jaren 80, maar nog steeds worden gebouwen en woningen ontworpen of dat er allemaal niet tot doet. De bouwwereld, opdrachtgevers, architecten en bouwers, laten zich er weinig aan gelegen liggen.
Dat lossen anderen wel op, lijkt de gedachte maar we hebben straks iedere m2 nodig om ook maar een schijn van kans te hebben een hernieuwbare energievoorziening op te tuigen om enige welvaart in stand te houden, en zonder dat klimaatverandering grote chaos creëert in de wereld.
Er zijn allerlei discussies om bijvoorbeeld klimaat verandering te stoppen, zoals bijvoorbeeld door CO2 credits toe te kennen aan burgers. Direct, gemaximeerd, of via een CO2 tax. Dat lijken goede oplossingen, maar is niet voldoende. Het is hoog nodig dan er ook de ruimte om optimaal gebruik te maken van CO2 vrije energie, en dus minder behoefte aan CO2 credits, wordt gecreëerd, via het instellen van een recht op zon . Eenieder van ons heeft recht op een fair aandeel in de zonnestraling.
En waar dat heel dicht bij komt, en wat mij ook triggerde om er eens iets over te schrijven, is als je eigen zonnepanelen hebt , die ineens uitvallen omdat de boom van de achterbuurman nooit onderhouden is en maar hoger en hoger groeit. Bijgaand plaatje is van een vriend van me , die vorige week , bij een knalblauwe lucht, ineens zijn PV vermogen in elkaar zag kakken.
Het zal vele PV eigenaren vertrouwd overkomen. Dat kan dus niet, de eigenaar van de boom moet gesommeerd worden deze te onderhouden en onder een bepaalde grens te houden. Ik zit te wachten tot de rijdende rechter hier eens een bij wordt ingeschakeld. Ik heb eens opgezocht , wat hij dan zou vinden.
Het Burgerlijk Wetboek, nr 5 , beschrijft onder titel 3 art 20 het eigendom, maar art 21 geeft de toelichting:
art 21 lid 1
De bevoegdheid van de eigenaar van de grond om deze te gebruiken, omvat de bevoegdheid tot gebruik van de ruimte boven en onder de oppervlakte.
En lid 2 voegt daaraan toe:
Het gebruik van de ruimte boven en onder de oppervlakte is aan anderen toegestaan, indien dit zo hoog boven of zo diep onder de oppervlakte plaats vindt, dat de eigenaar geen belang heeft zich daartegen te verzetten.
Hebben we hier een aanknopingspunt? Met andere woorden: de boom groeit in het voorbeeld zo hoog dat een ander belang krijgt zich daartegen te verzetten… Echter, waar de rechter tegenaan zal lopen is het feitelijke probleem dat ‘onder’ en ‘boven’ niet goed gedefinieerd zijn: Dat wordt, zo neem ik aan, beschouwd als rechtstandig te zijn , loodrecht. Erboven of eronder. Dat gaat nog wel goed, als we bijvoorbeeld meer regenwater willen benutten op ons perceel, om mee te werken aan drinkwaterbesparing, die regen valt min of meer rechtstandig. Maar dat is niet vanzelfsprekend . Van levensbelang is de stand van de zon , en die valt schuin in, variërend met seizoenen en de breedtegraad . Dat dient dus gedefinieerd te worden naar gelang locatie: het tekeningetje laat zien hoe dat voor een woning uitpakt: vanuit de perceelsgrens dienen lijnen getrokken te worden volgens de hoogste en laagste zonne stand, en dat geeft de ruimte claim weer waarin geen beschaduwing mag optreden. [1]
Waar het op neer komt is dat het recht op zon dus een andere ruimtelijk benadering vereist: planners en architecten tekenen plaatjes altijd recht van boven, en negeren daarmee fysische wetten, (niet alleen mbt energie, ook lichtinval) . Er zijn vele voorbeelden van woningen, zelfs die op de zon ontworpen zijn, die in de slagschaduw van gebouwen bezuiden vallen. ( voor insiders: Etten Leur, Leidse Rijn) . En ook in de wet zal dit verankerd moeten worden.
Het geldt overigens niet alleen op woning niveau. Ook op landsniveau zou dit in de toekomst een rol kunnen spelen: de territoriale luchten zijn niet die recht van boven, maar volgen eenzelfde patroon als voor de woning. Dat zal zo’n vaart niet lopen denkt u, maar als we aan geo-technologische oplossingen zouden werken om de opwarming van de aarde tegen te gaan ( wat niet te hopen valt), waarbij oa gedacht wordt aan grote schermen in de atmosfeer, dan kunnen schermen boven Belgie hun schaduw over Nederland werpen. Vergelijk het met de “ nucleaire stralings schaduw van een Belgische kernreactor die over Nederland valt, of stankcirkels rond varkensfokkerijen, die gaan ook niet recht naar boven.
Het wordt tijd om dat in ieder geval alvast per gebouw te regelen, anders krijgt de rijdende rechter het nog druk de komende jaren…. !
[1]: Rovers R., 2013, Urban and building dynamics: a 3D (exergy) approach required, 3rd International Exergy, Life Cycle Assessment, and Sustainability Workshop & Symposium (ELCAS3) 07 -09 July, 2013, GREECE
PS1 PS After posting this blog I received an interesting article with similar problems with high rise buildings shadowing each other from England: page 26: https://lnkd.in/gyDGKaU
PS2 zie ook vele reacties op linked in, oa sectie Duurzame Energie: