Katten (en Honden): de decadentie in ons ruimtegebruik

Het wordt een beetje druk wordt in de wereld, en mensen hebben geen idee van de impact van hun bezigheden, zeker niet als het gaat om landbeslag, de ultieme graadmeter voor ons bestaan*. Misschien nog wel enigszins bewust van hun reisgedrag bijvoorbeeld ( vliegschaamte), of hun eetgedrag, maar zeker niet van een hele hoop zaken daaromheen, die vaak onverdacht lijken. Zoals pakjes bestellen of hun huis verbouwen (de materialen, zoals aluminium) , maar zeker niet van activiteiten die op het eerste gezicht helemaal geen materiële impact lijken te hebben, geen echt fysische relatie, met landgebruik. Zoals ik al eerder schreef over golf bijvoorbeeld: tegen een balletje slaan op een grasveld, wat is daar nu mis mee? Maar ja, aangezien alle impact is te herleiden naar landgebruik, is dat ook zo bij golf, het landgebruik is enorm. [1] En voor vele andere zaken, zoals ook Paardrijden, onlangs beschreven.[2] Binnenkort nog meer cijfers over de impact van sport en sociale bezigheden.

Maar nu eens even in een ander hobby gedoken: huisdieren met name honden en katten. Het wordt druk qua mensen, en nog veel drukker als het gaat om vlees en melk vee, maar ook huisdieren doen een aardige duit in het zakje.[3]

Hoe zit dat dan met die huisdieren , meer specifiek katten? (en honden). In totaal zijn er in Nederland 2019 2,9 miljoen katten en 1,7 miljoen honden, zo blijkt uit de cijfers. En de impact daarvan is groot, zoals bijvoorbeeld uit dit onderzoek in de VS blijkt: .”Als honden en katten in de VS een land vormden, dan zouden ze op vijfde plaats staan in de lijst van meest vleesetende naties ter wereld” , en: “Met zo’n vleesconsumptie zijn honden en katten dan ook goed voor 30 procent van de milieu-impact van de vleesproductie in de VS. “ [4][5][6]

Dat is geen kattenpis… Maar dat is nog lang niet alles. In de VS zijn katten en honden verantwoordelijk voor 20 % van het energiegebruik van de bevolking, en “whereas animal meat product consumption by dogs and cats alone is responsible for up to 80 million tons of methane and nitrous oxide”. [7] En niet alleen in de VS is het desastreus, ook in Brazilie. Daar zijn meer honden als kinderen{6] , en met met CO2 emissies van 828 kg CO2/jaar voor droogvoer tot 6500 kg CO2/jaar voor nat voer , is dat van 12 tot 98 % van wat een gemiddelde braziliaan uitstoot… [8]

Dergelijke cijfers gelden bij benadering voor Nederland natuurlijk ook. Maar het gaat mij hier echter niet zozeer om CO2, dat is slechts een neveneffect [9] , maar vooral om de basiskapitaal, het land: land als ultiem intermediair tussen de zon die als enige een positieve energiebijdrage levert en het vastleggen daarvan voor gebruik en degradatie door ons. En landbeslag door bijv. katten, kan niet ergens anders voor worden gebruikt. Wat betreft landgebruik door katten ook daarvan zijn de nodige studies, en steeds zijn ze weer een openbaring en zorgen voor veel discussie. Vooral wat betreft eten en land:

In ‘Time to eat the dog” rekenen Vale en Vale de ecofootprint uit van dieren**. Ik citeer even de Guardian van destijds hierover: “According to the authors . . . it takes 0.84 hectares [2.07 acres] of land to keep a medium-sized dog fed. In contrast, running a 4.6-litre Toyota Land Cruiser, including the energy required to construct the thing and drive it 10,000km a year, requires 0.41 hectares. Dogs are not the only environmental sinners. The eco-footprint of a cat equates to that of a Volkswagen Golf. If that’s troubling, there is an even more shocking comparison. In 2004, the average citizen of Vietnam had an ecological footprint of 0.76 hectares. For an Ethiopian, it was just 0.67 hectares.[10]

Dat is immens natuurlijk. Dus , oa, de hond als huisdier in Europa heeft een grotere foorptint als iemand uit Vietnam of Ethiopie…. Kan je dat nog verantwoorden? Of dat een hond of kat minstens zoveel impact heeft als de auto die je bezit?* Die 0,84 ha is voor een hond die uitsluitend hele jaar rundvlees eet. Die zijn er uiteraard. Maar gemiddeld rekenen we met 0,27 hectare land voor een gemiddelde hond (van 0,18 voor klein tot 0,36 voor grote honden) Voor een kat met droogvoer kwamen ze tot 0,3 ha .

