Kan het niet laten weer eens wat gedachten over geld op papier te zetten. Ben wel geen expert op dit terrein, maar wie is dat eigenlijk wel? [1]
Zoals zovelen volg ik de discussies over geld rondstrooien tijdens en na corona aan de zijlijn. En natuurlijk, de druk om de miljarden die nu bijgedrukt worden, tegelijk hun duurzame werk te laten doen is groot, en ook niet meer dan logisch, natuurlijk. De gesteunde bedrijven of oplossingen die meestal aangedragen worden zijn dat veelal niet. Elektrisch vliegen is geen oplossing, evenmin als op waterstof. Het is trachten te behouden wat we hebben door er met veel geld veel technologie en energie tegenaan te gooien. Wat linksom of rechtsom zich weer tegen ons keert, door de enorme hoeveelheid hernieuwbare energie die opgewekt moet worden, en dus windturbines of zonnepanelen produceren, met alle gevolgen aan oa materiaal kant. Net zo min als elektrisch rijden of alle woningen grootschalig renoveren met compleet nieuwe gevels, daken en installaties. Alsof het 365 dagen vriest, en niet steeds warmer wordt en koeling ons grootste probleem gaat worden (wat weer een nieuwe golf aan technologie zal teweeg brengen). Allemaal hetzelfde laken en pak.
Ja. we hebben wat kleine succesjes met wat lagere energieintensiteit per geïnvesteerde Euro. Maar alleen dankzij enorme produktieverhoging en technologie introductie, met absoluut stijgende CO2 tot gevolg.
Global Carbon project :https://slideplayer.com/slide/17739688/ , Since 2000, global * Population has grown 25% * GDP per capita has grown 52% * Energy per unit GDP has improved 20% * CO₂ per unit energy has remained flat * CO₂ emissions have grown 50%, courtesy Glen Peters via twitter
En dat gaat nog door, grootschalige materiaalwinning, gaat naar verwachting nog met een factor 4 (!) stijgen [3], en heeft weer andere onverwachte effecten: uitputting, natuurvernietiging, aanslag op bossen (bioenergie voor het winnen van materialen bijv.), en daarmee op biodiversiteit, watervoorraden, etc. (CO2 is slechts 1 van de vele gevolgen van onze levenswijze. En dus niet de oorzaak van onze problemen !)
De veelal voorziene verduurzaming met (ook corona) geld is dus zelden verduurzaming. En Corona geld steken in oplossingen die geen oplossing zijn, brengt ons dichter bij de figuurlijke afgrond.
Een overheid die met geld strooit, is bovendien een van de weeffouten in het geld systeem: een overheid kan in principe niet failliet gaan, die steekt zich in schulden die in principe nooit afgelost (hoeven) worden. Om daarmee faillissementen van bedrijven te voorkomen. Terwijl faillissementen de maatschappij als geheel kunnen helpen, er is maatschappelijk namelijk weinig aan de hand : de kennis is niet weg, de machines zijn niet stuk, de mensen zijn niet verdwenen, de contacten nog steeds aanwezig evenals de database etc. Het enige dat wel weg is is ‘geld’.
Met andere woorden, alles van waarde is er nog. Het waardeloze, het ‘papier’geld, is weg. Wat ook duidelijk wordt bij een doorstart. Vaak wel door een ander, maar dat maakt systeemtechnisch gezien niet uit, de machines worden weer gebruikt, de kennis weer ingezet, mensen hebben weer werk. De eigenaar is verandert en geld stromen lopen anders, maar dat zijn de minst belangrijke zaken in het grote geheel. Ik kan overigens ook privé failliet gaan, dat is wel een probleem, voor mijzelf dan, maar systeemtechnisch niet zo relevant.
En als er geen doorstart komt? Dan is het blijkbaar de moeite niet waard, dan ziet niemand iets in de klantenkring, de kennis of de machines, of in samenhang daarvan. Er worden wel mensen overgenomen met hun netwerk, of omgeschoold, machines geveild etc, die vinden, indien nuttig, hun weg weer wel. Wat is dan het probleem van een faillissement? Behalve verandering van geldstromen, niets eigenlijk. En dat verdwenen geld is dus eigenlijk ook niet belangrijk.
Het echte grote probleem is als bedrijven ( in plaats van mensen) gered worden, door een overheid die met geld strooit, die dat niet verdienen, waar in feite geen markt meer voor is, of waarvan valt te voorspellen dat dat op korte termijn achterhaalde kennis en productie is. Dat is geld weggooien, verspilde moeite, of vertraging in ontwikkeling of transitie.
Ik hoor en lees wel heel veel over geldhervormingen, waarbij geld eerlijker verdeeld wordt, en lokaal meer effect heeft. Maar dan heb je het financiële systeem verbetert. En terecht. Maar ook dat helpt niet per definitie duurzaamheid verder of tegen klimaatverandering. Qua duurzaamheid maakt dat niet uit: als de zelfde hoeveelheid geld eerlijker verdeeld wordt, blijven de uitgaven, en dus de gerelateerde milieu impact gelijk.
