Ik kreeg een interessante column doorgestuurd, geschreven door onderzoekster van Ourworldindata, met een vergelijking in kwantiteit tussen fossiele brandstoffen, en materialen winning. En dan is de stelling min of meer dat de winning van grondstoffen voor het bouwen van een hernieuwbare energievoorziening vele malen minder grondstoffen kost als grondstoffen (=brandstoffen) voor fossiele energie, dat zou ergens tussen een factor 100 en 1000 kunnen schelen, minder dus, dus hoe zo het kan niet…? https://hannahritchie.substack.com/p/mining-low-carbon-vs-fossil ( en in de correspondent gebruikt [1])
Ourworldindata.org is een respectabele bron, waar ik ook regelmatig data aan ontleen, maar het blijkt dat ook hier kritisch lezen de norm moet zijn.
Puur kwantitatief , in tonnen vloeibare en vaste grondstoffen, en zonder secundaire effecten, klopt het verhaal. Ik doe dat zelf ook wel af en toe, om wat gevoel voor verhoudingen te krijgen [2]. En soms is dat al voldoende. Maar in dit geval is dat toch wat erg kort door de bocht, en zal het proberen te ontrafelen.
Op de eerste plaats: beide worden ontrokken aan een systeem dat in dit opzicht als gesloten beschouwd kan worden. Dus thermodynamisch wordt in beide gevallen het systeem gedegradeerd, en niet hersteld. Dus sowieso een niet volhoudbare zaak, het systeem gaat in beide gevallen naar equilibrium. Weliswaar kwantitatief minder snel in het tweede geval, maar niettemin.
Relevant is, is dat energie en materiaal in feite twee van dezelfden zijn, en je dus altijd beide tegelijk moet beschouwen. Dus de vergelijking is eigenlijk tussen een systeem dat veel energie-grondstoffen vraagt, en de overgang naar een systeem dat in eerste instantie kwantitatief minder vaste-grondstoffen vraagt , maar dat wel degelijk ook nog energie vraagt, om die voorziening te bouwen, en in stand te houden.
Het 2e systeem heeft als voordeel dat een groot nadeel van dat eerste systeem verdwijnt (zoals CO2 uitstoot) In ruil voor een tweede systeem dat de grondstoffen vraag algemeen, dus kwantitatief, sterk vermindert, dat lijkt dan dubbel voordeel, maar wel de vaste-grondstoffen vraag opschroeft, die ook nog eens niet onbewerkt gebruikt kunnen worden en we dus weer energie moeten toevoegen om die grondstoffen te bewerken.
En hoe komt men in dat tweede geval aan de energie-grondstoffen om die ombouw met die vaste grondstoffen te maken?
Precies, dat is weer fossiel! Het is onmogelijk om het energie voorzieningssysteem om te bouwen naar 100% hernieuwbaar, zonder inzet van fossiele brandstoffen. We gaan dus nog even door met gigantisch veel CO2 uitstoten, met andere woorden, we maken het probleem dat we willen oplossen alleen maar tot een groter probleem, terwijl we feitelijk al over een gevaarlijke grens heen zijn. Op die manier gaan we natuurlijk nooit 1,5 of 2 graden halen, dat worden er minstens 3.(zoals al voorzien in aantal publicaties). En eindigen wellicht met een hernieuwbare energievoorziening, maar dat is op die manier een onverantwoord risico.
En bij dit soort berekeningen wordt ook nog eens vaak uitgegaan van het huidige energie gebruik. Maar er zijn nog miljarden mensen die richting ons welvaartsniveau willen komen, en zelfs nog bijna een miljard die nog niet eens toegang tot elektriciteit hebben. Met andere woorden , wat voor ons geldt hier in het rijke deel, moet ook voor iedereen in de wereld gelden, en dus is het probleem en de grondstoffen vraag nog immens veel groter..! En alleen met fossiel te realiseren.
Ja maar, is dan de reactie, als we dat eenmaal hebben draaien, dan…? Wel, tegen die tijd, als 100% vervangen is, heeft klimaatverandering door enorme CO2 uitstoot, al zo hard toegeslagen dat het een chaos is in grote delen van de wereld.
Dat is het voornaamste reden, waarom de vergelijking niet opgaat, en ook het verhaal dat de tech optimisten steeds negeren. Van de regen in de drup.
Bekijk het eens als volgt: we stoppen morgen met fossiel ( wat feitelijk zou moeten) Wat dan!?
Maar goed, dan resteren ook nog de consequenties van het vaste-grondstoffen deel.
Ten eerste: stel we gebruiken alleen maar het vandaag reeds beschikbare hernieuwbare energie aandeel om die grondstoffen te winnen. Dus geen fossiel meer. Dat kan, maar dan moeten we het doen met wat er nu staat aan hernieuwbare energie, wat slechts een fractie is van het wereldenergiegebruik, voor dagelijkse activiteiten, en daar halen we dan ook nog een deel vanaf om meer energieopwek te realiseren, dus dan is er nog minder beschikbaar voor dagelijks gebruik. Het kan, maar dan moeten we drastisch omlaag in de energievraag, en gaat het heel, heel lang duren voor we die hernieuwbare energievoorziening gerealiseerd hebben.
Ten tweede de vaste-grondstoffen zelf: Het probleem is niet dat ze er niet zijn, er verdwijnt niks van de aarde. Het probleem is dat ze steeds schaarser worden dat wil zeggen, in steeds minder geconcentreerde vorm voorkomen. En dus exponentieel meer energie vereisen om dezelfde netto hoeveelheid te winnen. En het geval wil dat voor vele grondstoffen de concentraties al drastisch gekelderd zijn, Er waren ooit mijnen waar men kopererts met 20 % verzadiging vond. Maar die rijke ertsen hebben we allang opgemaakt, momenteel ligt dat dik onder de 1% , vaak op een half procent. En als het koper deel zakt van een half naar een kwart procent, dan is er 4 x meer energie nodig voor dezelfde hoeveelheid netto koper. Het hele proces bijt zich in de staart. En dat geldt voor de meeste grondstoffen. Zelfs, ik schreef er al eerder over, iets banaals als zand voor beton is al schaars en wordt in grote delen van de wereld illegaal verhandelt. Drinkwater is dat ook al, en er is mega energie nodig voor desalinatie installaties in midden oosten, maar ook uitbreidend naar andere gebieden die verwoestijnen. En die draaien voorlopig nog allemaal op fossiele energie.
En is een kwantitatieve vergelijking steekhoudend? Nee, helaas . Hij is gebrekkig ( laat energie in 2e optie weg) en is in zichzelf feitelijk geen alternatief, want te produceren met fossiele energie. (overigens is de eerste variant om dezelfde reden dus ook niet houdbaar).
Er is nog veel meer over te schrijven, in complete systeembeschouwingen , maar dat is niet voor deze plek. (binnenkort hopelijk in nieuw boek).
[1] https://decorrespondent.nl/14212/duurzame-technologie-wordt-steeds-duurzamer-en-wint-het-duizend-keer-van-fossiel/5561532630148-8bc1dfe1
[2] http://ronaldrovers.nl/de-kwhm2-en-de-kghm2-12/
en http://ronaldrovers.nl/kg-woning-per-kg-mens-materiaalinzet-per-functie/