Anderen komen weer tot wat lagere waarden, zoals Leenstra en Vellinga , die komen tot 0,1 ha-jaar voor een kat en 0,2 ha-jaar voor een hond. [11] Let wel dat lijkt dan niet zoveel , of wellicht weinig, maar besef dat er in Nederland maar 0,2 ha gemiddeld per inwoner beschikbaar is. De helft van iemands ‘aandeel’ in Nederland om van te leven, gaat dan al op aan zijn kat…! Als ze dat omrekenen voor Nederland dan is 40% van alle voedsel landbouwgrond nodig voor honden en katten voer ( 82000 ha) ([11]Leenstra and Vellinga 2011). Het is dat we veel importeren, en dus de belasting naar anderen verschuiven, maar anders….

Martens et all, hebben meerdere van dergelijke studies vergeleken en er vervolgens een eigen studie aan toegevoegd die naar naar de totale impact kijkt uitgedrukt in de ecologische footprint, (of ‘pootafdruk’ – EPP, Ecological PAW print) . Dan komen zij zelfs veel hoger uit, tot 0,90-3,6 voor honden en 0,4 en 0,67 ha voor katten. Dat is vergelijkbaar met Vale en Vale. En dat is dus immens! Voor honden zelfs meer als er in Nederland per persoon beschikbaar is…! [12]

Op wereldschaal zijn ook onderzoeken bekend naar de impact van kattenvoeding, in embodied energie en landbeslag. En wat zijn dan de cijfers? [14] Jaarlijks is er zo’n 49 miljoen hectare aan landbouwgrond nodig om alle huishonden en -katten ter wereld van voer te voorzien. (dat is 12 keer Nederland…! ) of zo groot als Spanje…[13][14] . (voor droogvoer, nat is dus nog veel meer… )

Die laatste cijfers betreffen nog slechts eerste lijn impact: van het voedsel zelf. Niet alles eromheen is meegenomen, zoals verpakking of fabrieksbouw. En dat kan aanzienlijk zijn, als je eerlijk rekent (met herstel voorraden grondstoffen)*. En dat is nog lang niet alles, als het gaat om de impact van vooral katten. Want waar wordt dat voer en landgebruik voor ingezet? Je zou kunnen zeggen, onderzoek lezend: katten worden ingezet om de vogelstand te decimeren….

Prooien en jagen

Daarover is groot onderzoek verricht aan de Tilburg universiteit, van oa onderzoeker Trouwborst: “We hebben aandacht voor vogelsterfte door windmolens, door hoogspanningsleidingen, door illegale jacht,” stelt Trouwborst. “De sterfte door katten is echter groter dan al die andere oorzaken bij elkaar.” aldus Trouwhorst [15]

Als dat per kat 10 prooien per maand zijn (zoals sommige waarneming suggereren), dan zouden dat 350 miljoen vogels per jaar zijn… Dat is wat pessimistisch wellicht , universiteit Tilburg kwam tot 140 miljoen. Voorruit, dan houden we het daarop. Maar natuurlijk waanzinnig veel. Volgens wetenschappelijk onderzoek van vooral de afgelopen vijftien jaar is de huiskat in Europa, en wereldwijd, daarmee zelfs één van de schadelijkste invasieve exoten. [16][17]

“Bovendien zouden lidstaten het laten loslopen van de vele katten die als huisdier worden gehouden moeten verbieden en dit verbod effectief moeten handhaven. Dit volgt vrij onvermijdelijk uit een gangbare juridische analyse van verplichtingen die al decennia bestaan.” (wat betreft natuur beheer-RR) vertelt Arie Trouwhorst in deze video.[18] Kortom, een kat legt een groot beslag op land, dat al zeer schaars is. In Nederland is er niet voldoende om aan alle vraag van mensen en dieren te voldoen, dus claimen wij land buiten onze grenzen , import, om aan onze levensstandaard te voldoen, maar door onze katten wordt land nog schaarser globaal gezien voor vele mensen die elders in de wereld een vele lagere welvaart hebben.