Echter, niets doen, dat wil zeggen niets veranderen, brengt ons ook dichter bij de afgrond. Ergo, de afgrond is haast onvermijdelijk. Afgrond in deze wil zeggen: Het systeem als geheel erodeert, mondiaal, en dan is er niemand die dat kan overnemen, een failliete wereld… Ineenstorting van de instituties (dat zien we nu al gebeuren), ineenstorten van de mondiale handel (het lijkt erop dat die al gaat afnemen na corona), de complexiteit van samenlevingen neemt af, het gehele financiële systeem gaat op termijn onderuit. En dan valt er niks meer te redden of te investeren in andere zaken. De gehele samenleving valt terug tot een basaal niveau, waarin we weer lokaal moeten zien rond te komen, met veel minder vertier in de mondiale omgeving, en wellicht zelfs op een andere plek als het te warm wordt of onder water loopt. De piramide van Maslow, wordt weer van boven naar beneden ontmanteld. Althans, hij krimpt, het wordt minder in alle lagen van die piramide. ( en ja culturele en sociale activiteiten worden dan als eerste een stuk minder, of vinden plaats in engere omgeving, ook dat zien we al). Geen wonder, als de fundering eronder, de bronnen, ineenstorten door steeds meer geld te steken in de onder’mijning’ ervan. [4]
De huidige aanpak is er sowieso al een van zachte heelmeesters en zo. Het gaat gegarandeerd nooit snel genoeg, een lockdown mbt. CO2 [5], klimaat, biodiversiteit, en zo, zit er niet in, dus door de trage veranderingen blijven fossiele activiteiten veel langer door etteren, en richten dus ook meer schade aan dan nodig. Neem Californië afgelopen week : (Uit de Los Angeles Times van 1 september [6]) :
“State officials threw a lifeline to four fossil fueled power plants along the Southern California coast, deciding the facilities are still needed to provide reliable electricity even as they contribute to the climate crisis.
Tuesday’s vote by the State Water Resources Control Board to let the gas plants keep operating past the end of this year followed brief rolling blackouts over two evenings last month, as a heat wave caused air conditioning demand to soar, and California found itself short on electricity supplies.”
Al 10 jaar geleden werd een deadline voor sluiting gesteld van deze fossiele energie centrales. In die tussen tijd is het energiegebruik alleen maar omhoog gegaan, en door klimaatverandering is het warmer geworden, waardoor er meer koeling is geïnstalleerd, en dus energiegebruik verder omhoog is gejaagd. En nu dus, 10 jaar later, kunnen ze de centrales niet meer sluiten… De energievraag is te hoog, en hernieuwbare productie kan het niet bijbenen, sluiting zou leiden tot stroomuitval. En tegelijk, door ze open te houden blijft het klimaat opwarmen en wordt de koeling vraag groter, en dus energievraag. En ik garandeer u, ook komende jaren worden ze niet gesloten. Zo gaat het steeds, de conclusies liggen voor de hand: ten eerste comfort blijft voorrang krijgen, blijft uitgangspunt bij de geld en energieverdeling, en dus blijft energievraag oplopen. En ten tweede, plannen maken voor de lange termijn werkt niet, de boel achterhaalt zichzelf. ( denk ook aan NL datacentra waarvan de groei aan vraag naar groene energie harder gaat dan wij offshore windparken kunnen bouwen [7]). Ofwel, direct hard ingrijpen, en anders is voorkomen van (oa) klimaatopwarming een farce.
Maar een echte directe aanpak zit er niet in, ondanks alle geld, en een CO2 lockdown ook niet, dan is het wellicht maar beter alles zo snel mogelijk naar de filistijnen te helpen, zodat de klap en overgang snel dichterbij komt. Langzame omslag geeft de kwalijke praktijken meer tijd te woekeren, en dus meer schade aan te richten. En dus, vreemd genoeg lijkt, als andere methoden er niet inzitten, dit toch nog de beste aanpak: meer geld er tegenaan smijten, en daarmee de energie en materiaalverspilling en uitputting opdrijven, (want dat is wat geld doet, en zelfs voor bedoeld is: produceren en consumeren, per definitie). En zo het mondiale systeem versneld onderuit laten gaan.
De evolutie van samen-leven naar samen-opmaken nog even doorzetten. Van volhoudbaar naar “Geen gezeik, allemaal rijk”: de onvolprezen kijk op de zaken van Koot en Bie.
En dan zien we wel verder.
[1] The deficit myth, Stephanie Kelton, zie volkskrant zaterdag 12 september boekenbijlage
[2] Global Carbon project :https://slideplayer.com/slide/17739688/
[3] http://ronaldrovers.nl/transitie-toename-materiaalgebruik-energie/
[4] Gebroken kringlopen, uitgeverij Eburon , zie ook
episode 7, video https://www.youtube.com/channel/UCjzp39zM3xh-SEjH4jtLGBw
[5] http://ronaldrovers.nl/co2-lockdown-wanneer-22/
en http://ronaldrovers.nl/stel-een-acute-co2-lockdown-en-dan/
[7] http://ronaldrovers.nl/transitie-van-de-laadpaal-gerukt/