Maar katten leggen dus niet alleen beslag op land, ze doen ook nog eens actief mee die biodiversiteit om zeep te helpen, wat datzelfde land dus ook nog eens minder productief maakt! Bij mij thuis sjouwen er dagelijks 3 katten ongevraagd door mijn tuin die de vogels weghouden, en zelfs dus nog opvreten. Dat alles vraagt natuurlijk om stevige regulering, waarvan katten aanlijnen nog de minst ingrijpende is… En bedenk dat er nog niet eens een kattenbelasting is…. Terwijl een kat de wereld belast in de orde van grootte van een auto, of van een inwoner van een ontwikkelingsland.

*Land is ons kapitaal, en alles is uit te drukken in de ruimte-tijd die nodig is voor een activiteit, in hectare-jaar opbrengst om (zonne-)energie te vangen en vast te leggen. De zon is immers de enige bron die iets toevoegt aan de Aarde, de rest is beperkt aanwezig binnen het aardoppervlak, en kan alleen maar uitgeput worden, er komt niets meer bij. Behalve dus via zon en land , dan kan er voedsel, grondstof, of als opgeslagen energie worden vastgelegd, van waaruit alle andere activiteiten voortkomen, (ook ijzerwinning en verwerking bijvoorbeeld). (en zonder fossiel uiteraard). Dus is het zaak in kaart te brengen hoeveel land dan nodig is voor een bepaalde activiteit.

** eco footprint:

De eco footprint is een bruikbare methode, maar geen absolute, en geen complete. Er zijn twee grote verschillen met ruimet tijd, ofwel de land-zon benadering. De eco footprint is een CO2 gebaseerde benadering: hoeveel land is er nodig om de CO2 te compenseren? Ruimte tijd, (ook wel Maxergy), is een energie/exergy gebaseerde benadering, geen CO2-benadering, Zo worden bijvoorbeeld fossiele brandstoffen niet berekend in termen van CO2 (-compensatie) maar als benodigde hoeveelheid zonne-energie ( en land), nodig voor de productie van die brandstoffen in de tijd (de biomassa). Dus je mag ze gebruiken , in de snelheid waarmee ze ontstaan cq gecompenseerd worden ( dat is heel erg laag) [19]

Ten tweede, Maxergy gaat uit van een energie en massa gecombineerde benadering, inclusief regeneratie van de bron ( dus niet alleen het neveneffect van gebruik, de CO2, maar ook de feitelijk energie en land nodig om het exergieverlies te compenseren, om voorraad te herstellen. Bijgevolg geeft d eco-footprint een te optimistische kijk op de zaak, en is het landbeslag in de hele keten veel groter. Overigens kan Maxergy wel profiteren van een groot aantal data die in de footprint zijn verzameld.

ill: L.Hazelzet

[1] golf: https://ronaldrovers.nl/golf-de-decadentie-in-ons-ruimtegebruik/

[2] paarden: https://ronaldrovers.nl/paarden-de-decadentie-in-ons-ruimtegebruik/

[3] https://edepot.wur.nl/542974

[4] https://www.mo.be/nieuws/honden-en-katten-hebben-enorme-milieu-impact

[5] https://newsroom.ucla.edu/releases/the-truth-about-cats-and-dogs-environmental-impact

[6] https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0181301

[7] Okin 2017: https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0181301

[8] brazilie: https://www.nature.com/articles/s41598-022-22631-0

[9] co2 neven effect blog: https://ronaldrovers.nl/het-co2-wespennest/

[10] https://www.theguardian.com/environment/2009/nov/13/ethical-living-carbon-emissions

[11] https://www.amazon.co.uk/Time-Eat-Dog-Sustainable-Living/dp/0500287902